Ticaret Bakanlığı, tüm kooperatif ve üst kuruluşlarının, kooperatifçilik hizmetlerine elektronik ortamda eriştiği ve merkezi bilgi tabanının yönetildiği Kooperatif Bilgi Sistemi kuracak.
Tbmm Genel Heyeti’nde kabul edilen Kooperatifler Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a nazaran, ortaklarının çoğunluğu bayanlardan oluşan ve bayan emeğinin kıymetlendirilmesi hedefiyle kurulan kooperatifler ile ortaklarının çoğunluğu engellilerden oluşan kooperatiflerin, tescil ve ilana tabi süreçlerinden fiyat alınmayacak, ilana tabi olanlar Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde fiyatsız yayımlanacak. Bu kooperatiflerden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun ilgili düzenlemesi mucibince odaya kayıt fiyatı ve yıllık aidat ile munzam aidat da alınmayacak.
Kanunla, kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatifler ile kamu kaynaklı ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatiflerde ana mukavelede belirtilen kuralları taşıyanları iştirake kabulden kaçınan; bilanço ve gelir sarfiyat farkı hesaplarını genel şuranın yıllık toplantısından en az 15 gün öncesinden itibaren bir yıl müddetle ortakların tetkikine sunmayan; azlık tarafından genel heyet toplantısından evvel yöntemine uygun formda gündeme husus eği istenmesine karşın bunu yerine getirmeyen; denetçilerin ikazına karşın kaideleri taşımayan yahut sonradan kaybeden üyeleri düşürmeyen kooperatif ve üst kuruluşların yöneticileri için cezalar öngörülüyor.
Kooperatife ilişkin defter, doküman, para, mal üzere kooperatife ilişkin varlıkları haleflerine teslim etmeyenler; kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatif ve üst kuruluşları ile ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatif ve üst kuruluşlarında, iştirake kabul konusunda kanun kararlarına uygun davranmayan kooperatif ve üst kuruluşları yöneticilerine de cezalar getiriliyor. Bağdaşmayan vazifelere ters uygulamaları araştırmayan denetçilere de cezai sorumluluk yükleniyor.
Yükümlülüklere karşıt hareket eden idare heyeti üyelerinin her biri, her bir yükümlülük için başka ayrı olmak üzere 1000 lira idari para cezasıyla cezalandırılacak. Birebir kontrol kapsamında birebir bireye verilebilecek idari para cezalarının toplam fiyatı 10 bin lirayı geçemeyecek.
Mevcut yöneticilere, seçimlere kadar eğitimden muafiyet
Ticaret Bakanlığınca tüm kooperatif ve üst kuruluşlarının, kooperatifçilik hizmetlerine elektronik ortamda eriştiği ve merkezi data tabanının yönetildiği Kooperatif Bilgi Sistemi (KOOPBİS) kurulacak.
Kooperatifin ticaret sicili kayıtlarının, finansal tablolarının, idare şurası ve denetçi raporlarının, genel konsey toplantı evrakının, ortakların kimlik, bağlantı, hisse ve ödemelerine ait bilgilerinin KOOPBİS’e işlenmesinden, idare konseyi sorumlu olacak.
İlgili bakanlık ile kooperatif ve üst kuruluşları, vazifeleri ile hudutlu kalmak kuralıyla, ortakların ve ortak olmak için başvuranların ferdî datalarını KOOPBİS’te işlemeye ve görüntülemeye yetkili olacak. Bakanlık; kontrol, istatistik üretme, hizmetlerde otomasyonu artırma, ülke kooperatifçiliğinin geliştirilmesi ve kooperatif ortaklarının haklarının korunması maksadıyla sistemde işlenen bilgileri, kamu kurum ve kuruluşlarına aktarabilecek. Elde edilen bilgiler Ferdî Dataların Korunması Kanunu’na karşıt olarak kullanılamayacak, aktarılamayacak yahut öteki bir biçimde işlenemeyecek.
KOOPBİS’te tutulacak datalarla elektronik ortamda sunulacak hizmetlerden faydalanılmasına, bu sistem üzerinde işlenen şahsî bilgilerin transferi ile güvenliğin sağlanmasına, aydınlatma yükümlülüğünün ne biçimde yerine getirileceğine ait metot ve temeller, ilgili bakanlıklar ile Ferdî Bilgileri Muhafaza Kurumunun görüşü alınarak Ticaret Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenecek.
Kooperatiflerin halihazırdaki idare ve kontrol konseyi üyeleri bir sonraki seçimlere kadar eğitim koşulundan muaf tutulacak. Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten 31 Aralık 2022’ye kadar seçilecek idare ve kontrol şurası üyelerinin eğitim alma zaruriliği da bu tarihten sonra başlayacak.
Bir yıl içinde kurulacak
Tüm kooperatifleri kapsayacak ve değişik kanunlara tabi kooperatifler ortasında nizam sağlayacak KOOPBİS, bir yıl içinde kurulacak. İlgili bakanlıklar, sistemin suram sürecinde kendi sistemlerindeki bilgileri aktarmak, uygulamaya geçtikten sonra da kooperatif ve üst kuruluşlarınca yapılan data girişlerini takip etmekle sorumlu olacak.
Kooperatif ve üst kuruluşları idare şurası üyeleri; ticaret sicili kayıtlarını, finansal tablolarını, faaliyet raporlarını, genel şura toplantı evrakını, ortakların kimlik, irtibat, hisse ve ödemelerine ait bilgilerini ve gerekli tüm bilgileri KOOPBİS’in kurulmasının akabinde 6 ay içinde aktaracak.
Bu süreçte kooperatifler ve üst kuruluşları, genel konsey toplantısına katılma hakkını haiz ortakları gösteren listeleri, bu husus yürürlüğe girmeden evvelki kararlara nazaran almaya devam edecek. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen kooperatif ve üst kuruluşlarının idare heyeti üyeleri, idari para cezasıyla cezalandırılacak.
Ana kontratlarını intibak ettirmeyenler dağılmış sayılacak
Kooperatifler ve üst kuruluşları, ana mukavelelerini en geç 3 yıl içinde bu düzenleme kararlarına intibak ettirecek. Ana mukavelelerini intibak ettirmeyen kooperatif ve üst kuruluşları dağılmış sayılacak. Kanunen tasfiye ile görevlendirilmiş kimseler tarafından dağılmadan başlayarak 2 ay içinde tasfiye süreçlerine geçilmezse, kooperatif ve üst kuruluşun ortakları ya da alacaklıları tarafından mahkemeden 2 yıl içinde tasfiye memuru atanması islenebilecek.
Ana kontratlar intibak ettirilinceye kadar, mevcut ana kontratların bu düzenlemeye alışılmamış olmayan kararları uygulanacak. Ana kontratlarını bu düzenlemeye intibak ettirmek için kooperatifler ve üst kuruluşlarının yapacakları genel heyetleri, olağan genel heyetlerin yordam ve çoğunluğuna nazaran toplanacak ve karar verecek.
Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, bağımsız kontrol kapsamı dışında kalan birlikler ile kooperatifler, Kooperatifler Kanunu’ndaki kararlara nazaran denetlenecek ve dış kontrole tabi olacak.
Teklife ihdas edilen unsurla Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından kullandırılan ziraî kredi alacaklarından yapılandırmaya temel fiyatın taksitlendirilmesi halinde ise peşinata tekabül eden yüzde 30’unun ödeme tarihi, bu yılın ekim ayı sonundan kasım ayı sonuna ertelendi. Kalan meblağın taksitlerinin ödemesi de 2022 yılının ekim ayı yerine kasım ayında başlayacak.
Memleketler arası mukavele
Öte yandan Genel Kurul’da, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Milletlerarası Kriminal Polis Teşkilatı-Interpol Ortasında 2021 Yılında İstanbul’da Düzenlenecek 89. Genel Konsey Oturumu ve İcra Komitesi Toplantıları İçin İmtiyazlar ve Muafiyetlere Ait Mutabakatın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi de kabul edildi.
Tekliflerin kabul edilmesinin akabinde TBMM Başkanvekili Nimetullah Erdoğmuş, birleşimi, 26 Ekim Salı günü saat 15.00’te toplanmak üzere kapattı.
(Bitti)