Sanat üzere günlük hayatımızın bir kesimi haline gelen siyaset, televizyon parodilerinden karikatürlere, her vakit yaratıcılık ve tenkit için ilham kaynağı olmuştur.
Yaratıcılığın, tabir ve özgür fikrin beşiği olan sanat, gündelik hayatın acımasızlığını yahut hoşluğunu gösterirken sanatkarların memnuniyetsizliklerini, geleceğe dair isteklerini tabir etmelerine ve statükoyu eleştirmelerine hizmet etmiştir. Sanat yalnızca insanların estetik ve hoşluk algısını harakete geçirmez, his ve kanılarını tabir etmek, fikirleri yaymak, insanları etkilemekte de rol oynar. Sanat, insanlara değişim yaratan bireyler olmaları için fırsat verebilir ve onları güçlendirebilir. Sanat adaletsizlikleri vurgulamak için kullanılabilir fakat tüm sanat çalışmaları dünyayı daha yeterli bir yer haline getirmeyi ve statükoyu değiştirmeyi amaçlamaz. Bazen sanatkarlardan mevcut politik ve ideolojik görüşleri destekleyen çalışmalar yapmaları istenebilir. Bu cins politik içerikli sanata propaganda sanatı denir.
Propaganda sanatı fotoğraf, heykel, kamusal sanat üzere birçok biçim alabilir.
Çizim: Keep Your Coins, I Want Change, Banksy
Bu çeşit sanat bir gayesi destekleyen ve/veya zıt bir hedefe ziyan veren fikirlerin yayılması yoluyla gerçekliği çarpıtmak için kullanılabilir. Tarih boyunca siyasetçiler, sanatı seçmenlerle etkileşimde olmak ve onlarla irtibat kurmak için bir araç olarak kullanmışlardır. Zira sanat, insanları makul bir maksat etrafında bir ortaya getirerek, organize etmek için kullanılabilir. Günümüzde tanınan müziğin siyasi kampanyalarda bu gayeyle kullanılması en yaygın örneklerden biridir. Geçmişe baktığımızda aklımıza gelen en çarpıcı örnekler ise Nazi Almanyası’nda yaşanmış ve sinema Nazilerin kullandığı en güçlü sanatsal propaganda araçlarından birisi olmuştur.
Sanatçılar, yaşadıkları çağdan ve toplumun özelliklerinden etkilenmiş münasebetiyle yaşadıkları toplumdaki siyasi yapıya ait imgelere yapıtlarında yer vermişlerdir. Sokak sanatkarı Banksy, savaş, göç üzere çeşitli hususları işleyen politik içerikli sanat yapıtlarıyla ünlüdür.
Geri dönüştürülmüş ve etraf dostu materyallerden sanat üreterek insanları onları ileride bekleyen tehlikelere karşı uyaran, dikkat etmediğiniz bir bahis hakkında farkındalığınızı artırıp bizi harekete geçirebilen yeni propaganda sanatı çalışmalarındandır.
Çoğumuzun bildiği “We Can Do It” ilanı 1943’te J. Howard Miller tarafından, çalışan bayanların moralini yükseltmek emeliyle Westinghouse Electric için yapılmış lakin güçlü imajı, bakışları ve sloganıyla ilerleyen yıllarda feminizmi desteklemek emeliyle tekrar ortaya çıkarılmış, tarihin en tesirli propaganda örneklerinden biridir.
Çizim: We Can Do It, J. Howard Miller
Modern fotoğraf sanatının birinci politik çalışması olarak kabul edilen tablo ise Eugène Delacroix’in “Halka Yol Gösteren Özgürlük” (1830) isimli tablosudur.
Tablo: Liberity Leading The People, Eugène Delacroix
Fransız İhtilal kutlamalarını resimleyen Jacques-Louis David ise sanatın estetiğiyle propaganda anlayışını bir ortaya getirmeyi başarmış birinci sanatçılardandır.
Tablo: Napolyon, Jacques-Louis David
Ortaçağ periyodunda kilisenin kudretini herkese kabul ettirtmek emeli güden Katolik Kilisesi, sanatın propaganda aracı olarak kullanılması konusunda başarılı bir örnek olarak karşımıza çıkar.
Mezopotamya’da yapılmış birçok yapıtta politik imgelere rastlanmıştır. Hükümdarlar; duvar fotoğrafları, heykeller, kabartmalar üzere çeşitli sanatsal araçları kullanarak kazandıkları zaferleri anlatmak, güç gösterisi yapmak ve kendi egemenliklerini herkese göstermeyi amaçlamışlardır.
Eğer siyasetin çok pak olmadığını düşünenlerdenseniz, siyasetle sanatın bu kadar iç içe olduğunun farkındalığı, aklınıza kimi sorular getiriyor mu? Propaganda sanata bakışımızı değiştirir mi? Sanatın ideolojik bir propaganda aracı olarak kullanılması, sanatın özerkliğini ve özgünlüğünü kaybetmesine neden olur mu?
Web
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün müelliflerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio