Simülasyon teorisi, günümüzde epeyce tanınan olan ve varoluşumuzun gerçekliğini sorgulayan bir felsefi niyet akımıdır. Bu teoriye nazaran, tüm kainatın ve içindeki varlıkların gerçekliği, bir bilgisayar simülasyonunda yaşıyor olma ihtimali üzerine konseyidir. Bu içeriğimizde, simülasyon teorisinin ne olduğunu ve bir bilgisayar simülasyonunda yaşama mümkünlüğünü ele alacağız.
Simülasyon teorisi, Matrix sinemasında de tanınan hale gelen bir fikir akımıdır.
Bu teoriye nazaran, insanlık ve cihan, gelişmiş bir bilgisayar tarafından oluşturulan bir simülasyonun içinde yaşamaktadır. Bu simülasyon, bizlere gerçek dünyayı taklit eden bir sanal gerçeklik sunar.
Simülasyon teorisi, bir kavram olarak tarih boyunca düşünürlerin ilgisini çekmiştir.
Ancak çağdaş formülasyonu Nick Bostrom’un tesirli makalesi ‘Simülasyon Argümanı ‘nın yayınlanmasıyla ehemmiyet kazanmıştır. Oxford Üniversitesi’nde filozof olan Bostrom, gerçekliğimizin bilgisayar tarafından üretilen bir simülasyon olma mümkünlüğünü araştıran düşündürücü bir tahlil sundu.
Bostrom’un argümanı üç temel önerme üzerine inşa edilmiştir:
-
‘İnsan Sonrası’ Etap: Bostrom, teknolojik olarak gelişmiş uygarlıkların hayatta kalmaları ve ilerlemeye devam etmeleri halinde, sonunda ‘insan sonrası’ kademe olarak isimlendirilen bir etaba ulaşacaklarını öne sürmektedir. Bu basamakta, şu anki anlayışımızın çok ötesinde muazzam hesaplama gücüne ve yeteneklerine sahip olacaklardır.
-
Ata-Simülasyonları: Bostrom, bu ileri uygarlıkların, insan sonrası kademelerinde, cetlerinin detaylı simülasyonlarını yaratma yeteneğine ve ilgisine sahip olacaklarını öne sürmektedir. Bu simüle edilmiş gerçeklikler geçmiş uygarlıkların tecrübelerini, şuurlarını ve tüm tarihlerini taklit edecektir.
-
-
Simülasyon Hakimiyeti: Bostrom, şayet insan sonrası uygarlıklar cetlerinin simülasyonlarını yaratma kabiliyetine ve dileğine sahipse, bu çeşit simüle edilmiş gerçekliklerin sayısının tek bir temel gerçeklikten (yani ‘orijinal’ gerçeklikten) değerli ölçüde fazla olacağını savunmaktadır. Münasebetiyle, istatistiksel olarak konuşmak gerekirse, rastgele bir şuurlu varlığın özgün temel gerçeklikten çok simüle edilmiş bir gerçeklik içinde yaşıyor olma ihtimali daha yüksektir.
Bostrom bu önermeleri sunarak, varlığımızın gelecekteki gelişmiş bir uygarlık tarafından yaratılan bu simüle gerçekliklerden birinin içinde olduğu üzere ilgi cazip bir mümkünlüğü gündeme getirmektedir.
Bostrom bu senaryonun kesin bir ispatı olduğunu sav etmemekte, lakin akla yatkınlığını ve sonuçlarını göz önünde bulundurmanın değerini vurgulamaktadır. Bostrom’un çalışmaları sayesinde popülerlik kazanmış olsa da simülasyon teorisinin köklerinin eski felsefi ve dini fikirlere dayandığını belirtmek değerlidir. Platon ve Descartes üzere düşünürler, gerçekliğin bir yanılsama ya da daha yüksek bir gücün yaratımı olma mümkünlüğü üzerinde düşünmüşlerdir. Simülasyon teorisi, bir bakıma, bu felsefi spekülasyonların çağdaş bilimsel ve teknolojik kavramlarla aşılanmış çağdaş bir enkarnasyonunu temsil etmektedir.
Teknolojideki süratli ilerlemeler göz önüne alındığında, gelecekte insanların gerçekliği taklit eden son derece sofistike simülasyonlar yaratabilecekleri argüman edilmektedir.
Böyle bir senaryoda, bir simülasyonun içinde yaşıyor olma ihtimalimiz epeyce makul hale gelmektedir. Ayrıyeten simülasyon teorisi kavramı, gerçekliğimizin programlanmış bir ortama benzeyen makul özellikler sergilediği fikriyle de uyumludur. Matematiksel kanunların varlığı, temel parçacıkların varlığı ve karmaşık sistemlerin ortaya çıkışı, varlığımızın potansiyel olarak simüle edilmiş tabiatına işaret etmektedir.
Simülasyon teorisini destekleyen bir öteki argüman da Fermi paradoksu kavramıdır.
Paradoks, cihanın genişliğine ve dünya dışı hayat mümkünlüğünün yüksekliğine karşın neden şimdi zeki uygarlıklara dair kesin bir delille karşılaşmadığımızı sorgular. Simülasyon teorisyenleri, bu temas eksikliğinin, yaratıcıların başka gelişmiş uygarlıkların varlığını kasıtlı olarak kısıtladığı gerçekliğimizin simüle edilmiş tabiatından kaynaklanabileceğini öne sürmektedir.
Ancak simülasyon teorisine yapılan en tesirli katkılardan biri Nick Bostrom’un Simülasyon Argümanı’dır.
Yukarıda da bahsettiğimiz üzere Bostrom, aşağıdaki önermelerden en az birinin yanlışsız olması gerektiğini savunur:
-
Medeniyetler asla cetlerinin simülasyonlarını yapabilecek insan sonrası bir evreye ulaşamazlar,
-
Atalarının simülasyonlarını yapabilecek medeniyetler bunu yapmakla ilgilenmezler ya da
-
Neredeyse mutlaka bir bilgisayar simülasyonunda yaşıyoruzdur.
Bostrom, gelecekteki uygarlıkların cetlerinin simülasyonlarını yaratma kabiliyetine ve isteğine sahip olmaları halinde, simüle edilmiş gerçekliklerin sayısının tek bir temel gerçeklikten çok daha fazla olacağını öne sürmektedir. Münasebetiyle, istatistiksel olarak konuşursak, simüle edilmiş bir gerçeklikte olma olasılığımız daha yüksektir.
Simülasyon teorisi, ilgi cazibeli kavramlarına karşın, tenkitlerden de mahrum değildir.
Başlıca tenkitlerden biri, teoriyi destekleyecek ampirik delillerin eksikliğidir. Şu an itibariyle, simüle edilmiş bir gerçekliğin varlığını ortaya koyan somut bir bilimsel ispat bulunmamaktadır. Eleştirmenler simülasyon teorisinin büsbütün spekülatif kaldığını ve bilimsel araştırmadan fazla felsefi varsayım alanına girdiğini savunmaktadır.
Simülasyon teorisi, gerçekliğin tabiatı ve bizim onun içindeki yerimiz hakkında derin felsefi soruları gündeme getirmektedir.
Eğer gerçekliğimiz sahiden de bir simülasyonsa, varoluşun sonuncu tabiatı ve şuurun rolü hakkında uzun müddettir devam eden inançlara meydan okur. Bu türlü bir simülasyonun yaratılmasının gerisindeki gayeye ve simülatörlerin motivasyonlarına ait sorgulamaları gündeme getirir. Ayrıyeten simülasyon teorisi özgür irade, determinizm ve insan bilgisinin hudutlarına ait tartışmalarla da kesişmektedir.
Bir bilgisayar simülasyonunda yaşama olasılığımız büyüleyici bir tefekkür konusu olmaya devam ediyor.
Simülasyon teorisi hayal gücünü harekete geçirip felsefi tartışmaları körüklese de, kesin olarak doğrulanması ya da çürütülmesi şu anki erişimimizin ötesindedir. Teknolojide ilerledikçe ve cihan anlayışımızı derinleştirdikçe, varlığımızın gerçek tabiatına ışık tutacak delilleri eninde sonunda ortaya çıkarabiliriz.
