Antik mitler yıllar boyunca Batı kültürüne ilham olmuş, Hollywood sinemalarından sanat yapıtlarına, birçok sefer uyarlanmış, yorumlanmış ve yine yaratılmıştır. Bugün de hala günümüz fikirlerine nazaran yine yorumlanmaya devam etmektedir. Pekala, neden bu efsaneler yankılanmaya devam ediyor? Zira mitler aşk, şehvet, kıskançlık, öfke, reddedilme, kayıp, şiddet, mevt ve her çeşit aile bağlantısını husus ediyor. Onlardaki karakterlerle bağ kuruyoruz… Onların hisleri, istekleri ve uğraşları bize ilişkin. Ya da tahminen rahatsız edici bahisleri ele almanın daha kolay bir yolunu sağlıyorlar. Ya da simgelere, sembollere verdiğimiz manalar sabit değil, akışkan. Bu nedenle de diğer bir bakış açısıyla tekrar anlatabilmek büyük zenginlik.
Mitolojinin, efsanelerin, kahramanların sanattaki ve sanat tarihindeki yerini manaya seyahatimizin devamında değinmek istediğim ve sanat tarihini anlayabilmemiz için bilinmesi gerektiği söylenen 6 Yunan mitini paylaşmak istiyorum.
1.Pandora’nın Kutusu
Gökyüzünün ve rablerin hükümdarı Zeus, cennetten çaldığı ateşi insanlara armağan ettiği için Prometheus’a kızmış ve Prometheus’tan intikam almak için Pandora’nın yaratılmasını emretmiş. Hasılı Pandora, bir intikam hareketiyle yaratılmış. Demirciler yaradanı Vulcan, Pandora’yı topraktan ve kilden yapmış ve öteki tüm ilahlar ona ikramlar sunmuş. Zeus da, Pandora’ya asla açmamasını söylediği bir kutu vermiş. Lakin Pandora merakına karşı koyamamış ve kutuyu açarak tüm dünyaya yayılan ve insan ırkını etkilemekten asla vazgeçmeyecek olan acılar ve berbatlıklar salmış. Kutuda kalan tek şey, eza ve çekişme vakitlerinde tüm insanlığın güvenebileceği Umut olmuş.
Pandora (1914), Odilon Redon görseli
Fransız ressam Odilon Redon, Pandora’yı birkaç kere resmetmiş. Pandora’yı etrafı parlak çiçeklerle çevrili ve çıplak resmettiği tablosunda onu dikkatle elindeki küçük kutuya odaklanmış durumda görüyoruz. Redon, çalışmasını I. Dünya Savaşı’ı sırasında yapmış ve kutunun açılmasıyla savaşın yarattığı dehşet ortasında bir paralellik kurmuş.
2.Perseus ve Andromeda
Yunan mitolojisinin önde gelen kahramanlarından Perseus, Etiyopya’lı prenses Andromeda’yı koruyan deniz canavarı Cetus’u ve Medusa’yı öldürmesiyle bilinir. Kraliçe Cassiopeia, kendisinin ve kızı Andromeda’nın Nereidler yahut deniz perilerinden daha hoş olduklarını tez etmesi üzerine deniz ilahı Poseidon gücenir ve Cassiopeia’dan intikam almak için canavar Cetus’u krallığının üzerine salıverir. Andromeda’nın babası Kral Cepheus, bir kahinden Cetus’tan kurtulmak için kızını kurban etmesi gerektiğini öğrenir. Kızını Poseidon’u yatıştırmak için kıyıdaki bir kayaya bağlayarak kurban eder. Uçarken Andromeda’yı görünce Perseus ona aşık olur ve babası Cepheus’tan evlenmeleri için müsaade istemeye sarfiyat. Kral, Perseus kızını kurtarabilir ve canavarı öldürebilirse buna müsaade vereceğini söyler. Perseus Cetus’u öldürür ve Andromeda ile evlenir.
Frederic Leighton, Perseus ok atarken, Andromeda’yı Cetus’un altında bükülmüş olarak tasvir etmiştir.
3.Minotor
Minotor, Girit Kraliçesi Pasiphae’den doğan yarı insan yarı boğa ve herkese ziyan veren bir canavardır. Kral Minos mimarı Dedalus’a, canavarı hapsetmek için içinden kimsenin çıkamayacağı bir labirent yaptırır ve Atinalılar’dan haraç olarak canavarı beslemek için yedi yılda bir en hoş yedi genç erkek ve yedi genç kızı kurban olarak ister. Atinalı kahraman Theseus Minos’un kızı Ariadne’nin yardımı ile Minotaur’u öldürür, lakin efsanevi yaratık ve onun yasak istek, şehvet ve açgözlülük sembolizmi yaşamaya devam ediyor.
4.İkarus
Dedalus ve oğlu, Kral Minos’un buyruğu ile Minotor’u saklamak için inşa ettikleri labirentte mahsur kalır. Dedalus labirentten çıkmak için kendisi ve oğlu Icarus’un labirentten uçarak kaçabilmeleri için balmumu ve tüyden kanatlar yapmaya karar verir. Kaçma vakti geldiğinde Dedalus, Icarus’u güneşe çok yakın uçmaması konusunda uyarır, fakat itaatsiz çocuk babasını dinlemez ve kanatlarındaki balmumu erir ve denize düşer ve boğulur. Öykü çoklukla aşırı gurur ve hırsın tuzaklarına dair uyarıcı bir kıssa olarak anlatılır.
İkarus’un Düşüşü (1638) – Jacob Peter Gowy
5.Leda ve Kuğu
Leda ve Kuğu, şaşırtan mitlerden biridir. Olimpos ilahlarının hükümdarı Zeus, karısı Hera’ya sadakatsizliğiyle biliniyordu. Efsaneye nazaran Zeus, Sparta kraliçesi Leda’yı baştan çıkarmak için kuğu kılığına bürünür ve Helen’in doğmasına neden olur.
Leonardo da Vinci, Leda ve Kuğu’nun iki versiyonunu yapmış, lakin ikisi de kaybolmuştur. 1880’lerde, Paul Cézanne kendi Leda ve Kuğu tablosunda, sarışın bir bayanın elini ısıran bir kuğuya baktığını ve yüzünde bir kararsızlık tabiri tasvir etmiş.
Leda ve Kuğu (1530), Michelangelo
6.Aşil
Aşil, Truva Savaşı’nın bir kahramanı olarak ortaya çıktı ve Yunanlıları 10 yıllık bir Truva kuşatmasında yönetti. Kelamda sevgilisi Patroclus’un vefatının intikamını almak için Hector’u öldürür. Aşil öleceğini evvelce bildiren bir kehanetin kurbanı olur ve tek savunmasız noktası olan topuğuna isabet eden okla ölür.
Aşil olarak Otoportre (2015), Andea Mary Marshall
Andrea Mary Marshall’ın Otoportresi, bir bayanın Yunan kahramanının kabuğuna girmesini resmediyor; izleyiciye sırtındaki morlukları gösteriyor. Sağ eli, Aşil efsanesine atıfta bulunarak ayağını maksat alan oku tutuyor.
Web
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
