Merhabalar. 20. yüzyılda patlak veren iki büyük dünya savaşı insanları ümitsizliğe sürüklemiş ve modernitenin öngördüğü insanın ilerlemesi, gelişmesi, geleceğe umutla bakma fikrini yerle bir etmiştir. Postmodernizm de modernizmin tüm bu savlarını reddederek kültürel, sanatsal, edebi ve politik arenalarda kendine bir tartışma alanı açmıştır. Bu içerikte size postmodernizm nedir ondan bahsettim ve hiçbir kapsama girmeyen bu niyet sistemini açıkladım.
İyi okumalar dilerim.
Postmodernizm akımı ideoloji, siyaset, tarih, kültür, edebiyat ve sanat alanlarında çok tartışılan bir niyet sistemidir. Söz manası olarak modernizm sonrası olarak isimlendirilse da modernizmin devamı değil, ondan bir kopuşu ve yeni bir şeyi temsil eder.
20. yüzyılın ortalarında ortaya çıkan postmodernizmin temelinde çağdaş kanıya ilişkin kavramların reddedilmesi yer alır. Moderniteyi sorgulayan ve onun ötesine geçilmesini aşılayan postmodernizm tek bir doğruyu reddeder ve gerçekliğin telaffuzlar yoluyla inşa edildiğini savunur.
Postmodernizmin ne olduğunu net bir biçimde tanımlamak mümkün değil. Kimileri bir periyodun ismi olduğunu argüman ederken kimileri da bir niyet ve felsefi konsept olarak görür.
Postmodern niyetin adımları 2. Dünya Savaşı sonrasında atılmıştır. Bu yüzden birtakım muharrirler 1943 yılını modernitenin öldüğü tarih olarak görmektedir.
Modernitenin temelinde insanın ilerlemesi için bilim, sanat ve siyasal alanda özgürlükler yer alırken postmodernistler, savaşın yıkıcılığını gördükten sonra bunun mümkün olmadığını ve ortak maksadın ilerleme olmadığını öne sürmüştür. Postmodernizme nazaran akılcılık, özgürlük ve evrensellik başarısız olmuştur.
Postmodern terimini birinci defa Arnold Toynbee, Bir Tarih İncelemesi isimli yapıtında çağdaş periyodun 1. Dünya Savaşı’yla sona erdiğini ve bundan sonraki devrin postmodern periyot olduğunu ileri sürerek kullanmıştır.
Kelime, 1950-1980 ortasında mimari, sanatsal, politik ve toplumsal alanlarda tartışma konusu olmuştur. Postmodernizm, özgürlük, idealizm, evrensellik üzere niyetleri sorun olarak görür ve makul bir ideolojiyi savunmaz.
Postmodernizm, Batı kültürünün “büyük anlatısına” karşı metafizik bir şüphecilik ve sanal olanı tercih etmeyi içerir. Gerçeğin maliyeti ve neyin ‘gerçeği’ oluşturduğuna dair sorgulama içerisindedir.
Postmodernizmin hakim olduğu periyotta, sanatkarlar modernizmin getirdiği kısıtlayıcı ve kuralcı bakış açısından sıyrılmaya çalışmıştır. Bu periyotta daha çok sezgi, his, yaratıcılık, fantezi ve hayal gücüne sahip eserler ortaya çıkmıştır.
Postmodernizmin gelişiminde büyük hisse çoklukla Fransızlara verilse de postmodernizme ilham kaynağı aslında Alman filozoflardır.
Özellikle, ‘İlerleme sırf çağdaş bir niyettir, ama yanlış bir niyettir.’ diyen Nietzsche, Heidegger ve Soren Kierkegaard üzere filozoflar, postmodernizm ideolojisinin ortaya çıkmasına büyük katkı sağlamışlardır.
Edebiyat alanında James Joyce, Franz Kafka, Virginia Woolf, Umberto Eco, Albert Camus; Türk edebiyatında Oğuz Atay, Bilge Karasu, İhsan Oktay Anar ve Süreyya Cihan postmodernizm sanatkarları olarak gösterilebilir.
Postmodern mimari ile modernizmin fonksiyonel olan alanları tam aksi tarafta bir estetikle yer değiştirmiştir: Bu mimaride üsluplar çarpışır, kendi içinde biçim anlayışı ortaya çıkar. Postmodern mimarinin geçiş örnekleri ortasında Oregon, Portland’daki Portland Binası ve New York’taki Sony Binası gösterilebilir.
Postmodernizm muhakkak bir estetik, sanat görüşü ya da eğilimden fazla birden fazla anlayışı gösteren çağdaş akımların toplamıdır. Genel bir durumu ve anlayışı tabir eden postmodernizm, gerçeküstücülük, soyut dışavurumculuk, pop sanatı, foto gerçekçilik, kavramsal sanat, yeni dışavurumculuk akımlarını içinde barındırır.
Kısaca postmodern denen muhakkak bir sanat akımı ve eğilimi yoktur ve rastgele bir tanıma indirgenemeyecek karmaşıklığa ve düzensizliğe sahiptir.