Bu yazı dizisinde hedefim, galerilerde, müzelerde yahut toplumsal medyada gördüğümüz çalışmaları incelerken, anlamaya ve yorumlamaya çalışırken, bu yapıtlarla ilgili bilgileri okurken karşılaşacağımız ve bu yapıtları daha düzgün çözümlememize yardımcı olacak kimi sanat tabirlerini bir ortaya getirmek ve söz dağarcığımıza eklemek. Tahminen böylece sanat ve gerisindeki öyküleri daha keyifle keşfeder hatta tahminen oburlarının da sanata bakarken daha çok şey kazanmalarına yardımcı olabiliriz.
Sanat Yapıtlarını Anlamanıza Yardımcı Olacak Sanat Tabirleri – 1, Sanat Yapıtlarını Anlamanıza Yardımcı Olacak Sanat Tabirleri – 2 ve başlıklı Sanat Yapıtlarını Anlamanıza Yardımcı Olacak Sanat Tabirleri – 3 yazılarına buradan ulaşabilirsiniz.
Sfumato
Renkler ortasındaki yumuşak geçişi anlatan bir boyama tekniği. Sanat tarihinin en ünlü tablosu olan Mona Lisa, İtalyanca duman sözünden türeyen “sfumato”nun kıymetli bir örneğidir. Leonardo da Vinci bunu şöyle tanımladı: ‘Çizgiler yahut kenarlıklar olmadan, duman formunda yahut odak düzleminin ötesinde.’ İngilizcede, sanat yapıtlarına uygulandığında yumuşatılmış yahut bulanık kenarlar ve çizgiler manasına gelir. Rönesans devrinde kullanılan fotoğraf tekniklerinden biridir.
Cangiante
Michelangelo Buonarotti, The Delphic Oracle
Rönesans devrindeki temel fotoğraf teknikleri ortasında Michelangelo’nun kullandığı tekniktir. Sfumato ve Chiaroscuro üzere bir, geçiş, bağlayış ve yumuşatma tekniği’dir. Tekniği farklı kılan en değerli özellik ise mevcut bir rengi öteki bir renk ile büsbütün değiştirerek kullanılmasıdır.
Sistine Şapeli Cangiante tekniği ile yapılmış birçok Fresk bulunmaktadır. Cangiante tekniğinde, gölge oluşturmak yahut bir renk kahverengi yahut siyahla karıştırıldığında daha mat olacak bir alanı vurgulamak için bir renk apansız diğer bir rengin yerini alır. Michelangelo’nun Capella Sistina’daki ünlü Delphic Oracle’ında yeşilden sarıya ani geçişe dikkat edin. Bluzu, doku ve gölge oluşturmak için Cangiante tekniğini sergiliyor. Dış cübbesinde turuncudan sarıya geçişte görülen Cangiante de var. Unione ve Sfumato’dan çok daha yavuz olan Cangiante, renk değişikliklerini hafifletmek yerine vurgular. Bu tıp boyama tarzında yeşilleri ‘sarı’ gölgeler olarak ve sarıları ‘turuncu’ gölgeler olarak fark edeceksiniz.
Unione
Mona Lisa, Leonardo da Vinci – Santa Caterina d’Alessandria, Raffaello Santi
Unione, Raffaello tarafından Leonardo da Vinci’nin Sfumato tekniğine karşılık olarak geliştirilmiştir. Sözün manası birleştirme, uzlaştırmadır. Raffaello, Leonardo’nun puslu, yumuşatılmış tonlarda ve yüksek armonili biçiminden etkilenmiş fakat bu tarzı Erken Rönesans’ta tanınan olan cüretkar, canlı ve daha doygun renk kullanımlarıyla harmanlamak istemiştir. Leonardo üzere, Raphael de ana çizgileri kullanmaz fakat Leonardo’nun tersine, Raphael parlak renkler kullanır.
Tenebirizm
Flagellation of Christ, Caravaggio
Dramatik aydınlatma olarak da isimlendirilir, bilhassa besbelli ışık-gölge kullanan, şiddetli ışık ve karanlık kontrastlarının olduğu ve karanlığın imgenin baskın bir özelliği haline geldiği bir fotoğraf tarzıdır. Tenebrizmde ekseriyetle koyu bir art plan tercih edilerek önündeki figürler lokal bir ışıkla aydınlanır. Figürlerin bir kısmı ışıkla muhakkak edilir, geriye kalan kısımlar karanlık içinde bırakılır.
Chiaroscuro da ağır bir ışık-gölge tezatlığı ile oluşturulan tekniktir; lakin tenebrizm dediğimizde işin içine farklı bir hava yani dramatiklik de girer. Albrecht Dürer’in de tenebrizmi, şimdi ismi konulmadan kullandığı söylenmesine rağmen, Caravaggio’dan sonra kendine gerçek bir kimlik kazanmıştır. Caravaggio, kıymetli ölçüde işlediği dini bahislerde formları, pozları ve tabirleri ışık ve rengin ağır güçlü tesiri altında birleştirerek yorumlar. Tenebrizm tekniğiyle, formlar karanlık bir fonda tek bir kaynaktan düşen güçlü bir ışıkla ortaya çıkar, bu tesir bir nevi çağdaş spot ışığı kullanımıdır, tiyatro sahnesi havası yaratmıştır. Caravaggioizm olarak da anılan Tenebrizm 17. yüzyılda Caravaggio tarafından uygulanır ve daha sonra takip edilen bir akım olur.
Web
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio