Türk Medeni Kanunu (TMK) Madde 162, evlilik birliğinde eşlerin birbirine yönelik hayata kast, pek kötü muamele veya onur kırıcı davranışlarının boşanma sebebi oluşturabileceğini düzenler. Bu hüküm, aile hukukunda eşlerin güvenliğini ve saygınlığını koruma amacını güder. İşte bu konuya ilişkin detaylı bir inceleme:
TMK Madde 162: Hükmün Metni
İçindekiler
Madde 162:
Eşlerden biri, diğerinin hayatına kasteder, ona pek kötü davranır veya ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunursa, bu eş boşanma davası açabilir.
Madde 162’nin Unsurları
Madde 162, üç temel durumu ele alır:
- Hayata kast,
- Pek kötü muamele,
- Ağır derecede onur kırıcı davranış.
Her bir unsur ayrı bir hukuki değerlendirme gerektirir:
1. Hayata Kast
- Tanım: Hayata kast, eşlerden birinin diğerinin yaşamını sonlandırmaya yönelik bilinçli bir girişimde bulunmasıdır.
- Örnekler:
- Eşin diğerini öldürme teşebbüsü,
- Ölümle tehdit ederek fiili bir hazırlık yapması,
- Zehirleme girişimi.
- Deliller:
- Adli tıp raporları,
- Tanık beyanları,
- Telefon veya mesaj kayıtları.
- Hukuki Sonuçlar:
- Hayata kast, ağır bir boşanma sebebidir ve davacı eşin derhal boşanma davası açma hakkı doğar.
- Bu durumda kusur incelemesi yapılmaz; hayata kast mutlak boşanma sebebidir.
2. Pek Kötü Muamele
- Tanım: Fiziksel veya psikolojik şiddet şeklinde ortaya çıkan, eşin sağlığını ciddi biçimde tehdit eden davranışlardır.
- Örnekler:
- Sürekli fiziksel şiddet uygulama,
- Aç bırakma, dışarıda zorla soğukta bekletme,
- Hastalıklı bir eşe bakmama veya tedavisini engelleme.
- Deliller:
- Hastane raporları,
- Şiddet anına ait fotoğraf ve videolar,
- Polise yapılan başvuruların kayıtları.
- Hukuki Sonuçlar:
- Pek kötü muamele, boşanma sebebi olduğu gibi, şiddet gören eşin ayrıca tazminat talebinde bulunmasını da sağlar.
3. Onur Kırıcı Davranış
- Tanım: Eşin kişilik haklarını ve saygınlığını ağır biçimde zedeleyen tutum ve davranışlardır.
- Örnekler:
- Hakaret, küfür ve aşağılama,
- Sosyal çevrede eşin küçük düşürülmesi,
- Sadakat yükümlülüğüne aykırı davranışlar, örneğin aldatma.
- Deliller:
- Yazılı belgeler (mesajlar, mektuplar),
- Tanık beyanları,
- Fotoğraflar veya videolar.
- Hukuki Sonuçlar:
- Ağır onur kırıcı davranışlar, boşanmanın yanı sıra manevi tazminat talebine de yol açabilir.
Boşanma Davasında Süreler
- Hak Düşürücü Süre:
Hayata kast, pek kötü muamele veya onur kırıcı davranışın öğrenilmesinden itibaren 6 ay içinde dava açılmalıdır. Aksi takdirde dava hakkı düşer.
Ancak her halükarda bu fiillerin üzerinden 5 yıl geçerse dava açma hakkı zamanaşımına uğrar.
Boşanma Davasında Kusur ve İspat Yükü
Kusurun Belirlenmesi
- Hayata kast ve pek kötü muamele durumlarında fiili gerçekleştiren eş mutlak kusurlu kabul edilir.
- Onur kırıcı davranışlarda ise fiilin ağırlığına göre kusur değerlendirmesi yapılır.
İspat Yükü
- Davacı eş, diğerinin hayata kast ettiğini, kötü muamelede bulunduğunu veya onur kırıcı davranış sergilediğini ispatlamak zorundadır.
- Delil olarak:
- Ses ve görüntü kayıtları,
- Mesajlar ve yazışmalar,
- Şahit ifadeleri kullanılabilir.
Mahkemeden Talep Edilebilecek Hukuki Sonuçlar
TMK 162’ye dayanarak boşanma davası açıldığında, şu talepler ileri sürülebilir:
1. Maddi Tazminat
- Hayata kast veya kötü muameleye maruz kalan eş, uğradığı maddi zararlar için tazminat talep edebilir.
2. Manevi Tazminat
- Onur kırıcı davranışlara veya kötü muameleye uğrayan eş, yaşadığı manevi zararın giderilmesi için manevi tazminat isteyebilir.
3. Nafaka
- Mağdur eş, tedbir, yoksulluk veya iştirak nafakası talep edebilir.
4. Koruma Tedbirleri
- Şiddet mağduru eş, 6284 sayılı Kanun kapsamında koruma talep edebilir.
- Örneğin: Şiddet uygulayan eşin evden uzaklaştırılması.
Uygulamada Örnek Yargı Kararları
Yargıtay Kararları
- Hayata Kast:
Yargıtay, eşine bıçakla saldıran bir kişinin “hayata kast” nedeniyle mutlak kusurlu olduğuna ve boşanma hükmünün verilmesi gerektiğine karar vermiştir. - Pek Kötü Muamele:
Yargıtay, eşini fiziksel şiddete maruz bırakan bir kişinin boşanmaya neden olan ağır kusurlu olduğunu tespit etmiştir. - Onur Kırıcı Davranış:
Yargıtay, eşini toplum içinde küçük düşürmeye yönelik hakaret eden kişinin, boşanma davasında kusurlu olduğuna hükmetmiştir.
Madde 162 ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
1. Boşanma Davasında Çocukların Durumu Ne Olur?
- Mahkeme, çocukların velayeti konusunda her iki tarafın davranışlarını değerlendirir.
- Şiddet uygulayan veya onur kırıcı davranışlarda bulunan eş genellikle velayet hakkını kaybeder.
2. Aldatma Durumu Bu Maddeye Girer mi?
- Aldatma, onur kırıcı davranış kapsamında değerlendirilebilir. Ancak, ayrı bir özel boşanma sebebi (TMK 161) olarak düzenlenmiştir.
3. Affetme Durumu Davayı Düşürür mü?
- Mağdur eş, hayata kast veya kötü muameleden sonra karşı tarafı affederse dava açma hakkı sona erer.
Madde 162’nin Amaç ve Önemi
TMK Madde 162:
- Evlilik birliğini sarsan ağır eylemleri düzenleyerek tarafların haklarını korur.
- Evlilikte şiddet veya saygısızlık gibi durumların meşru gösterilmesini önler.
Madde 162’nin Uygulanması: Tablo ile Özet
| Unsur | Tanım | Örnekler | Deliller | Hukuki Sonuçlar |
|---|---|---|---|---|
| Hayata Kast | Eşin yaşamını tehdit eden fiiller | Zehirleme, bıçakla saldırı | Adli tıp raporu, tanıklar | Boşanma, mutlak kusur, tazminat |
| Pek Kötü Muamele | Fiziksel/psikolojik şiddet | Sürekli dayak, aç bırakma | Hastane raporu, polis kayıtları | Boşanma, tazminat |
| Onur Kırıcı Davranış | Kişilik haklarına ağır saldırı | Hakaret, aldatma, küçük düşürme | Mesajlar, tanık ifadeleri | Boşanma, manevi tazminat |
Sonuç
Türk Medeni Kanunu Madde 162, aile birliğini ağır şekilde zedeleyen davranışlara karşı mağdur eşin haklarını koruma altına alan bir düzenlemedir. Hayata kast, pek kötü muamele ve onur kırıcı davranışlar evlilik birliğinin temel değerlerine aykırıdır ve bu tür durumlar neticesinde boşanma davası açılabilir.
Eşlerin birbirine karşı sergilediği saygılı ve sevgi dolu tutumlar, hem evlilik birliğinin devamını sağlar hem de aile hukuku açısından ideal bir ortam yaratır. Ancak bu tür ağır ihlallerde hukukun koruma sağlaması, bireylerin temel haklarının teminat altına alınması bakımından son derece önemlidir.
