Fovizm hareketinde ön çıkan tablolardan biri olan ‘Dans’ tablosunun kıssasını ve art planına dair değişik ayrıntıları sizin için anlattık! Gelin bugün hâlâ kendinden kelam ettiren tabloyu yakından inceleyelim…
Kaynak: https://art-fix.com/story/ten-fun-fac…
Bugün size Fovizm akımının da önde gelen sanatkarlarından olan Henri Matisse ve “Dans” isimli yapıtından bahsedeceğiz.
Pek çok sanatkara ilham olan bu eser tam manasıyla vakitsiz bir başyapıt.
Tabloyu burada görebilirsiniz:👇
1910 yılına ilişkin yapıtta el ele tutuşmuş ve daire biçiminde dönen beş kişiyi görüyoruz. Masmavi bir gökyüzünün ve yemyeşil bir doruğun önünde, figürler dans ediyor ve bedenlerini coşku içinde hareket ettiriyor. Bu meşhur tablonun arkasındaki ayrıntılara gelin yakından bakalım.
1. “Dans” bir Rus tüccar tarafından yaptırılmıştır.
Matisse’in ünlü tablosu, aslında 1909’da Rus dokumacılık tüccarı Sergei Shchuckin tarafından özel bir siparişti. Tabloyu Moskova’daki konutu Trubetskoy Sarayı’ndaki merdivenlere asmayı istiyordu.
2. Tablo aslında üç kesimden oluşan bir seri olacaktı.
Shchuckin başlangıçta hepsi üniversal dans ve müzik temaları etrafında dönen üç fotoğraflık bir dizi sipariş etmişti. Sonunda ise iki fotoğraf tamamlandı: “Müzik” ismi verilen öteki tablo “Dans”ın yanında asılı duruyor.
3. “Dans”, Modernist hareketin öncüsüdür.
‘Dans’taki art plan ve figürlerin renk ahengi ve düzlüğü, yapıldığı vakit için harika yenilikçiydi ve evvelki Batı geleneklerinin detaylarından kopuyordu. Figürlerin organik sadeliği, onları art planla kaynaştırıyor. Fotoğrafta ritmik, çağrışım yapan bir renk kompozisyonu görülüyor! Bu tıp özellikler daha sonra Modernist harekette görülmüştü.
4. Matisse’in evvelki fotoğraflarından biri “Dans” için ilham kaynağıydı.
Matisse’in daha evvelki tablolarından biri olan ‘Joie de Vivre (1906)’, ‘Dans’ın öncüsü de diyebiliriz. Göl kenarında tekrar el ele tutuşmuş dönen insanları görebilirsiniz.
5. Matisse “Dans” yapıtını yaparken kozmik insan davranışlarından ve kültürler ortası alışverişten ilham almış.
Dans ve müzik üniversaldir ve binlerce yıl öncesine dayanan ve Şaman ritüellerinden kaynaklanan insan davranışlarını birleştirir. Matisse ve Paul Gauguin ve Pablo Picasso üzere Primitivist hareketten çağdaşları, Afrikalıların formlarından ve formlarının yaydığı ilkel güçten ilham aldılar. Bu tıpkı vakitte ‘Dans’ta, bilhassa resmettiği şehvetli bayan formlarında da barizdir. Pervasızca terkedilmişlik içinde dans eden köşeli, çıplak vücutlar, akıllara uygar toplumun reddini getiriyor.
6. Tablodaki renklerin manevi ve sembolik manası vardır.
Farklı renklerin farklı çağrışımları vardır. ‘Dans’ fotoğrafında ise kırmızı, ateş elementini yahut ham, ilkel formundaki insanı sembolize eder. Mavi gökyüzü cenneti, yeşil çim ise toprak elementini sembolize eder. Figürlerin dairesel kompozisyonu, bu üç öge ortasındaki birliği temsil etmektedir.
7. “Dans” artık Rus tarihinin politik bir sembolüdür.
Rus İhtilali sırasında, Shchukin’in Moskova’daki malikanesi basıldığında Matisse’in hem ‘Dans’ hem de ‘Müzik’ yapıtları yağmalanmış ve birkaç yıl boyunca gizemli bir biçimde ortadan kaybolmuştu. Fakat 1930’da tekrar ortaya çıktılar ve akabinde artık St. Petersburg’daki Hermitage Müzesi’nde yerlerini aldılar. Bugün yalnızca büyük sanatın bir sembolü değil, tıpkı vakitte Rus tarihinin belirleyici bir periyodudur.
8. Fotoğrafçılığın ilerlemesinin Matisse’nin resmi üzerinde büyük tesiri var.
Matisse’in tek boyut hissinin dans eden figürlerin biraz daha koyu ana sınırlarıyla verildiği ‘Dans’ tablosundaki sadeliğinin bir nedeni var. 1900’lerin başında fotoğrafların daha tanınan hale gelmesiyle Matisse, fotoğraf makinesinin objeleri bir sanatkarın yapabileceğinden çok daha büyük bir hassasiyetle yakalayacağı için fotoğraftaki detayları kaydetmenin gereksiz hale geldiğine inanıyordu. Bu da sanatkarın kompozisyon, biçim, ritim ve renk üzere fotoğrafın başka taraflarına odaklanmasını sağladı.
9. “Dans”ın bir de birinci versiyonu bulunuyor.
Mart 1909’da Matisse, ‘Dans’ın birinci versiyonunu yapmıştı. Kompozisyon çalışmasıydı ve gördüğünüz üzere daha soluk renkler ve daha az detay kullanmıştı.
10. Son olarak, Matisse’nin tablosu üzerine yaptığı yorumuna bir bakalım:
Matisse bu fotoğraf hakkında şöyle demiştir: ‘Bu üç renkle hem aydınlık harmonime hem de tonun saflığına ulaştım.’ Bakıldığında nitekim de, enerjik dans sahnesinin rahatlatıcı bir yanı da var. Matisse her vakit rahatlatıcı bir sanat yaratmak isteyen bir sanatçı olmak istediğinin de altını şu sözlerle çizmişti:
‘Hayal ettiğim şey, sıkıntılı yahut hudut bozucu mevzulardan kaçınabilecek istikrarlı, saf ve sessiz bir sanat. Bu çeşit sanatlar, yorulduklarında dinlenebilecekleri rahat bir koltuk üzere herkesin zihnine huzur ve rahatlık verir.”
