Çin Komünist Partisinin başkanı olan Mao Zedong’un hareketlerinden ortaya çıkan maoizm, devrimci bir ideolojidir. Marksizm ve Leninizm’in devrimci özelliklerini vurgulayan bir çeşidi sayılabilir. Kökeni de bu iki devrimci teoriden gelmektedir. Lakin bu iki ideolojiye nazaran Mao Zedong’un yaptıklarıyla başkalarından ayırıyor. Maoizm, Çin ihtilali ve Çin Komünist Partisinin uğraşları ile gelişmiştir.
Maoizm’i öbür komünist ideolojilerden ayrılmasını sağlayan prensipleri nelerdir?
Kitle çizgisi ve sınıf gayreti: Partinin kitlelerle bağının çok kıymetli olduğunu ve kitlelerin meselelerini ele almaları gerektiğini vurgular. Burjuva sınıfına karşı gayret etmenin toplumsal değişim ve sınıf uğraşı için gerekli olduğunu savunuyor.
Halk savaşı: Uzun süren halk savaşı Maoizm için değerli ve temel bir kavramdır. Yönetici sınıfı yenmek için gerilla savaşını kapsayan ve köylüleri ayağa kaldıran devrimci hareketi savunur.
Kültür ihtilali: Devam eden iktidara karşı çıkmaya, toplumlar ortasında daima ihtilal yaratmayı amaçlayan Maoizm’in değerli bir sürecidir. Kitleler halinde hareket etmenin ve devrimci ögelerin ortaya çıkmasını içerir.
Mao Zedong’un Çin liderliği vaktinde Maoizm uygulamaya geçti.
1949 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla Çin ihtilali sonuçlandı. Bu sayede öteki Maoist hareketler ise örnek alıp uygulamaya geçti.
-
Çin’i süratli bir biçimde endüstrileşmiş bir ülkeye dönüştürmeyi amaç edinen ekonomik bir atılıma geçtiler. Endüstrileşme süreci ekonomik kayıplara, fakirliğe ve can kaybına sebep olmuştur.
-
Kültür ihtilali, partiyi temizlemeyi ve devrimci amaçları ortadan kaldırmayı amaçlıyordu. Ancak toplumsal karmaşaya, siyasi zulme ve okul üzere kurumların orta verilmesine sebep oldu.
Mao Zedong’un ölmesine karşın Çin halkı üzerinde tesiri devam etmiştir.
Çin Komünist Partisi, Çin farklı ekonomilere geçiş yaparken denetimi elinden bırakmayıp her vakit araştırmalarına devam etmiştir.
-
Maoist ideolojinin getirdiklerini hala benimsemeye devam etmişlerdir. Maoizm’in kitle çizgisi ve sınıf uğraşı unsuru birtakım uygulamalarda hala görülebilir.
-
Mao Zedong’un yaptığı aksiyonlar ve stratejileri Nepal, Peru ve Hindistan üzere ülkelere de örnek olmuştur. Muvaffakiyetleri değişkenlik göstermiş olsa da, maoizm komünist çabalara örnek olmuştur.
-
İktidarı eleştirmesi ve köylülüğü odak olarak alması ile değişim isteyenlere 21. yüzyılda bile dayanağı devam ediyor. Uygulamaları ve tarihi yaptıkların, birtakım tartışmalara sebep olmuş olabilir.
Maoizm ideolojisine genel itibariyle kıymetli tenkitler geldi.
-
Eleştirmenler, Mao uygulaması altında toplu infazlar, mecburî kamplar ve iktidarın bastırılmaya çalışılması üzere insan haklarının kısıtlanmasına vurgu yapıyor. Kimi atılımları, ekonomik başarısızlıkları ve mevt ile sonuçlanan kıtlık yaratmaları reaksiyonlara neden oldu.
-
Marksizm ideolojisinden ayrıldığı içinde tenkitler aldı. Devrimci olarak köylülüğe vurgu yapması ile Marksist düşünürlerden farklı yola saptı.
-
Sosyal, kültürel ve iktisat konusunda çağ açan değişimler yapmasına karşın kurumların bozulması ve iktisadın devam etmemesi üzere sonuçları tartışma konusu oldu.