Eski Mısır’ın büyüleyici ömür usulü çağdaş vakitlerde bile hepimizi meraklandırıyor. Biz ekseriyetle firavunların hayatları ile ilgilensek de aslında nüfusun birçok orta sınıf statüsüne bile ulaşamıyordu. Gelin vakitte geriye seyahat yapalım ve Antik Mısır halkının ömürlerinin her istikametini yöneten karmaşık ve katı bir toplumsal hiyerarşiye bölünmüş tertibini inceleyelim. 👇
Kaynak: https://www.historydefined.net/from-p…
Eski Mısır periyodunda pek de iç açıcı olmayan bir hiyerarşi vardı.
En zirvede olan o güçlü kişi elbette ki Firavundan diğeri değildi. En altta olan köylü çiftçilere ve kölelere kadar her toplumsal sınıfın bu karmaşık sistemde bir rolü vardı. Mısır’ın binlerce yıldır kültürel ve ekonomik istikrarını sağlayan bu sistemi yıkmak varsayım edildiğinden de sıkıntı olacaktı. Pekala bu hiyerarşi nasıl işliyordu? Firavun’un misyonu neydi?
1. İnsanların içinde yetişen ilah; Firavun
Eski Mısır’da hiyerarşinin doruğunda, tartışmasız ilah gibisi bir statüye sahip olan, iktidardaki Firavun duruyordu. Firavun toplum üzerinde mutlak güce sahipti ve eski Mısır tarihinin birden fazla boyunca ilahi varlık muamelesi gördü.
Başlıca misyonu, beşerler ve ilahları ortasındaki kozmik ahenk ve istikrar kavramı olan ”Ma’at’ ı korumaktı. Bu roldeki muvaffakiyetleri, tüm krallığın refahı ve uzun ömürlülüğü için gerekli görülüyordu. Firavunların sorumlulukları temel olarak halkı yönetmeye, hudutları teminat altına almaya ve toplumsal hiyerarşiyi müdafaaya odaklanmıştı. Lüks ve varlıklı bir hayat sürerlerdi.
2. Soylular, din adamları ve toprak sahipleri
Firavunun altında, ülkeyi Firavun için yönetmekten sorumlu olan soyluların sınıfı bulunuyor. Nispeten üst sınıf olarak isimlendirilebilirler. Misyonları bürokratları, mimarları ve mühendisleri yöneten üst seviye bir siyasi danışman yahut bakan olmaktı. Askeri önderler öncelikle savunma sorunlarından sorumluyken, rahipler yaradanlara hizmet eder ve tapınağa ve heykellerine bakardı. Bu yetkililer çoğunlukla Firavunun oğullarından seçilirdi.
Anlayacağınız kral oğlu olmak toplumsal statünüzde pek bir işe yaramıyordu. Başa geçme hayalleri bile kuramıyorlardı. Bir şeyler elde etmek için çalışmak zorundaydınız. Bu nedenle yalnızca ‘soylu’ olarak adlandırıldılar. En yüksek toplumsal statü düzeylerine tipik olarak hükümet yahut tapınak ofisleri eşlik ediyordu.
3. Savaşçılar
Antik Mısır toplumsal hiyerarşisinin bir başka katmanı da askerlerdi. Orduda istihdam edilmeleri için nizamlı olarak kendi bölgelerinden asker olabilecek potansiyele sahip göçebeler toplanırdı.
Mısır’ın ‘savaşçı’ sınıfı olarak krallığı savunmada ve Firavun’un imparatorluğunu genişletmede değerli bir rol oynadılar. Tertibi sağlamaktan ve ülkeyi işgalcilerden korumaktan büyük ölçüde sorumluydular.
Askerler soylularla birebir itibar seviyesine sahip olmasalar da, tekrar de hürmet görüyorlardı ve sıradan insanlardan daha fazla statüye sahiptiler. Askerlere maaş ödenir ve hizmetlerinin karşılığı olarak toprak verilirdi, bu da toplumsal ve ekonomik statülerini yükseltti. Yeniden de yanlış bir şey yaparlarsa köylü olurlardı.
4. Çalışan orta sınıf
Yazarlar, profesyonelce okuyup yazabildikleri için çok kıymetliydi. Ekseriyetle işleri yasal kontratlardan soyağacına kadar her şeyi kaydetmekti. Mısır’daki tüccar sınıf daha çok altın, keten kumaş ve mücevher üzere eserleri diğer ülkelere taşıyan, sedir ve abanoz ağacı üzere egzotik eserleri getiren tüccarlardı.
Bu ortada zanaatkarlar, sanatkarlar ve başka uzman emekçiler, maharetleri nedeniyle paha görse de hala çalışan ‘orta sınıf’ kategorisinde idiler. Yanlış bir şey yapmaları durumunda sistemin en altına düşmekle tehdit edilirlerdi.
5. Alt sınıf
Son olarak, eski Mısır’ın alt sınıfı köleler, hizmetçiler ve köylü çiftçilerdi. Mısırlıların çoğunluğu köylülerdi ve nüfusun yaklaşık yüzde 80’ini oluşturuyorlardı. Bu beşerler temel olarak tarım ile uğraşırdı. Kimileri da güçlü soyluların meskenlerinde hizmetçi olarak çalışıyordu. Ek olarak, sel mevsimi boyunca birçok köylü, anıtlar yahut mezarlar üzere büyük hükümet binası projeleri üzerinde çalışmaya giderdi. Onlara para ödenmezdi. Emekleri karşılığında tipik olarak bira, ekmek ve giysi üzere şeyler verilirdi.
Eski Mısır’da köleliğin var olup olmadığı konusunda pek çok tartışma var.
‘Köle’ terimi toplumda daha az hakkı olan, ekseriyetle bir yaradana hizmet etmekle yahut kraliyet idaresinde çalışmakla misyonlu birini tanımlamak için kullanılıyordu, lakin bilim insanları bunun bir çeşit köleliği temsil edip etmediğini hala tartışıyorlar.
Yine de Antik Mısır’da verilen tüm emek asil ve saygın kabul edilirdi. Köylü çiftçiler ve hizmetçiler, toplum için değerlerine karşın çok az toplumsal statüye sahipti ve çoklukla daha güçlü toprak sahiplerine yahut hükümete güveniyorlardı.
Bulunacağınız sınıf doğuştan gelirdi. Siz seçemezdiniz.
Eski Mısır toplumunda toplumsal sınıflar çok kıymetli bir role sahipti. Sınıflar büyük ölçüde doğuştan belirlenirdi, lakin sıkı çalışma ve yetenek sizi bu hiyerarşide bir ölçü üst çıkarabiliyordu.
Eski Mısır’ın toplumsal yapısı, ekonomik fırsatlardan dini inançlara kadar hayatın tüm istikametleri üzerinde derin bir tesire sahipti. İnsanların yaşama, çalışma ve birbirleriyle etkileşim kurma biçimini şekillendirdi ve sonuçta tesirli tarihine kalıcı bir miras bırakmış oldu.
Siz olsaydınız bu türlü bir sistem içerisinde yaşayabilir miydiniz?
