Sergüzeşt, Ulusal Eğitim Bakanlığı’nca 100 Temel Eser listesine alınmış bir romanımızdır. Tanzimat Devri yapıtı olan Sergüzeşt, periyoda dair birçok ayrıntıyı okuyucusuna aktarır. Muharrir, toplumsal yapıları da eleştirmiş, halkı eğitmeyi amaçlamıştır. Sergüzeşt bu özellikleri istikametiyle ‘ilk gerçekçi roman’ olma özelliği taşır. Pekala Sergüzeşt konusu nedir, kimin yapıtıdır?
Gelin ayrıntılıca inceleyelim…
Sergüzeşt Konusu Nedir?
Sergüzeşt, esareti husus edinen romanlardan biridir. Sergüzeşt, söz manası olarak ‘macera’ manasına gelir. Avrupa görmüş, sanata ve edebiyata düşkün olan Celal beyefendi ile cariye bir genç kız olan Dilber’in yasak aşkını bahis edinir.
Dilber, Kafkasya’dan gerirlen ve konaklarda çalışan genç ve hoş bir kızdır. Dilber, Avrupa’dan dönen Celal Bey’in dikkatini çeker. Celal Beyefendi, Dilber’i fotoğraflarında model olarak kullanmaya başlar.
Dilber ve Celal Bey’in aşkı ise halk tarafından uygunsuz görülür. Romanda halkın eğitilmesi, köhneleşmiş kurumlar ve niyetler ustalıkla aktarılmıştır.
Sergüzeşt Kimin Yapıtıdır?
Sergüzeşt, Samipaşazade Sezai tarafından kaleme alınmıştır. Sergüzeşt, birinci gerçekçi roman olma özelliği taşır.
Samipaşazade Sezai, Türk edebiyatında çağdaş öykücülüğün kurucularından birisidir. Tanzimat Devri’nde eserler vermiş olan müellif, birinci realist romanı da kaleme alarak birçok alanda öncülük etmiştir. Toplumsal mevzuların eleştirildiği bu eser, Tanzmiat devrinin en ünlü yapıtlarından birisi kabul edilir.
Sergüzeşt, tıpkı vakitte Fransızca’ya çevrilmiştir. Vaktinin tanınan yapıtlardan birisi olmayı başaran Sergüzeşt, Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafından da 100 Temel Yapıtta gösterilmiştir.
Sergüzeşt Karakterleri Kimlerdir?
Celal Beyefendi: Avrupa’ da eğitimini tamamlamış bir gençtir. Celal Beyefendi, sanata ve edebiyata düşkündür. Meskenine dönmesiyle birlikte Dilber ile karşılaşır. Dilber’den çok etkilenen celal Beyefendi, onu model olarak kullanmaya başlar.
Dilber: Dokuz yaşında esir olarak satılan genç bir kızdır. Çok zorluk çekmiştir. Kafkasya’nın bir köyünde yaşayan Dilber, İstanbul’a gelir. İstanbul’da çalıştığı konağın hanımın ise makûs kalpli bir insandır. Dilber, Celal Beyefendi ile yakınlaşır lakin bu olayın sonu Dilber için berbat bitecektir.
Asaf Paşa: Celal Bey’in babasıdır. Tam bir İstanbul Beyefendisi örneğidir. Eşinin isteklerini yerine getiren, kibar ve nazik bir beyefendidir.
Zehra Hanım: Asaf Paşa’nın eşi, Celal Bey’in annesidir. Oğlu ve eşi ortasında istikrar kurmaya çalışan bir karakterdir. Lakin Dilber ve Celal Beyefendi ortasındaki yakınlaşmadan hiç haz etmez. Dilber’i tekrar köle tüccarına satarlar.
Sergüzeşt, periyodun toplumsal yapısını okuyucuya aktarabilen ve birebir vakitte tenkit de getiren bir romandır.
Sergüzeşt’te Tanzimat Devri’nde yaşanan değişimin yanı sıra, periyodun değişmeyen konusu kölelik hakkında tenkitler kaleme alınmıştır. Konusu gerçek hayattan alınan bu eser, toplumsal sınıflar ortasındaki dengesizliğe dikkat çeken, terbiye, aşk, geleneklere gerçekçi bir yaklaşımla değinen, periyodun önde gelen edebi yapıtları ortasındadır.
Samipaşazade Sezai, bu romanda halkı eğitmeyi amaçlamış, kanıları tekrar şekillendirmeyi hedeflemiştir. Bakıldığında bir aşk romanı olan bu yapıtı sadece aşk romanı olarak ele almak ise haksızlık sayılabilir.
Romanının incelemesi yapıldığında ise devrin toplumsal kanılarından büsbütün kopuk bir eser olmadığını ve olayların sonuçta yeniden ‘kader’ olgusuna bağlandığını görürüz.
