Mısır piramitleri eski vakitlerde gezginleri ve fatihleri büyüledi ve onları ziyaret eden, keşfeden, ölçen ve tanım eden turistler, matematikçiler ve arkeologlarda merak uyandırmaya devam ediyor. Mısır’ın dünyanın en varlıklı ve en güçlü uygarlıklarından biri olduğu bir devirde inşa edilen piramitler, bilhassa Büyük Giza Piramitleri, tarihteki en görkemli insan üretimi yapılardan bazılarıdır. Büyük ölçekleri, firavunun yahut hükümdarın eski Mısır toplumunda oynadığı eşsiz rolü yansıtıyor.
Piramitler, Eski Krallık’ın başlangıcından MS 4. yüzyılda Ptolemaios periyodunun sonuna kadar inşa edilmiş olsa da, piramit üretiminin tepesi üçüncü hanedanlığın sonlarında başladı ve kabaca altıncı hanedana kadar (yaklaşık MÖ 2325) devam etti. 4.000 yıldan fazla bir müddet sonra, Mısır piramitleri, ülkenin varlıklı ve görkemli geçmişine bir bakış sağlayarak, heybetlerinin birçoklarını hâlâ koruyor.
Bu içeriğimizde Mısır Piramitleri hakkında merak edilen bilgilere ulaşabilirsiniz.
İşte Mısır Piramitleri hakkında her şey:
Mısır Toplumunda Firavun
Eski Mısırlılar, kral öldüğünde ruhunun bir kısmının bedeninde kaldığına inanıyorlardı. Ruhuna uygun halde bakmak için, ceset mumyalandı ve hükümdarın vefattan sonraki ömürde gereksinim duyacağı her şey, altın kaplar, yiyecek, mobilya ve öbür sunuları da dahil olmak üzere onunla birlikte gömüldü.
Piramitler, vefatından sonra da devam etmesi beklenen meyyit kral kültünün odak noktası haline geldi. Zenginlikleri yalnızca onun geçimini sağlamakla kalmaz, yanında gömülü olan akrabaları, memurları ve rahipleri de geçindirirdi.
Erken Devir Piramitler
Hanedan Devri’nin (MÖ 2950) başlangıcından itibaren, kraliyet mezarları kayaya oyulmuş ve piramitlerin öncüsü olan “mastaba” olarak bilinen düz çatılı dikdörtgen yapılarla kaplanmıştır. Mısır’da bilinen en eski piramit, üçüncü hanedanın Hükümdarı Djoser için MÖ 2630 civarında Sakkara’da inşa edildi.
Hikayeye nazaran, piramidin mimarı, yaklaşık 1400 yıl sonra katiplerin ve tabiplerin kollayıcı sevgilisi olarak tanrılaştırılacak olan bir rahip ve şifacı olan Imhotep’ti. Zoser’in yaklaşık 20 yıllık saltanatı boyunca, piramit inşaatçıları, sonunda 204 fit (62 metre) yüksekliğe ulaşan altı kademeli taş katmanı bir ortaya getirdiler; vaktinin en yüksek binasıydı.
Zoser’den sonra, basamaklı piramit, kraliyet cenazeleri için norm haline geldi, lakin onun hanedan halefleri tarafından planlananların hiçbiri tamamlanmadı. ‘Gerçek’ (düz kenarlı, basamaksız) bir piramit olarak inşa edilen en eski mezar, dördüncü hanedanın birinci hükümdarı Sneferu (MÖ 2613-2589) için inşa edilen üç mezar yapısından biri olan Dahşur’daki Kırmızı Piramit idi.
Büyük Giza Piramitleri
Hiçbir piramit, günümüz Kahire’sinin eteklerinde, Nil Irmağı’nın batı kıyısındaki bir platoda yer alan Büyük Giza Piramitleri kadar ünlü değildir. Büyük Piramit olarak bilinen Giza’daki üç piramidin en eskisi ve en büyüğü , Antik Dünyanın ünlü Yedi Harikası’ndan günümüze kalan tek yapıdır.
Sneferu’nun halefi ve dördüncü hanedanın sekiz hükümdarından ikincisi olan Firavun Khufu (Keops) için inşa edilmiştir. Khufu 23 yıl karar sürmüş olsa da (MÖ 2589-2566), piramidinin görkeminin ötesinde hükümdarlığı hakkında nispeten az şey bilinmektedir. Piramidin tabanının kenarları ortalama 230 metre ve özgün yüksekliği 147 metreydi. Bu da onu dünyanın en büyük piramidi yapıyor.
Khufu’nun kraliçeleri için inşa edilmiş üç küçük piramit, Büyük Piramidin yanında sıralanmıştır ve yakınlarda annesi Kraliçe Hetepheres’in boş lahitini içeren bir mezar bulunmuştur. Başka piramitler üzere Khufu’nunki de sıra sıra mastabalarla çevrilidir ve burada hükümdarın akrabaları yahut vazifelileri öbür dünyada ona eşlik etmek ve onu desteklemek için gömülür.
Giza’daki orta piramit, Khufu’nun oğlu Firavun Khafre (Kefren) çin inşa edilmiştir. Khafre Piramidi, Giza’daki en yüksek ikinci piramittir ve Firavun Khafre’nin mezarını içerir. Khafre’nin piramit kompleksinin içine inşa edilmiş eşsiz bir özellik, bir insan başlı ve bir aslan gövdeli, kireçtaşına oyulmuş bir hami heykel olan Büyük Sfenks idi. 240 fit uzunluğunda ve 66 fit yüksekliğinde, antik dünyanın en büyük heykeliydi.
18. hanedanda (yaklaşık MÖ 1500), İlah Horus’un mahallî bir formunun imgesi olarak Büyük Sfenks’e tapılmaya başlandı. Giza’daki en güneydeki piramit, Khafre’nin oğlu Mikerinos (MÖ 2532-2503) için inşa edilmiştir. Üç piramidin (218 fit) en kısasıdır ve beşinci ve altıncı hanedanlar sırasında inşa edilecek daha küçük piramitlerin öncüsüdür.
Piramitleri Kim İnşa Etti?
Tarihin kimi tanınan versiyonları, piramitlerin köleler yahut zorla çalıştırılan yabancılar tarafından inşa edildiğini savunsa da, bölgeden çıkarılan iskeletler, personellerin muhtemelen yılın Nil Irmağı’nın sular altında kaldığı devirde piramitlerde çalışan yerli Mısırlı tarım personelleri olduğunu gösteriyor.
Keops’un Büyük Piramidi’ni inşa etmek için yaklaşık 2,3 milyon taş bloğun (her biri ortalama yaklaşık 2,5 ton) kesilmesi, taşınması ve birleştirilmesi gerekiyordu. Antik Yunan tarihçisi Herodot, inşa etmenin 20 yıl sürdüğünü ve 100.000 kişinin emeğini gerektirdiğini yazdı, lakin daha sonraki arkeolojik ispatlar, işgücünün aslında 20.000 civarında olabileceğini gösteriyor.
Piramit Çağının Sona Ermesi
Beşinci ve altıncı hanedanlıklar boyunca piramitler inşa edilmeye devam edildi, lakin bu periyotta inşalarının genel kalitesi ve ölçeği, hükümdarların gücü ve zenginliği ile birlikte düştü. Daha sonraki Eski Krallık piramitlerinde, Kral Unas’ın (MÖ 2375-2345) piramitlerinden başlayarak, piramit inşaatçıları, hükümdarın saltanatındaki olayların yazılı anlatımlarını mezar odasının duvarlarına ve piramidin geri kalanının iç kısmına yazmaya başladılar. Piramit metinleri olarak bilinen bunlar, eski Mısır’dan bilinen en eski kıymetli dini kompozisyonlardır.
Büyük piramit inşaatçılarının sonuncusu, genç bir çocukken iktidara gelen ve 94 yıl karar süren altıncı hanedanın ikinci hükümdarı II. Pepy’dir (MÖ 2278-2184). Onun hükümdarlığı sırasında, Eski Krallık refahı azalıyordu ve kraliyet dışı idari yetkililerin gücü arttıkça firavun yarı ilahi statüsünün bir kısmını kaybetmişti.
Pepy’nin vefatıyla, krallık ve güçlü merkezi hükümet neredeyse çöktü ve Mısır, Birinci Orta Devir olarak bilinen çalkantılı bir etaba girdi. Daha sonra 12. hanedanın hükümdarları, kelamda Orta Krallık evresinde piramit imaline geri döneceklerdi, lakin bu hiçbir vakit Büyük Piramitler ile birebir ölçekte olmadı.
Bugün Mısır Piramitleri
Mezar soyguncuları ve öteki vandallar hem eski hem de çağdaş vakitlerde Mısır piramitlerinden cesetlerin ve cenaze eşyalarının birçoklarını çıkardılar ve dış kısımlarını da yağmaladılar. Pürüzsüz beyaz kireçtaşı kaplamalarının birçoklarından sıyrılan Büyük Piramitler, artık özgün yüksekliklerine ulaşamıyor; Örneğin Khufu’nunki yalnızca 451 fit yüksekliğindedir.
Bununla birlikte, her yıl milyonlarca insan, piramitlerin yükselen ihtişamı ve Mısır’ın güçlü ve ulu geçmişinin bitmeyen cazibesi ile piramitleri ziyaret etmeye devam ediyor.
