Kiralık Konak 1922 yılında yayınlanmıştır. Osmanlı Devleti’nin yıkılış sürecini ve Batılılaşma sürecini okuyucuya aktaran bir yapıttır. Toplumun yaşantı biçimi, jenerasyonlar ortasındaki farklar, ömür biçimlerindeki değişimler romanda işlenen ana hususlardandır. Müellif, Naim Efeni konağını odak alarak ‘modernleşme’ sürecini ele alır. Pekala Kiralık Konak karakterleri kimlerdir, konusu nedir?
Gelin birlikte daha ayrıntılı bir inceleme yapalım…
Kiralık Konak Konusu Nedir?
Kiralık Konak, Osmanlı Devleti’nin çöküş yıllarında yaşanan nesil çatışmasını, çağdaşlaşma sancılarını, klasik bedeller ve hayat biçimlerini mevzu edinen bir romandır.
Naim Efendi, pak, titiz ve dürüst bir insandır. Karakterlerin en yaşlısıdır ve Osmanlı Devri geleneklerine körü körüne bağlıdır. Naim Efendi’nin eşi Nefise Hanım’ın ölmesiyle Naim Efendi konağındaki sistem bozulur. Kalabalık bir aile olan Naim Efendi’nin ailesindeki sistem, konutun en büyük kızı Sekine tarafından sağlanmaya çalışır.
Fakat Sekine Hanım annesi kadar maharetli bir insan değildir. Klasikliğe bağlı olmasına karşın çağdaşlaşma gayretinde olan bir müfettişle evlenir. Müfettiş Servet Beyefendi vakitle konağın idaresini ele almak ister. Servet Beyefendi, züppe olarak isimlendirebileceğimiz, Türk düşmanı, Batı hayranı, Frenk taklidi bir karakterdir.
Zamanla Naim Efendi’nin konağında Türkçe konuşmak bile unutulmuştur. Servet Bey’i kızlarından Seniha da cümbüş düşkünü, Avrupa tutkunu bir karakterdir. Seniha’nın aşk hayatı vakitle herkesin lisanına dolanır.
Konakın son vakitleri ise hiç açıcı değildir. Konakta daima cümbüşler düzenlenir, partiler yapılır. Artık Naim Efendi’nin var varlığı tükenme noktasına gelir. Naim Beyefendi, torununun münasebetlerini öğrendiğinde rahatsızlanır. Seniha Hanım, dedesini ziyaret bile etmez ve konaktan kaçmaya karar verir.
Naim Beyefendi artık konağında yapayalnızdır. Konağını kiraya vermek ister ancak kimse tutmaz. Naim Bey’in yanında kalan tek kişi Seniha’ya olan aşkına karşılık bulamayan Hakkı Celis’dir. Romanın sonunda Kurtuluş Savaşı’na yazılan Hakkı Celis, şehit olur.
Kiralık Konak Karakterleri Kimlerdir?
Naim Efendi: Abdülhamid periyodunda memurluk yapan bir karakterdir.Gelenek ve göreneklerine bağlı yaşayan, torun sahibi olan ve eşini kaybetmesiyle büyük bir yalnızlığa sürüklenen Naim Efendi, çağının gerisinde kalmış bir karakter olarak karşımıza çıkar.
Sekine: Naim Efendi’nin kızıdır. Annesinin vefatı üzerine konağın idaresini ele almak ister. Ancak daima babası ve çocukları ortasında kalır. Eşi de Batı hayranı birisidir.
Servet Beyefendi: Sekine Hanım’ın eşidir. Naim Efendi’nin damadıdır. Paraya düşkündür. Eğlenmeyi, gezmeyi sever. Batı özentiliği vardır. Vakitle Türkçe konuşmaktan bile çekinir.
Seniha: Servet ve Sekine’nin kızı, Naim Efendi’nin torunudur. Özgür bir formda yetiştirilmiştir. Aşka, cümbüşe, gezmeye, tozmaya ehemmiyet verir. Dedesiyle daima çatışma yaşar. Bilhassa aşk hayatıyla tüm konağı derinden tesirler.
Kiralık Konak Kimin Yapıtıdır?
Kiralık Konak, Yakup Kadri Karaosmanoğlu tarafından kaleme alınmıştır. Kiralık Konak ‘tezli roman’ çeşidine bir örnektir. Tezli romanlarda savunulan bir görüş ve bu görüşü desteklemek için yararlanılan birtakım özellikler mevcuttur.
Kiralık Konak’ta konağın başından geçenler aslında Osmanlı Devleti’ni başından geçenler olarak ele alınabilir. Karaosmanoğlu, batılılaşmayla birlikte ve eski gücünü kaybetmesiyle çöküşe giden Osmanlı’nın öyküsünü sembolik bir lisanla aktarmıştır.
Kiralık Konak’ta çağdaşlaşma sürecinin Osmanlı toplumu aile yapısı üzerindeki tesirleri, klasiklik ve çağdaşlık ortasındaki çatışmalar ele alınmıştır.
Kiralık Konak romanında karakterler toplumsal ve kültürel kopuşları anlatan değerli figürlerdir. Bilhassa Seniha Hanım’ın yaşadıkları ve dünyaya bakış açısı yanlış batılılaşmanın örneklerinden biridir. Karakterler gerek dış görünüşleri gerek davranışları ve psikolojileriyle alafranga tiplemelerdir.
Kiralık Konak 1979 yılında da diziye uyarlanmıştır. TRT ekranlarında yayınlanan Kiralık Konak’ın direktörlüğünü Ünal Küpeli üstlenmiştir. Dizinin oyuncu takımında ise Seniha Baykal, Alev Sezer yer almıştır. 5 kısım olarak yayınlanan Kiralık Konak, o devirlerde herkesin ilgisini çekerek tanınan bir isim haline gelmiştir.