Orta Doğulu bayanlar uzun vakittir oryantalizmin tesiriyle klişeleşmiş ön yargılara maruz kalıyor. Şu anda 24 Eylül’e kadar Los Angeles County Sanat Müzesi’nde sergilenen “Orta Doğu ve Ötesindeki Çağdaş Sanatta Bayanları Tanımlayan Kadınlar” isimli yeni bir stant açıldı. Maksadı ise bu yargıları yıkmak ve bir nebze olsun insanları bilinçlendirmek. Gelin birlikte bu stantta neler mevzu alınmış bir göz atalım. 👇
Kaynak: https://www.artsy.net/article/artsy-e…
Los Angeles’da Orta Doğulu Bayanlar bahisli yeni bir stant açıldı.
Sergide birçok bayan sanatçı şahsî ‘benlik’ tariflerini sergiliyor ve kendi ferdi yollarıyla sessiz ve görünmez oldukları fikrine meydan okuyorlar.
Serginin küratörü Linda Komaroff, ”Amerikan stereotipleri bayan düşmanlığının bir öncüsü. Sanatkarların yaptıklarını Orta Doğu dışında yaşayan insanların ön yargılarını değiştirmek için kullanmak istedim, lakin birebir vakitte Avrupalı bayanlara bir çeşit uyandırma daveti olmasını istedim. O kadar da farklı değiliz.”
Sergide Orta Doğu’da bayanların maruz kaldığı hayat ve tüm dünyaca cinselleştirilmeleri eleştiriliyor.
Aynı vakitte Komaroff, standın bilhassa cinsiyetleri, inançları, etnik kökenleri yahut ırklarıyla marjinalleşmiş hissedebilecek daha genç bir izleyici kitlesini çekeceğini ve ilham vereceğini umuyor. Komaroff, ”Bu standa gidip kendilerini görebilirler ya da sanatkarların isimleriyle ya da nereden geldikleriyle alaka kurabilirler.’ diyor. Gelin bu stantta sergilenen kimi yapıtlara bir göz atalım. 👇
1. Rania Matar
Rania Matar, ‘Iman’ Griffith Parkı, 2022.
Bu karede Lübnanlı fotoğrafçı Raina Matar’ın gözünden Ms. Marvel rolü ile ünlü olan Iman Vellani’yı görüyoruz. İlk bayan Müslüman muhteşem kahraman olan Ms. Marvel, genç Müslüman bayanların kendilerinin de tanınan medyada temsil edildiklerini görmesini sağlamıştı.
Vellani, Matar’ın genç bayanlara odaklanan fikrini beğendi ve bu teşebbüsün bir modülü oldu.
Sanatçı, hususlarını nasıl poz verildiği ve ne giyildiğine dikkat edilmesini isteyerek işlemeyi seviyor, böylelikle açıklamalara gereksinim duymuyor. Fotoğraf çekimi için Vellani, büyükbabasının kamerasını ve onun yaşındayken Vellani’nin annesinin bir kısmı da dahil olmak üzere ailenin Pakistan’da yaşadığı andan itibaren çektiği birtakım fotoğrafları getirdi.
2. Newsha Tavakolian
Newsha Tavakolian, ‘Dinle’ 2011
Newsha Tavakolian’ın İran’daki cinsiyete dayalı kısıtlamalara karşı gayret eden yahut normları yıkan bayanları bahis alan ‘Dinle’ fotoğraf serisi, 1979’daki İslam İhtilali’nden bu yana halka açık performans göstermesi yasaklanan bayan müzikçilerin fantastik albümleri için hayali bir CD kapağı olarak tasarlandı.
Serginin tamamı, bayanların sessiz ve görünmez olmayı nasıl reddettiğini ortaya koyan meydan okuma ile ilgili. İran’daki genç bayanların zorla başörtüsü takılmasına karşı cesurca isyan ettikleri bu devirde, bu özel imaj, çabalarının bir sembolü olarak toplumsal medyada viral oldu.
3. Almagul Menlibayeva
Almagul Menlibayeva, ‘Kırmızı Kelebek’ 2012
Fotoğrafçı Almagül Menlibayeva, modeli Aisha Bibi’yi türbe önünde pozlayarak memleketi Kazakistan’a gönderme yapıyor. Taraz kenti yakınlarında bulunan türbe, sevdiği adamla birlikte olmak için üvey babasına itaat etmeyen ve konutundan kaçan genç bir bayan olan Kazak efsanesi Aisha Bibi ile ilişkilendiriliyor.
Menlibayeva’nın fotoğrafında model klasik olarak erkek şapkalarından, tahminen de onu denetim edemeyen erkeklerin baş derilerinden oluşan bir başlık takıyor. Bedeni kırmızı kumaş katmanlarıyla sarılmış olsa da, güçlü bakışları bizi kozasından kurtulmak ve ataerkil toplumdan uzak, seçtiği hayatı yaşamak için uçup gitmek üzere olan bir kelebek olduğunu sembolize ediyor.
4. Tal Shochat, Rumia
Tal Shochat, ‘Rumia‘ 2013.
İsrailli sanatkarın yapıtları aslında 19. yüzyılın Avrupalı Oryantalist fotoğraflarına karşılık bir tenkit niteliği taşıyor. ‘Doğulu” bayanların cinselleştirilmiş bir Batı fantezisi olmasına karşı sesini çıkarıyor. Bu cins fotoğraflarda çoklukla sırtüstü yahut savunmasız durumlarda bayanlar yer alıyor.
Buna karşılık Shochat, imajın gizlice çekildiği Kudüs’teki Rockefeller Arkeoloji Müzesi’nin bir nişinde durup, çıplak göğüslerine limon sıkarken izleyicinin bakışlarıyla buluşuyor. Ünlü feminist ve hümanist şair Forough Farrokhzad’ın Farsça şiir satırları, Shochat’ın İran mirasına atıfta bulunarak imajın altında çerçevelenmiş.
5. Lalla Essaydi
Lalla Essaydi, ‘Harem 2’, 2009
Fas doğumlu Lalla Essaydi’nin yapıtı olan bu oryantalist tabloda, bilhassa uzanmış ‘odalık figürü’ olan bir bayan mevcut. Bu imajla, bayanların sıklıkla yalnızca dekoratif nesneler olarak görülme halini eleştiriyor.
Marakeş’te 20. yüzyılın başlarında inşa edilmiş bir saray olan Dar al-Basha’da çekilen eser, renkli zellij mozaik çini desenlerle kaplı ve etrafı kumaşla çevrili uzanmış bir bayanı tasvir ediyor. Bununla birlikte modelin bedeni, Faslı bayanlar tarafından klâsik olarak kutlama aktiflikleri için kullanılan kına ile süslenmiş. Gizlenmiş minik bir ayrıntı olabilir, lakin bedeninde yazılı olan Arapça sözler sessiz kalmayı reddettiğini gösteriyor.
6. Raeda Saadeh
Raeda Saadeh, ‘Hala’ Vakum Standı, 2007
Raeda Saadeh’in çalışmaları ekseriyetle Filistinli bayanların hayatlarına odaklanıyor ve İsrail işgalinin günlük hayatları ve ruh halleri üzerindeki tesirini çarpıcı bir biçimde gözler önüne seriyor. Vakum yapıtı, Meyyit Deniz etrafındaki yamaçlardaki çöl kumunu süpürürken kendini sinemaya alması ile ortaya çıktı.
Beyhude bir misyon üzere görünse de, aşılmaz görünen bir sorun karşısında ataerkil toplumlarda bayanlara sıklıkla dayatılan aile içi rollerin akılsızlığı üzerine daha kozmik bir yorum olarak da görülebilir.
7. Hayv Kahraman
Hayv Kahraman, ‘Aramak’ 2016
Irak hala Saddam Hüseyin’in idaresi altındayken Bağdat’ta doğan Hayv Kahraman ve ailesi İsveç’e sığınmak zorunda kaldı. Floransa’da okuyan sanatçı artık Los Angeles’ta yaşıyor. Model olarak kendi vücudunu kullanıyor ve bayan formları ile ilgileniyor.
Gösterinin küratörü Komaroff, Kahraman’ın sanatının birçoklarının ‘kendi kimlik arayışı ve kendine yer bulmakla ilgili’ olduğuna inanıyor. Aramakta olan vücutsuz gövdelerin ve uzuvların bir kısmı yavaş yavaş bir ortaya geldiklerinde bir kalem taslağı ile birleştirilir ve bunun, sanatkarın sol üst köşede kendine güvenen figür olarak ortaya çıkması için kendini zorlaması gerekmekte…
Peki siz bu yapıtlarda kendinizi buldunuz mu?
Yorumlarda buluşalım… 👇