Mirasları Hâlâ Yaşıyor ve Yüzyıllar Boyunca Yaşamaya Devam Edecek: Rönesans Devrinin En Etkileyici 10 İsmi

Rönesans periyodunu kıymetli kılan şey 14. yüzyıldan 17. yüzyıla kadar bu devrin değerli isimleri sayesinde daha evvel kültürel olarak bedeli bilinmeyen ve kıymet verilmeyen ideoloji, edebiyat ve sanat yapıtlarının desteklenmeye başlamasıydı. Gelin, Rönesans devrine ve dünyaya damgasını vurmuş en kıymetli ve ünlü 10 ismi bir arada inceleyelim.

Daha çok Petrarch olarak tanınan Francesco Petrarca, Erken Rönesans devrindeki en eski hümanistlerden biriydi hatta hümanizmin babası olarak anılıyordu. Dindar bir Katolik olan Petrarch, Tanrı’nın entelektüel ve yaratıcı potansiyeli insanlara sonuna kadar kullanmaları için verdiğini savunuyordu. Dahası klasik yapıtların, Rönesans hümanizminin temel unsuru olan insanlığı reforme etme yolundaki rehberler olduğuna inanıyordu. Günümüzde Petrarch’ın 1345 yılında Cicero’nun mektuplarını tekrar keşfetmesi, 14. Yüzyıl Rönesans’ının başlangıcı olarak anılıyor. Ayrıyeten 16. Yüzyılda Pietro Bembo isimli İtalyan bilgenin, çağdaş İtalyan lisanı modelini Petrarch’in yapıtlarına dayanarak oluşturduğu biliniyor.

Lorenzo de’ Medici, Avrupa’nın en güçlü ailelerinden ve Floransa’nın o zamanki hükümdarlarından olan Medici ailesinin bir üyesiydi. Rönesans devrinde sanatkarlar büsbütün işverenlere bağlıydı, Lorenzo de’ Medici de sanatkarların öteki işverenlerle ilişki kurmasına yardımcı oluyordu. Lorenzo’nun kol kanat germesinden mutlu olan sanatkarlar ortasında Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci ve Michelangelo Buonarroti üzere isimler bulunuyordu. Hem bir devlet adamı hem de o periyotta sanatın en büyük savunucularından biri olan Lorenzo de’ Medici’nin tıpkı vakitte Rönesans hümanizminin gelişimine de büyük katkısı oldu zira yakın etrafı akademisyenler ve filozoflarla doluydu.

Rönesans’ın insanı mefkuresinin beden bulmuş hali olan Leonardo da Vinci, harika yetenekli bir ressam, bilim insanı, mucit ve bilgeydi. Fotoğraf, matematik, mimarlık, mühendislik, botanik, heykel ve insan biyolojisi üzere alanlarda yetkinliğe sahip da Vinci, hala dünyanın en büyük beyinlerinden biri olarak kabul ediliyor. Son Akşam Yemeği, Mona Lisa ve Vitruvius Adamı üzere başyapıtlarının yanında, şimdi gerçeğe yakın örnekleri yokken dalgıç kıyafeti, robot ve tankın öncülü sayılabilecek bir araç tasarlayan da oydu…

Politika biliminin kurucusu sayılan Machiavelli, siyasal düşünmenin laikleştirilmesi ve bilime dayandırılması gerektiğini savunan bir siyaset filozofu, devlet adamı, oyun muharriri ve tarihçiydi. Vefatından beş yıl sonra basılan ve en değerli ve tanınan kitabı olarak bilinen Prens, siyaset üzerine yazılmış bilimsel bir incelemeydi. Kitabın ana konusu başkanlarda gücü ve etkiyi artıracak özellikleri ana sınırlarıyla okuyucuya aktarmaktı. Çoklukla çağdaş siyaset ideolojisinin ve siyaset biliminin de babası olarak anılan Machiavelli’nin fikirleri, yeni matbaa teknolojisinin yardımıyla Avrupa’daki siyasi önderlere kadar ulaşmayı başardı ve o devrin önderlerinde derin tesirler bıraktı.

Nicolaus Copernicus, bir matematikçi, astronom, hekim, ekonomist, diplomat ve bilim insanıydı. Copernicus’un “Göksel Kürelerin Devinimleri Üzerine” isimli yapıtı çağdaş astronominin başlangıç noktası kabul edildi ve vaktinde Bilimsel Devrim’in yanı sıra Kopernik Devrimi’ne de yol açtı. Bunun yanında Copernicus’un dünya’nın güneşin etrafında döndüğünü vurgulayan görüşü, her ne kadar kiliselerin yerleşik öğretilerine zıt olsa da Rönesans devrinin en kıymetli bilimsel başarısıydı. Şayet Copernicus bunu düşünmemiş ya da keşfetmemiş olsaydı Galileo’nun çalışmalarının birden fazla mümkün bile olmayacaktı.

Eserleri Rönesans ruhunu direkt olarak yansıtan Michelangelo, heykeltıraş, ressam, mimar, şair ve mühendisti. Binlerce değerli yapıtı olmasına karşın Michelangelo’nun en ilgi gören yapıtları ortasında Aziz Petrus Bazilikası, Sistina Şapeli’nin tavanındaki freskleri ve Davut heykeli yer alıyor. O vakitten bu yana ve hala da sanatın gelişimine eşsiz bir tesir bırakan Michelangelo, günümüzde da Vinci ve Raphael ile mirası hala yaşayan, Rönesans periyodunun üç devinden biri olarak tanımlanıyor.

Raphael, 19. yüzyılın sonuna kadar da Vinci ve Micelangelo’dan bile daha çok “gelmiş geçmiş en büyük sanatçı” olarak anıldı. İnsan hislerini betimleme konusundaki eşsiz yeteneği ve fotoğraflarındaki hallerin muazzam netliğiyle ünlüydü. Rönesans devrinin mihenk taşları diye isimlendirilen yapıtları ortasından en bilineni Vatikan’da bulunan Stanza della Segnatura isimli tablosu… Raphael’in 1509-1511 yılları ortasında yaptığı bu tablo, Rönesans hümanistlerinin Hristiyan öğretisi ile Yunan ideolojisi ortasındaki ahengi ve bilgeliği tasvir ediyor.

Rönesans periyodundaki en tesirli Fransız hümanistlerden biri olan Michel de Montaigne’in 1850 yılında yazdığı “Essais” sayesinde deneme, ebedi bir cins olarak literatüre katıldı. Bu kitabın özünde yer alan ve Montaigne’in imzasını taşıyan yeni ebedi çeşidi denemenin maksadı şahsî öykü anlatımı ile entelektüel bilgiyi harmanlamak ve dengelemekti. Montaigne’in çalışmaları Jean-Jacques Rousseau, Rene Descartes ve Francis Bacon üzere birçok tarihe damga vurmuş müellife ilham verdi. Montaigne’in yazılarını eşsiz kılan şey, o devirlerde bile insan aksiyonları, çocuk eğitimi ve motivasyon üzere epeyce çağdaş ve çeşitli hususları kapsıyor olmasıydı.

Galileo Galilei, Rönesans devrinden sonra Kuzey Avrupa’da gelişen bilimsel ihtilalin birinci temellerini atan, en tesirli Rönesans bilim insanlarından biriydi. Ekseriyetle gözlemsel astronominin babası olarak anılan Galilei, teleskopun icadına öncülük etti ve güneş sistemimizin güneş merkezli modelini savunanlar ortasındaydı. Hem saf temel bilim alanında hem de pratik uygulamalı bilim alanında çok kıymetli keşifler yapan Galileo, genel dünya anlayışında ihtilal yaratan ve başımızdaki büyük sorulardan kimilerinin üstündeki sisi kaldıran değerli Rönesans periyodu isimlerinden biriydi.

Rönesans periyodunda İtalya’da görsel sanatlar dominantken, İngiltere’de yüklü olarak edebiyat ve müzik öne çıkıyordu. Ve natürel ki, elbet hepinizin tanıdığı William Shakespeare, Rönsesans periyodunda çok tanınan ve çok kıymetli bir yazardı. Hatta, Rönesans hareketinin özgürlük ve hümanizmini tiyatroya tanıtan birinci tesirli oyun yazarıydı. Romeo ve Juliet, Hamlet ve Bir Yaz Gecesi Düşü üzere kült yapıtların beyni Shakespeare, yalnızca İngiliz değil tüm dünya edebiyatına büyük katkıda bulundu.