Rus Edebiyatının Başyapıtlarından Savaş ve Barış Romanı Hakkında Pek Bilinmeyen 22 Şaşırtan Ayrıntı

Tolstoy’un çalışmasının birinci kısmı olan “1805 Yılı” isimli öykü Şubat 1865’te Russian Messenger mecmuasında yayınlanmaya başladı. roman. Kıssanın ismi, öykünün ve ihtilalin ayak seslerinin başladığı yıla işaret etmekteydi. Tolstoy bunu her vakit bir dolgu metin yani asıl metinin girişi için süreksiz bir başlangıç metni olarak gördü.

Savaş ve Barış’ın son hali planlanan üzere değildi. Tolstoy, Aralıkçılar olarak bilinen bir küme subay tarafından Çar I. Nicolas’ı devirme teşebbüsüne odaklanan bir üçleme yazmayı zihninde tasarladı. Birinci kitap, Napolyon Savaşları sırasında subayların hayatlarını ve ideolojik gelişimlerini inceleyecek; ikinci kitap, sürgünleri ve Sibirya’dan dönüşleri sırasında subayları anlatacak; üçüncü kitap ise başarısız ayaklanmalarına odaklanacaktı. Tolstoy yazmaya başladığında, Napolyon Savaşları’nı çevreleyen vakit dilimine o kadar kapılmıştı ki, daha sonra bu vakit diliminitek odak noktası yapmaya karar verdi.

Yazarın mutlu olduğu bir giriş yazması neredeyse tam bir yıl sürdü. Bu müddet zarfında Tolstoy, romana dört giriş ve bir önsözün yanı sıra bu ikisini ayrıntılandıran on beş başlangıç ​​yazdı.

Tolstoy yazarken, sık sık eşinin yanında oturmasını isterdi. Sofya, Tolstoy’un yapıtlarının birinci okuyucusu olmakla birlikte yapması gereken değişiklikleri nt ederdi. Örneğin Sofya’nın ısrarı üzerine, Tolstoy Pierre Bezukhov’un düğününden müstehcen bir sahneyi kırpmıştı. Tolstoy’un anlaşılmaz yazısını paka çekip okunur biçimde yayıncıya teslim etmek de eşi Sofya’nın misyonuydu.

Tolstoy, “1805 Yılı”nı dizi halinde görmekten mutluydu. Öykü okuyucular tarafından çok beğenildi ve Russian Messenger’ın yayıncıları ona âlâ para ödedi. Lakin Sofya, daha fazla para kazanabileceğini ve daha geniş bir kitleye ulaşabileceğini savunarak kocasını yapıtı kitap halinde yayınlamaya ikna etti.

Savaş ve Barış’ı okurken kimin kim olduğunu karıştıran okuyucular için el altında bir defter bulundurmak âlâ bir fikir olabilir. Roman başlangıcından sonuna kadar beş yüz elli dokuz karakterden bahsetmekte ve bunlardan yaklaşık iki yüz tanesi tarihi kişiliklerdi.

1864 yılında, Tolstoy’un Moskova ziyareti sırasında kitabının birtakım kısımlarını aile üyelerine okudu. Aile, kendileri ile kitaptaki karakterlerin sayısız benzerliğine şaşırdı. Savaş ve Barış üzere çok karakterli bir romanda bu cins benzerliklerle karşılaşılması kaçınılmazdı. Ayrıca, uzaktan kuzeni Prens Sergey Volkonsky de dahil olmak üzere Tolstoy’un aile üyelerinden kimileri Napolyon Savaşları’nda savaştmıştı. İsim benzerliğinden de anlaşılacağı üzere Tolstoy’un akrabaları, kurgusal Bolkonsky karakterlerinin birçoğuna  ilham verdi. Tolstoy’un bu usule sık sık başvurduğu söylenmekte.

Savaş ve Barış üzere uzun ve tarihi bir roman elbetteki kapsamlı bir araştırma yapmayı gerektiriyordu. Tolstoy, Napolenik Savaşları hakkında olabildiğince çok kitap okudu. Fakat her şeyi kendisinin araştıracağı kadar vakti yoktu. Kayınbabası Andrey Bers´ten yardım istedi. Kendisi gazilerle röportaj yapıp Borodino üzere savaş alanlarını gezerken odahikayeyle ilgili periyotların gazete küpürlerini topladı. Tolstoy ayrıyeten tarihçi dostlarından da yardun istedi. Kimi vakit onlarla mektuplaşırken kimi vakit onları malikanesinde ağırladı. Tolstoy´un çalışmalarının özü ise Moskova`nın birinci halk kütüphaneleridir.

Akademisyenler, Tolstoy’un Savaş ve Barış’taki ilerlemesinin yavaşlamasının sebebini muharririn kitabın kimi kısımlarını tekrar tekrar yazmasını göstermekte. Tolstoy, Savaş ve Barış’ın altı cildi tamamlandıktan sonra yapıtı gözden geçirdi. Sayfalarca not yazdı ve sonunda yapıtı dört cilde indirdi.

Tolstoy, Savaş ve Barış daha evvel Russian Messenger mecmuasında yayınladığında vakit her basılan sayfa için 50 ruble alıyordu. Yayıncı Mihail Katkov, Tolstoy’a bu oranda ödeme yapmaya devam etmek istedi. Tolstoy, kendisinin ve yazdıklarının bundan daha bedelli olduğunu biliyordu; bu sebeple sayfa başına 300 ruble talep etti. Saatler süren gergin görüşmelerin akabinde Katkov oranı kabul etti ve Tolstoy, ‘1805’in birinci taksitini oluşturan on sayfa için 3000 ruble aldı. Bir Rus personelin ortalama aylık fiyatının 10 ruble olduğunu düşününce Tolstoy’un o vakitler ne kadar para kazandığı hakkında bir fikir edinebilirsiniz.

Aylık kısımlar halinde yayınlanan kıssa, Russian Messenger’ı tarihin en değerli edebiyat mecmualarından biri haline getirdi.

Romanın bir dönüm noktasında Pierre, öteki bir adama aşık olmasına karşın Natasha’ya karşı uzun müddettir devam eden romantik hislerini açığa çıkarır. Niyetlerini toplamak için dışarı çıkar ve yıldızların aydınlattığı gökyüzüne bakar: 

‘1812’nin muazzam parlak kuyruklu yıldızı, insanların her türlü belanın ve dünyanın sonunun habercisi olduğunu düşündüğü kuyruklu yıldızın ta kendisi. Fakat Pierre’in içinde bu parlak ışık hiçbir endişe uyandırmadı.’

 Kuyruklu yıldızın görünümü 1811’de gerçekleşen bir olaydı ve Ocak 1812’ye kadar çıplak gözle görüldü. Bu kuyruk, iki yüz altmış gece görünür kaldı ki bu, insanların ona her türlü manası yüklemesine yetecek kadar bir müddetti. Napolyon bunu Rusya’yı işgali için bir alamet olarak bile gördü.

Tolstoy, iç monologuna yer veren birinci müellif değildi. Lakin birçok okur ve akademisyen, Tolstoy’un bir karakterin dış objelere ve olaylara içsel yansısını sunma sanatında usta olduğunu söyledi. Tolstoy’un okuyucuya oradaki kargaşayı adeta yaşatan kapsamlı savaş sahnelerinden Pierre Bezukhov, Natasha Rostova ve öbür karakterlerin zihinlerinde olup bitenlere kadar, birden çok perspektifi kusursuz bir biçimde kullandığına da dikkat çekildi.

Okur ve eleştirmenlerden gelen olumlu yorumlara karşın Tolstoy, yapıtın çeşit belirsizliğini eleştirenlere seslenmek istedi. Tolstoy, Russian Archive dergisinde ‘Yeni Savaş ve Barış Hakkında Birkaç Söz’ başlıklı bir makale yazdı. Avrupa edebi biçimlerine karşı ilgisizliğini açıkça tabir etti. Savaş ve Barış’ın aslında bir roman olmadığını tez etti: 

“Savaş ve Barış nedir? Bir roman değil, anlatı bir şiir ve hatta tarihi bir kayıt da değil. Savaş ve Barış, muharririn anlatmak istediği ve tabir edildiği biçimde tabir edebildiği şeydir.”

Tolstoy’un Savaş ve Barış için ağır geçirdiği altı yıl, hem zihnini hem de vücudunu zorladı. Yazma sürecinin sonuna yanlışsız, üstesinden gelmeye çalıştığı fakat bazen çalışmalarından alıkoyan migren atakları geçirmeye başladı. Ayrıyeten yapıtı bitirdikten sonra, haftalarca bitkin hissetmesine neden olan önemli bir grip hadisesine yakalandı. Müellif yazmaya uzun bir orta verdi, yazmak yerine Yunanca öğrenmeye ve Yasnaya Polyana’da yaşayan çocuklar için bir okul inşa etmeye odaklandı.

Tolstoy savaşa yabancı değildi: Sivastopol üzere yerlerde şahit olduğu Kırım Savaşı sırasında topçu subayı olarak misyon yaptı. Tolstoy, tecrübelerini Savaş ve Barış’ın savaş sahnelerine aktardı. Bilhassa, kitabın yirmiden fazla kısmını içeren Borodino Savaşı, şimdiye kadar yazılmış en güzel savaş sahnesi olarak geniş çapta övgü toplamakta. Rus askeri kumandanları, romanın muharebeyi betimleyen gücü için epey methetti ve hatta eski bir general, romanı tüm Rus Ordusu subaylarının okuması gerektiğini yazdı.

Belki öykü ve karakterlerle geçirdiği tüm vakitten, tahminen de bir sanatçı olarak kazandığı hassasiyet hissinden dolayı, Tolstoy yapıtı bitirdikten kısa bir müddet sonra yapıtı hakkında memnuniyetsizleşti. Bir arkadaşına yazdığı mektupta bir daha asla Savaş ve Barış üzere şişirilmiş bir şey yazmamayı dilediğini söyledi. Günlüğünde ise şu kelamlar yer almakta:

‘İnsanlar beni çok kıymetli olduğunu düşündükleri kıymetsiz şeyler için seviyorlar. Savaş ve Barıış üzere.’

2015’te Rus devlet televizyonu, Savaş ve Barış’ın eşsiz bir canlı okumasını yayınladı. Altmış saat boyunca dünyanın her yerinden binden fazla Rus, kitabı üç dakikalık artışlarla okudu. Washington, Paris, Pekin, Nepal ve öteki pek çok yerden okuyucular da aktifliğe katıldı. Milletlerarası Uzay İstasyonu’nda bulunan Kozmonot Sergei Volkov da bir alıntı okudu. Leo Tolstoy’un büyük-büyük torunu tarafından düzenlenen aktiflikte, Tolstoy’un malikanesi Yasnaya Polyana’dan bağlanan aile üyeleri de yer aldı.

Savaş ve Barış’ın yayınlanan birinci versiyonu, 1225 sayfa uzunluğundaydı. İngilizce versiyonu çeviri değişikliklerinden ötürü 587.287 söze ulaşmıştı Dünyanın en uzun romanlarına gelecek olursak, Ayn Rand’ın Atlas Vazgeçti isimli romanı 645.000 sözcükten oluşurken Victor Hugo’nun Sefiller romanı 655.478 sözden; Amerikalı muharrir Madison Cooper’ın 1952 tarihli Sironia, Texas isimli iki ciltli kitabı 840.000 sözden oluşmakta. Guinness Dünya Rekorları, şimdiye kadar yayınlanan en uzun romanın Marcel Proust’un yaklaşık 1,9 milyon söz ve boşluklar dahil olmak üzere 9.609.000 karakter sayısına sahip Kayıp Vaktin Peşinde romanının olduğunu düşünüyor.

1918 yılında, Rus alfabesinde az kullanılan birkaç harfi kaldırmak gayesiyle bir değişim yapıldı. Bu da Savaş ve Barış’ın on bir sayfa kısılmasına sebep oldu.