Anadolu coğrafyası güçlü tarihî ve kültürel bir mirasa mesken sahipliği yapmaktadır. Bölgedeki yerleşim yerlerinin isimlerinin etimolojik kökenleri ekseriyetle Latince ve Yunanca lisanlarından gelmektedir. Bu içerikte buna örnek birtakım vilayetler yer almaktadır. Siz de Türkiye’nin vilayet haritasına bakarak yaşadığınız ilin isminin hangi sözden geldiğini öğrenebilirsiniz.
İyi keşifler.
Günümüz Türkiye coğrafyasındaki pek çok ismin kökeni bölgede varlığını gösteren çok sayıda devlet olması sebebiyle Latince ya da Yunanca sözlere dayanmaktadır. Bilhassa bu durumu ülkemizin vilayetlerinin taşıdığı isimlerde görebiliriz.
İllerin etimolojisine baktığımızda 81 ilin üçte ikisinin eski isimlerine bakarak bile neresi olduğunu anlayabiliriz. Gelin o vilayetlerden kimilerine daima birlikte bakalım.
1. Kastra – Kastamonu
Kastra sözü Latince ‘kale’ manasına gelmektedir. Bölgenin yerleşimcileri bir Bizans hanedanı olan Komnenlerdir. Kastamonu kenti ismini, Kastra ve Komnen sözlerinin birleşiminden almıştır.
2. Ancyra – Ankara
Frigya lisanı ve Yunancada Ancyra sözü gemi çapası manasına gelmektedir. Frigler, Galatlar ve Romalılar tarafından Ἄγκυρα’ olarak bilinen kentin ismi, Latin harfleriyle Batılı kaynaklara Ancyra olarak geçmiştir. Türklerin Anadolu’ya gelmesinden sonra ise kentin ismi Engürü ve Engüriye olarak değişime uğramıştır. 16. yüzyıla ilişkin çeşitli resmî Osmanlı evraklarında ise kentin ismi Ankara olarak geçmektedir.
3. Viane – Van
Van ilinin eski tarihlerde ismi Viane olarak geçmektedir. Bölgede yaşayan Urartular, topraklarını Viane olarak tanımlamışlar ve kendilerine Vianili demişlerdir.
4. Hakkiari – Hakkari
Hakkari ismi, evvelce Van gölünün güneyinde ve bir kısmı de İran’a yanlışsız uzanan yörelere yerleşmiş “Hakkar” kabilesinin isminden gelmektedir. Arap lisanında bölgenin ismi “Hakkariye” olarak geçmekteyken Yunancada bölge ‘Hakkiari’ olarak anılmıştır.
5. Rhizaeum – Rize
Rize’nin ismi Yunanca istek yahut Rizaion’dan gelir ve ‘dağ yamaçları’ manasına gelir. Çağdaş vakitlerde Yunanca ismi çoklukla Rizunda’ydı. Latince formları ise Rhizus ve Rhizaeum’dur.
6. Sairt – Siirt
Siirt isminin Sami Dili’nden geldiği öne sürülmektedir. İlin ismi sözlüklerde Esart, Sairt, Siirt, Siird üzere çeşitli biçimlerde kullanılmıştır. Siirt isminin nereden geldiği konusunda değişik görüşler vardır. Öbür bir kaynağa nazaran Siirt isminin adı “Seert” manasındaki “üç yer” manasına geldiği yazılmaktadır.
7. Iconium – Konya
Eski Hitit tabletlerinde İkuwaniya olarak geçen kentin ismi, Bizans devrinde kullanılan İconium ile birlikte günümüzde kullanılan Konya ismini almıştır.
8. Sebastea – Sivas
Sebastea sözü klasik antik devirde sıkça görülen bir Yunanca bir yer ismiydi. Latince Augustus isminin dişi hali olan Augustanın Yunanca karşılığıdır. Augustus yahut daha sonra gelen Roma imparatorlarını onurlandırmayı amaçlamak için kentlere bu isim verilmiştir. Sivas’ın antik ismi da buradan gelmektedir.
9. Nigdi – Niğde
Niğde’nin Yunanca karşılığı Nigdi sözüdür. Hititler devranında Niğde bölgesi “Nakita” isimli bir yerleşim merkeziydi.
10. Prusa – Bursa
Eski çağlardaki Bitinya bölgesinin başşehri olan Bursa’ya kurucusu Bitinya Hükümdarı Prusias’ın ismi verilmiştir. Bölge, Roma ve Bizans imparatorlukları devrinde kaplıcalarıyla hayli ünlü bir yerleşim yeridir.
11. Adanus – Adana
Bizanslı Etien’e nazaran Uranus’ün oğulları Adanos ve Saros, Tarsus ile savaşarak burayı ele geçirmişlerdir. Bunlardan Adanos kente kendi ismini verirken Saros da Seyhan ırmağına kendi ismini vermiştir.
Anadolu coğrafyası kozmopolit yapısıyla yüzyıllardır var olagelmiştir. Bugün kullandığımız kent isimlerinin birçoklarının kökeni Latince ve Yunanca üzere lisanlardan gelmektedir. Haritayı incelediğinizde bunu fark edebilirsiniz.
Peki sizin yaşadığınız ilin ve ilçenin Latince ya da Yunanca ismi neydi? Benimki Panormos yani Bandırma. Siz de yorumlara buyrun!
