Eski Mısır’ın büyülü toprakları, uzun yıllardır birçok gizemi içinde barındırmıştır. Bu gizemlerden biri de, antik çağın en görkemli yapılarından biri olan Mısır piramitleri ile yıldızlar ortasındaki beklenen ilişkidir. Eski Mısır’ın büyülü topraklarında yükselen piramitler, hem antik Mısırlılar’ın gökyüzüne olan ilgisini hem de bu yapıların inşa edildiği periyottaki astronomik bilgileri yansıtır üzere görünüyor. Efsaneler ve teoriler, piramitlerin yıldızlarla özel bir alakası olabileceği fikrini uzun müddettir tartışma konusu yapmıştır. Bilhassa, ünlü Giza Piramit Kompleksi’nin, Mısır’ın gece gökyüzündeki takımyıldızlarına özel bir hizalama gösterdiği savları, araştırmacılar ortasında hem destekçilerini hem de eleştirmenlerini bulmuştur.
Mısır piramitleri yıldızlarla tıpkı hizada mı?
Bu fikir o kadar sık ortaya atılıyor ki, birçok eski Mısır hayranı bunu gerçek olarak kabul ediyor. Ve yüzeyde, akla yatkın görünüyor.
Eski Mısırlılar gece gökyüzünü yakından takip ederlerdi.
Takımyıldızları incelediler ve ne vakit ekin ekeceklerine ve ne vakit hasat yapacaklarına karar vermek için yıldızların hareketlerini kullandılar. Lakin piramitlerin sahiden de rastgele bir yıldız kümesiyle tıpkı hizada olup olmadığı uzun müddettir tartışılıyor.
On yıllar boyunca, araştırmacılar piramitler için, bilhassa de Giza Piramit Kompleksi için bir avuç mümkün göksel hizalama önermişlerdir.
Kahire’nin dışındaki bu ünlü alan Büyük Sfenks’i ve üç ana piramidi içermektedir: Menkaure Piramidi, Khafre Piramidi ve Büyük Giza Piramidi.
Ancak piramitler M.Ö. 2500’lü yıllarda, Eski Mısır’ın Eski Krallığı olarak isimlendirilen bir devirde inşa edilmiştir.
Dolayısıyla, gece gökyüzüyle olan rastgele bir göksel hizalanma, yaklaşık 4.500 yıl evvel göklerin nasıl göründüğüyle eşleşmelidir.
Mısır piramitleri: Yıldızlara açılan bir kapı mı?
Piramitlerin yıldızlarla teması hakkındaki teoriler çok eskilere dayanıyor. Fakat 1980’lerde Robert Bauval isimli bir araştırmacı, o vakitten beri halkın zihninde yer etmiş bir teklifle ortaya çıktı. Bauval, Giza Kompleksi’ndeki üç piramidin yerleşimi ile Orion takımyıldızındaki Orion Jenerasyonu’nun üç yıldızı ortasındaki nispî ayrılık ortasında benzerlikler olduğuna dikkat çekti.
Bu fikir, Bauval’in 1995 yılında New York Times’ın en çok satan kitabı olan Orion Gizemi’nde yaygınlaştı ve “piramitlerin yıldızlara açılan bir kapı olarak hizmet etmek üzere yaratıldığı” fikrini genişletti.
Bauval, Orion takımyıldızının tüm piramitlerin inşasını yönettiğini sav etti. Fikri ‘Orion korelasyon teorisi’ olarak bilinmeye başlandı.
Bugün, arkeolojide uç bir fikir olarak kabul ediliyor.
Neden mi? Kasıtlı bir korelasyonu kanıtlayacak hiçbir fizikî ispat yok. Ayrıyeten, Mısır metinlerinde piramitlerin kasıtlı olarak bu biçimde tasarlandığını gösteren hiçbir şey yok.
Eleştirmenler bunun yerine inananların pareidolia’ya (insanların objelerde rastgele bir desen olmasa bile form, desen ve mana görme eğilimi) yenik düştüğünü söylüyor.
Örneğin, ünlü Ay’daki Adam’ın yüzünü görmek üzere.
Üç piramit de birebir anda planlanmamıştır.
Önde gelen araştırmacılara nazaran, çok daha küçük olan ve biraz daha uzakta yer alan Menkaure Piramidi sonradan düşünülmüş üzere görünüyor.
Dolayısıyla, anıtlar ortasındaki uzaklıkların Orion Jenerasyonu’nun üç yıldızı ortasındaki uzaklıkla bir teması olmadığını düşünmek mantıklıdır.
Ya da en azından yıldızlarla kasıtlı bir ilişki olmadığını.
Kanıt eksikliğinin yanı sıra, Orion Korelasyon Teorisi çoklukla öbür olağandışı argümanlarla birlikte paketlendiği için gözleri deviriyor.
Bu fikri en tutkulu formda savunanlar ekseriyetle eski uzaylılar ve unutulmuş teknolojik olarak gelişmiş kültürler hakkındaki öyküleri de savunanlardır.
Piramit ‘yıldız şaftları’
Orion Korelasyon Teorisi, araştırmacıların Büyük Giza Piramidi’nde keşfedilen iki gizemli, dar şaft hakkındaki yorumlarından doğmuştur.
Bu şaftlar “Kral Odası” olarak isimlendirilen yerden piramidin duvarlarına hakikat uzanmaktadır.
Bazı uzmanlar bunların hava bacaları olduğunu öne sürdü. Fakat ölülerin oksijene neden gereksinim duydukları belirli değil. Başka araştırmacılar ise bu tünellerin cennete giden yollar olduğunu düşünüyor.
Ve 1960’larda bir küme Mısırbilimci, bunların aslında kıymetli yıldızlara ve takımyıldızlara işaret etmek için inşa edilmiş yıldız şaftları olduğunu öne sürdü.
Virginia Trimble ve Alexander Badawy isimli iki araştırmacı, şaftlardan birinin piramitler inşa edildiğinde kuzey yıldızının bulunduğu genel tarafı gaye aldığını buldu.
Diğer kuyu ise genel olarak Orion’un Kuşağı’nı işaret ediyor. Gökyüzünün bu iki kısmının eski Mısır mitolojisinde de kıymetli olduğu bilinmektedir.
Kuzey yıldızı da dahil olmak üzere kutup yıldızları ‘yok edilemez yıldızlar’ ya da ‘yok edilemezler’ olarak bilinirdi. Mısırlılar bu sönmez yıldızları öbür dünya inançlarıyla ilişkilendirir ve ölen firavunlarının orada kendilerine katılacağını düşünürlerdi.
Bir pasajda “Ben [kral], onların ortasında olabilmek için Bozulmaz Yıldızların bulunduğu tarafa geçeceğim” denmektedir.
Benzer halde, Orion da eski Mısır kültürü için kıymetliydi zira yıldızları Mısır ilahlarının babası Sah’ı temsil ediyordu.
Yine de miller muhtemelen bu objeleri nitekim gözlemlemek için kullanışlı olmazdı.
Kabaca yönlendirilmişlerdi, yatay kısımları ve çıkışlarını engelleyen büyük taşları vardı. Lakin bir dizi kuyu keşfi teşebbüsüne karşın, gerçek hedeflerinin gizemi yarım yüzyıldan fazla bir müddettir devam etmektedir.
Piramitlerin son keşifleri
2020 yılında, Birleşik Krallık’taki Leeds Üniversitesi’nden araştırmacılar, şaftların emelini kesin olarak belirlemek gayesiyle küçük bir robot geliştirdiklerini duyurdular. Robot, bir şaftın 60 metre boyunca muvaffakiyetle ilerledi ve yol boyunca dokuz saatlik görüntü imajı topladı.
Ancak küçük tünelin sonunda onları bir sürpriz bekliyordu.
Robot bir kamerayı kasıtlı olarak yerleştirilmiş ve şaftı tıkayan taşın yanından geçirmeyi başardı ve tabana detaylı semboller çizilmiş küçük bir odayı keşfetmesini sağladı. Fakat bunun ötesinde, robotun aşamadığı ikinci bir taş vardı.
Leeds Üniversitesi’nde robotik profesörü ve projenin teknik önderi Rob Richardson, keşfin birinci duyurusunda “Sanat yapıtları göz önüne alındığında, şaftın bir havalandırma deliği olarak fonksiyon görmekten daha büyük bir maksada hizmet etmesi muhtemeldir” dedi.
‘Kuyunun sonundaki ikinci taşın ötesinde ne olduğu hâlâ cevaplanmamış bir soru. Büyük Piramit’in gizemi devam ediyor.’
Nihayetinde takım, Mısır’da güvenlik telaşlarının artması üzerine projelerini yarıda kesti.
Şaftların ötesinde, dikkate alınması gereken öteki mümkün hizalanmalar da vardır. Örneğin, kış gündönümünde gün batımı Büyük Giza Sfenksi’nden görüldüğü üzere Menkaure Piramidi’nin üzerine düşer.
Büyük Giza Piramidi’nin köşeleri de ana taraflarla, kuzey, güney, doğu ve batı, tıpkı hizadadır.
Araştırmacılar, piramidi inşa edenlerin piramidi nasıl bu kadar hassas bir formda hizalayabildiklerini anlamak için yıllarını harcadılar ve birden fazla, antik mühendislerin Güneş’in hareketini kullandığını kabul ediyor.
Dolayısıyla, piramitlerin göksel bir kıymete sahip olduğu ve gökyüzüne hakimiyet düşünülerek inşa edildikleri açıktır.
Bu fikirler hiç de tartışmalı değildir. Tartışma, üç piramidin her birinin Orion’un Kuşağı’nı temsil edecek formda özel olarak konumlandırıldığı ve yönlendirildiği fikrinden kaynaklanmaktadır.
Bauval’ın piramitlerin yerleşimi ile Orion’un Kuşağı’ndaki yıldızların üst üste bindirilmesine bakarsanız, benzerlikleri katiyetle görebilirsiniz. Yeniden de, hizalama hala eksiksiz değildir.
Ayrıca büsbütün dürüst de değildir. 1999 yılında planetaryum ekipmanı kullanan gökbilimciler, bu fikrin savunucuları tarafından yapılan kimi önemli yanlışları ortaya çıkarmışlardır.
Piramitlerin Orion’un Jenerasyonu halini alması için birini ya da başkasını aksi çevirmeniz gerekir.
Yani piramitler, çoklukla sunulduğu biçimde göksel dizilimi nitekim yansıtmamaktadır. Dahası, Orion Kuşağı’ndaki yıldızlar piramitlerin inşasından bu yana hareket etmişlerdir, hasebiyle o zamanki izafî pozisyonları farklı olabilirdi.
‘Kayıp’ eski uygarlıkların delili mı?
Dahası, piramitlerle yıldız kontağı teorisi, destekçileri piramitlerin M.Ö. 10.000 civarında Orion ile birebir hizada olacağını argüman ettiğinde tuhaf bir hal alıyor. Buradaki sorun, M.Ö. 10.000’in Mısır kültürünün var olmasından birkaç bin yıl öncesine denk gelmesi.
İnsanlığın yıldızlarla tıpkı hizada olduğu bilinen en eski yapısı, Mısır’ın güneyinde yer alan ve daha eski bir göçebe kültür tarafından inşa edilen küçük bir taş daire olan Nabta Playa’dır.
Yine de Nabta Playa yalnızca 7,000 yaşında. Türkiye’deki Göbekli Zirve isimli çok daha küçük bir yapı da piramitlerden yaklaşık 6.500 yıl evvel, yani kabaca 12.000 yıl evvel inşa edilmiştir.
Ancak araştırmacılar burada göksel hizalanmalara dair şimdi kesin bir delil bulamadılar.
Çoğu arkeoloğun Orion Korelasyon Teorisi’nin uçuk bir fikir olduğu sonucuna varmasının yanı sıra, astronomlar da birçok yıldızın geçmişteki pozisyonlarını belirlemek için bilgisayarları kullandılar. Bu da piramitlerin yaklaşık 10.000 yıl evvel Orion Nesli ile tıpkı hizaya geldiği fikrini çürütmelerini kolaylaştırdı.
Yine de Graham Hancock üzere Mısır’la ilgili kitapların müellifleri ve tanınan yorumcular piramitlerin, ve antik dünyanın öteki harikalarının, aslında unutulmuş ve teknolojik olarak gelişmiş eski bir uygarlığın kalıntıları olduğunu öne sürmektedir.
Araştırmacılar bu kadar karmaşık kültürlere dair rastgele bir delil bulmadan çok evvel bu türlü bir uygarlığın var olduğunu savunuyorlar.
Bu fikrin bilimsel bir pahası yok, fakat bu durum TV programlarının reytinglerini ve kitap satışlarını artırmasına mani olmadı.
Bu ortada, Giza Platosu’nda, jenerasyonlar uzunluğu araştırmacıların karşılık aramasına karşın, piramitlerin gizemli ‘yıldız şaftları’ ile ilgili gerçek hayattaki hadise yakın vakitte çözülecek üzere görünmüyor.