Manzara fotoğraflarıyla insanı büyüleyen Amerikalı ressam Frederic Edwin Church kimdir? Yapıtları ve hayatı hakkında bilinmeyenleri anlatıyoruz. Varlıklı bir ailede doğduğu için hayata bir adım önde başlayan Church, bu bahtını nasıl hoş kıymetlendirmiş, öğrendikçe hayranlığınız artacak…
Kaynak: https://twitter.com/culturaltutor/sta…
1865 yılında Frederic Edwin Church isimli Amerikalı bir sanatçı ‘Kuzey Işıkları’nı resmetti. İşin enteresan yanı ise, kendisinin kuzey ışıklarını hiç görmemiş olmaması.
Frederic Edwin Church o kadar düzgün bir ressamdı ki, bu yapıtı yaratmak için kuzey ışıklarını görmesine gerek bile yoktu.
Diğer yapıtlarına geçmeden evvel onu biraz tanıyalım. Frederic Edwin Church, 1826’da Connecticut’ta doğdu. Güçlü bir aileden geldiği için şanslıydı zira ailesi ona en büyük tutkusu olan fotoğraf sanatı için gereksinimi olan vakit ve kaynağı sağlayabilmişti.
18 yaşına geldiğinde ise Thomas Cole isminde İngiliz asıllı bir ressamla tanıştı ve hayatı büsbütün değişti.
Thomas Cole, 1810’da Amerika’ya göç ettiği esnada, buranın dağlarının ve vadilerinin resmetmeye paha olduğunu çabucak anlamıştı.
Amerika’ya göç ettikten kısa bir mühlet sonra Hudson Irmağı Okulu’nu kurdu.
Sadece Hudson Irmağı Vadisi’nin değil, tüm Amerika’nın uçsuz bucaksız yırtıcı tabiatını resmetmek için kendi üzere istekli bir küme sanatçı da ona dayanak oldu.
Hudson Irmağı Okulu, tabiatın hoşluğunu vurgulayan Avrupa Romantizmi’nden güçlü bir formda etkilenmişti.
Tarz olarak, Hudson River Okulu’nun sanatkarları, görünür fırça darbelerini dikkatlice gizlemeyi ve böylelikle fotoğraf gerçekliğinde görünen fotoğraflar üretmeyi seviyorlardı.
Ancak bu fotoğraflar, fotoğraf üzere birebir gördüklerinin birebiri olmuyordu. Doğal görüntüyü, kendi sanatsal maksatlarına uyacak halde usta bir halde tekrar düzenliyorlar ve sonuçta tekrar fotoğraf kalitesinde olan ancak içine kendi perspektiflerini de kattıkları eserler elde ediyorlardı.
Frederic Edwin Church’ün Cole’un yıldız öğrencisi olması çok vakit almadı. Kendisi tıpkı vakitte Hudson River Okulu’nun en büyük sanatkarıydı.
Yıldız öğrenci Church dedik fakat okuldaki öteki sanatkarlar da mükemmeldi.
Örneğin Albert Bierstadt’ın görüntülerinde da, doğal hoşluğun ışıltılı ve görkemli bir halini görebiliyoruz.
Başka bir örnek vermek gerekirse, Sanford Gifford da bulutların ortasından kırılan ya da sudan yansıyan ışığın renk ve atmosferik tesirleri konusunda dayanılmaz bir göze sahipti.
Ancak Church’ün görünümlerinde farklı bir şey vardı. Onun fotoğraflarının farklı bir duygusal yükü vardı.
Church, daha tesirli bir gerçeklik yaratmak ismine gördüğü ‘gerçek’ görünümlerle oynar ve onları kendi gözünden yorumlardı.
Daha sonraki çalışmalarının ise şiirsel bir anlatıma sahip olduğunu görüyoruz.
Hudson Irmağı Okulu’nun başka üyeleri büsbütün tabiata odaklanırken, Church insan ve tabiat ortasındaki münasebete odaklanıyordu.
Sanatında her vakit cazip ve varlıklı bir sembolizm vardı.
Church’ün yaptığı yalnızca salt doğal hoşluğun bir tasviri değildi. Bir volkanik patlama esnasında bulutlarının ortasından beliren güneş, pencereye vuran ışık, ıssız bir mezar, bir gökkuşağı. Onun çizimlerinin her biri çok derin manalar gizliyor üzereydi.
Church, Amerikan görüntüsünü nitekim seviyordu. Yaptığı görünüm fotoğraflarını, her vakit büyük bir tutkuyla ve dikkatle, ince ince güya bir kıssa anlatıyor üzere boyadı.
Biraz vaktinizi ayırıp dikkatlice bakarsanız, yaptığı görünüm fotoğraflarında gizlenmiş detayları ve öyküleri görebilirsiniz.
Church, yapıtları çok büyük meblağlara satılan epey tanınan bir sanatçıydı. Yalnızca varlıklı sanatseverler ya da sosyete tarafından değil herkes tarafından büyük ilgi görüyordu yapıtları o denli ki beşerler stant açılır açılmaz yeni yapıtlarını görmek için sıraya giriyorlardı.
Peki neden? Zira Church’ün yapıtları nefes kesici ve her şeyden kıymetlisi her vakit bulunup yorumlanacak kıssalarla dolu.
Ayrıca Church’ün görünümleri insanlara tanıdık geliyordu zira Amerikalılar 19. yüzyılda kırsal kesite artık olduğundan çok daha yakındı.
Yaptığı fotoğraflarda bazen semboller de beliriyordu. Örneğin bu yapıtında gökyüzünün mükemmel renkleri ortasında gördüğümüz aslen bir Amerikan bayrağı.
Ve 1865’te, İç Savaş’ın çabucak sonunda, Aurora Borealis (Kuzey Işıkları) tablosunu tamamladı.
Bu tabloda Church, arkadaşı olan kaşif Isaac Hayes’in 1861 yılındaki Arktik keşif gezisinden esinlenmiştir.
Kuzey ışıkları aslen çok daha farklı, yeşil rengin baskın olduğunu görüyoruz. Lakin Church, yeşil rengi neredeyse hiç kullanmamış diyebiliriz.
Hiç görmeden yalnızca Hayes’in yorumuna dayanarak çizdiği için bu elbette epeyce olağan.
‘Kuzey Işıkları’ tablosu gerçekçi olmasa bile Church’ün dehasının mükemmel bir örneği.
Church’ün vizyonu ile ‘Kuzey Işıkları’, rastgele bir fotoğrafın yahut fotogerçekçi fotoğrafın yapabileceğinden çok daha fazlasını yapıyor.
Doğayı kurnazca tekrar yorumlamak, tam da Church’e nazaran bir hareketti aslında.
Mesela tablodaki ayrıntılara bakın. Buzların ortasında bir gemi… Kamaralardan birindeki küçük ışık ayrıntısını görüyor musunuz?
Bir umut ışığı. Kuvvetli geceye karşın hayatta kalabilmenin bir göstergesi…
‘Kuzey Işıkları’ tablosunun rastgele bir formda iç savaş ile ilgisi var mıydı bilmiyoruz lakin kimileri onu toplumsal çekişme ve acıların akabinde bir umut sembolü olarak gördü.
Church kendi ve ailesi için Hudson Irmağı görüntülü bir konut tasarladı ve bu meskene ‘Olana’ ismini verdi.
Ancak 1870’lerde Church hastalandığı için çok daha az fotoğraf yapmaya başladı ve 1900’de karısından yalnızca bir yıl sonra hayata veda etti.
1900’deki Church ölene dek, oğlu ve gelini Olana’da onunla birlikte yaşadı.
Church’ün Olana’da geçen ömrünün son yılları pek hoş geçmişti. Son vakitleri, onun için şiir okuyan Mark Twain’in ziyareti üzere keyifli anlarla doluydu.
Amerika Birleşik Devletleri, elbet birçok büyük ressam yetiştirmiştir. Tereddüt etmeden diyebiliriz ki, Frederic Edwin Church de bu ressamların en güzellerinden bir adedidir.
Çok az sanatçı, dünyayı Church üzere tüm hoşluğu, doğallığı ve ölçeğiyle yakalayabilmiştir. Ayrıyeten şu da bir gerçek ki, onun yaptığı üzere içinde şiirsel tasvirler görebildiğimiz eser sayısı da hayli az.
O yüzden bu kadar büyük bir sanatçı olarak anılmasına ve görüntü resmi denildiğinde akla gelen birinci isimlerden biri olmasına da şaşırmamak lazım.