Saygıdeğer okurlar; geçen hafta “Matematik aslında Tanrı’nın kendisidir.” temalı yapıtımın imajını ve kısa açıklamasını paylaşmıştım. Lakin matematik sözcüğünde bir kavram karışması olduğu izlenimi aldım. Hasebiyle, şu kısa açıklamayı yapayım, dedim.
Benim bahsettiğim matematik, ebette insanın keşfettiği ve isim verdiği matematik değildir.
Kastettiğim şey; fizik maddeleri da dediğimiz bizim lakin matematiksel metotlarla anlayabildiğimiz, tabiatta ki muazzam nizamın yapısı, kendisidir. Kaldı ki matematiği keşfeden insan tipi, yaklaşık altı milyon yıl evvel ömür sahnesine çıktı. Lakin tabiat maddeleri her nasıl var oldu ise on dört milyar yıldır sahnede. Bu yüzden insanın kullandığı matematikten bahsetmediğim açıktır.
Burada bir sorun var; kelam konusu bu matematik, vaktin başlangıcından itibaren kozmostaki tüm olguları oluşturuyor, yani fiilen işin içinde fakat kendisi kozmosa dahil değil. Zira fizik değil. İşte bana, matematiğin aslında İlah olabileceğini düşündüren bu durumdur.
Ayrıca dikkat ederseniz, kozmosun varoluşuyla ilgili Tanrı’ya atfedilen gerekli mucizevi güç ve sistem vericilik, motamot matematiğin yaptıklarıyla neredeyse birebir örtüşüyor. Hasebiyle dediğim üzere matematik şahsen Tanrı’nın kendisi olabilir. Doğal bu yorumum yalnızca bir sanatsal çıkış değildir. Israrla bilimsel temellere oturtmaya çalıştığım bir yorumdur. Detayları bu mevzulardaki yazılarımda okuyacaksınız.
Her neyse, artık gelelim ben neden bunları sorguluyorum ve yazıyorum?
Çocukluk yaşlarında yaptığım fotoğraflı romanlar devri hariç, tam elli yıldır fotoğraf yapıyorum. Dünya literatüründe deniz ressamı olarak biliniyorum. Fakat yirmili yaşlardan beri soyut resme büyük bir ilgi ve tutkum var. Natürel, soyut sanat önemli bir alandır. Bilhassa ideoloji ve bilimde, psikoloji, psikanaliz, sosyoloji üzere alanlarda yeterlilik gerektirir. Bundan ötürü ben, yetmişli yılların başından itibaren bu hususlarda sayısız mecmualar ve kitaplar okudum. Hâlâ da ağır bir biçimde çeşitli bilimsel kitapları, yayınları okuyor ve izliyorum. Sonuçta müşahedelerimi, fikirlerimi soyut fotoğraf usulünde aktarmanın artık vakti geldiğine karar verdim. Bunu da evvelki duayen sanatkarların yaptığı halde yapıyorum.
Bilindiği üzere Picasso, Kandinsky, Modrian, Klee üzere büyük ustalar, periyotlarında gelişen bilimden, ideolojiden etkilenerek ve yararlanarak bir niyet, bir varlık yorumu oluşturmuşlardır. Bunları gerçekleştirirken de ulaştığı değerlendirmelerini kimi kitap halinde kimi de makale biçiminde mecmualarda, gazetelerde paylaşarak deklere etmiş, tartışmaya açmışlardır. Kısaca hem kendileri hem de yapıtlarıyla ilgili adeta sanata hesap vermişlerdir. Hasebiyle ben de tıpkı doğruyu yapmak için evvel varlıkla ilgili niyetlerimi ve neyi niye yaptığımı içeren izahları bir kitapçık da toplayacağım. Hali hazırda bahislerin makalelerini sanatseverlerle paylaşıyorum. Sanatın tabiatı gereği bu makalelerdeki yorumlar tümüyle tartışmaya açıktır.
Yukarıda da belirttiğim üzere, soyut sanat çok önemli yeterlilik gerektiren bir uğraştır.
Dolayısıyla ne yaptığımın daha güzel anlaşılması için esprili formda açıklayayım; bu bahislerdeki fikirlerimi yazarak aslında toplumdan, sanatseverlerden soyut fotoğraf yapma ruhsatı almaya çalışıyorum! Natürel espriyle tabir ettim lakin sanat, bilhassa soyut sanat açısından yeterlilik çok değerli bir durumdur. Bu durumu Picasso, bir röportajında “Sanatçının ne yaptığı değil ne olduğu kıymetlidir.” diyerek çok net özetlemiştir.
Bilindiği üzere, günümüzde soyut sanatla ilgili sayısız değerlendirmeler, kitaplar ve de birden fazla tutarsız birbirine zıt yorumlar, makaleler vardır. Ancak hepsinin temelinde değişmez bir gerçeklik vardır. O da, soyut sanat ismine ortada bir nesne varsa ya da kullanılan, sunulan bir niyet varsa hem kendisi hem de içeriği artık somuttur.
Dolayısıyla soyut fotoğraf, aslında soyut bir ögesi, mevzuyu renkler, çizgiler, formlar kullanılarak somutlaştırma edimidir. Sanatçı ilgilendiği yahut tasarladığı mevzuyu temsilen, kendince renkler, çizgiler, formlar tayin ederek konusunu somutlaştırmıştır. Yani yapıtın kendisi somut obje olduğu üzere biçim, içerik de artık somuttur. Nedense bu gerçek daima göz arkası edilir.
Ancak bu gerçeklik, benim tüm sanat yorumlarımın, yazılarımın eksenindedir. Kısaca tekrarlarsak, soyut fotoğraf, mevzu ve sonuç ne olursa olsun bir somutlaştırma işinden öteki bir şey değildir. Bu yüzden soyut fotoğrafların neredeyse tamamının isimleri somut, tanınan, bilinen isimlerden, kavramlardan oluşur. Tabi, kimi sanatkarlar yalnızca “soyut” ismiyle sunarlar. Fakat bu fotoğraflar de soyut olamaz. Zira hiçbir şey anlatmasa da üzerinde renkler ve çizgiler formlar vs. vardır. Sanatkarı izah etmese de beynimiz kendi manasını, öyküsünü uydurur. Zira bu türlü evirilmiştir. Ya da fotoğraf, kimi beyinlerin bilinçaltı bir durumuyla örtüşmezse, kısa yoldan “Bunu ben de yaparım.” sonucuna hükmeder.
Her neyse, tüm bu karmaşık konuları “Sanat nedir, ne sanat değildir?” eksenindeki yorumlarımı bu köşede paylaşacağım. Öncelikle sanat manifestosu kitapçığımın başlıkları ve detaylarıyla başlayacağım.
Gelecek kısım de en temel sorunsallardan biri “Hiçlik tanımlanabilir mi?”
Linkedln
‘Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen müelliflerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio’
