Saatleri Ayarlama Enstitüsü Konusu Nedir, Karakterleri Kimlerdir? Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Ölümsüz Eseri!

Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nün yayınlanmasından kısa bir mühlet sonra ise Ahmet Hamdi Tanpınar hayata gözlerini yumdu. Geride ise Türk edebiyatı için değer biçilemez bir eser bıraktı. Ahmet Hamdi Tanpınar, yalnızca romanlarıyla değil tıpkı vakitte kaleme aldığı şiirleriyle de tanındı. Tanpınar, sanata, müziğe, edebiyata ehemmiyet veren ve her şeyin içinde bir şiir olduğuna inanan aydın bir isimdi.

Tanpınar, ‘Ne İçindeyim Zamanın’, ‘Siyah Atlar’ ve ‘Sen ve Ben’ üzere ünlü şiirlerinde sembolist bir lisan kullanmayı tercih etmiştir. Romanlarında ise şairane bir lisanın yanı sıra gerçekçi bir lisan tercih etmiş ve ekseriyetle toplumsal bahislere ilgi göstermiştir. 

Ahmet Hamdi Tanpınar özellikle Saatleri Ayarlama Enstitüsü ile şiirindeki anlatımını ve romansal özellikleri birleştirmiştir. Gelişen olaylar şairane bir lisanla ve akıcı bir üslupla kaleme alınmıştır. Bu özellikleri istikametiyle de edebiyatımızın mihenk taşlarından birisi olarak kabul edilir.

Saatleri Ayarlama Enstitüsü Nuri Efendi ve Hayri İrdal’ın münasebetleri üzerine ağırlaşmış bir yapıttır. Bu romanda Hayri İrdal ile Nuri Efendi, Mübarek ve Halit Ayarcı ortasında geçen diyaloglara sıklıkla yer verilir. Hayri İrdal romanın ana karakteridir, Nuri Efendi bir saat ustasıdır ve mübarek ise ayaklı, yaşlı bir İngiliz saatidir. 

Hayri İrdal, çocukluğu II. Abdülhamit döneminde geçen ve daha sonra Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinde yaşayan bir karakterdir. Hasebiyle romanda Osmanlıca ve Farsça sözlere sık sık rastlanılır. 

Bu yapıtta Tanpınar, tıpkı şiirlerinde de olduğu üzere yaşadığı vakte ayak uyduramayan bir insanı anlatır. Ülkemizin Doğu- Batı sentezinde yaşanan karmaşalar usta bir lisanla aktarılmıştır. Ülke sıkıntılarının yanısıra insanın akıp giden vakti de şairane bir lisanla söz edilmiştir.

• Hayri İrdal: Romanın baş kahramanıdır. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde Türk Lisanı ve Edebiyatı profesörü olarak vazife almaktadır. Hayri Bey’in saatleri ayarlama konusunda bazıları tarafından sıklıkla eleştirilen büyük bir tutkusu vardır.

• Mümtaz: Hayri İrdal’ın yakın arkadaşıdır. Kent planlama uzmanıdır. İstanbul Belediyesi’nde çalışmaktadır.

• Saniye: Hayri İrdal’ın eşidir. Eşinin saatleri ayarlama konusundaki tutkusuna anlayışla yaklaşan bir karakterdir.

• Nuran: Hayri İrdal’ın öğrencisi ve yakın dostudur. Hayri İrdal’a karşı büyük bir hürmet besler.

• Suat: Mümtaz’ın oğludur ve Hayri İrdal’ın öğrencisidir. Babası üzere kent planlaması konusunda ilgilidir. Babasıyla birlikte İstanbul’un çağdaşlaşması için çalışmalar yürütür.

• İhsan: Hayri İrdal’ın eski öğrencisi ve yakın arkadaşıdır. İstanbul’da gazetecilik yapmaktadır. Hayri İrdal’ı eleştiren bir karakter olarak karşımıza çıkar.

• Nuri Efendi: Memurdur. Birebir vakitte saat tamiriyle uğraşır. Nuri Efendi, bozuk yahut yanlış ayarlanan saatlerle yapılan zaman israfının bir çeşit günah olduğuna inanır.

• Saatin kendisi yer, yürüyüşü vakit, ayarı insandır… Bu da gösterir ki, vakit ve yer, beşerle mevcuttur!

• Bazı insanların ömrü vakit kazanmakla geçer. Ben vakte, kendi vaktime çelme atmakla yaşıyordum.

• Hayat denen bir şey vardı. Paralı parasız beşerler yaşıyorlardı. Kızıyorlar, gülüyorlar, ağlıyorlar, alakadar oluyorlar, seviyorlar, ıstırap çekiyorlar ancak yaşıyorlardı.

• Bu sürekli böyledir. Hadiseler bizatihi unutulmaz. Onları unutturan, etkilerini hafifleten, varsa kabahatlerini affettiren sürekli öbür hadiselerdir.

• En uygunu düşünmekti. Kaçmaktı. Kendi içime kaçmak. Ama bir içim var mıydı? Hatta ben var mıydım? Ben dediğim şey bir yığın gereksinim, azap ve dehşet idi.

• Bütün hayatım boyunca dikkat ettim. İnsanın ebediyen en çok korktuğu şeyler başına geliyor.

• Modern hayat vefat kanısından uzaklaşmayı emreder.

Yorumlarda buluşalım! 📚