Sodom ve Gomore, İncil’de ismi geçen iki kenttir. Ürdün’ün iki kenti olan Sodom ve Gomore, kutsal bedellerini kaybeden ahlaki açıdan çöken ve lanetlenmiş kentlerdir. Sodom ve Gomore romanı da işgal altındaki İstanbul’u bu kentlere benzetir. Kurtuluş Savaşı devrinde İstanbul’da yaşayan bir zümrenin anlatıldığı bu romanda insan ilgileri ve toplum pahaları kaleme alınır. Pekala Sodom ve Gomore kimin yapıtıdır, konusu nedir?
Sodom ve Gomore Konusu
Sodom ve Gomore, Ürdün’ün lanetlenmiş iki kentidir. Müellif, bu kentleri Kurtuluş Savaşı yıllarında işgal altında kalan İstanbul’a benzetir. Esasen, İstanbul’da bulunan ve işbirlikçi olarak çalışan bireyler ve onların ömür biçimlerine dair tenkitler getirilmiştir.
Kurtuluş Savaşı öncesinde İstanbul’un İngilizler tarafından işgali, saray tarafından reaksiyon almamıştır. Tüm ülke düzensizlik içerisindedir. Ama İstanbul’da yaşayan bir küme, tıpkı Sodom ve Gomore’deki üzere bir hayat sürer. İstanbullu kızlar İngiliz askerlerle birlikte olur, akşamları cümbüşler düzenlenir…
Kitabın baş karakteri olan Leyla da bu kızlardan birisidir. Leyla, İngiliz subaylarından hoşlanır, kendisini seven Türk subayı Necdet’e pas vermez. Necdet ise artık bu durumdan ümidini kesmiş bir vaziyettedir. Necdet’in arkadaşı Cemil ise ona karşı çıkarak Kuvay-ı Milliye’ye katılır. Cemil şehit olur.
Fakat İstanbul’un bu eğlenceli hayatı kısa sürecektir. Kuvayi Milliyetçiler, İstanbul’a akın ederler. Leyla ise eski hayatlarını mahvettikleri için onlardan nefret etmeye başlar. Leyla’nın gerçek yüzünü gören Necdet ise ondan uzaklaşır.
Sodom ve Gomore Karakterleri
Leyla: Genç, bakımlı, hoş ve alımlı bir Türk kızıdır. İstanbul’da yaşar. Kentinin işgal altında olmasına reaksiyon göstermez hatta İngiliz askerlerinden hoşlanmaya, kendi askerlerini hor görmeye başlar. Cümbüşe, sosyeteye, şöhrete düşkün birisidir.
Necdet: Vatanını savunmak isteyen lakin buna yüreği olmayan bir gençtir. Leyla’ya olan aşkı onun gözlerini adeta kör eder. Sonunda gerçekleri görmeye başlar ama her şey için çok geç olabilir.
Cemil: Necdet’in arkadaşıdır. Necdet’i işgallere karşı uyarır, onun da harekete geçmesini ister. Vatansever biridir. Kuvay-i Ulusala hareketine katılarak vatanı için şehit düşer.
Sodom ve Gomore’deki karakterler dikkatli incelendiğinde muharririn başka bir ünlü yapıtı olan Kiralık Konak karakterleriyle benzerlikleri görülür. Leyla, Hakkı Celis olarak Necdet Beyefendi ise Servet Beyefendi olarak karşımıza çıkar. Muharrir, toplumun yozlaşmasını bu karakterler üzerinden aktarır.
Sodom ve Gomore Kimin Yapıtıdır?
Sodom ve Gomore, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun yapıtıdır. Birinci defa 1928 yılında kaleme alınmıştır. Müellifin Karar Gecesi isimli yapıtının devamı sayılabilecek bir yapıttır. Karakterler ve aşk öyküsü ise Kiralık Konak’la benzerlik gösterir.
Karaosmanoğlu, mütareke devrinde yaşayan bir zümrenin farklılaşan ve ülkesine ziyan veren bir kümeye dönüşmesini sert bir lisanla eleştirmiştir. Batı’ya özentiliği züppelik olarak tanımlamış, bu cins insanların Allah’ın gazabından nasibini alacaklarına dair bir benzetme yapmıştır.
Sodom ve Gomore, işgal yıllarında yaşanan olayları gerçekçi bir bakış açısıyla anlatan eserler ortasında sayılabilir.
Sodom ve Gomore, İncil’de ‘Lut vaktinde ahlak bozuklukları sebebiyle Rab’ın gazabına uğrayan şehirler’ olarak bilinirler. Müellifimiz da romanın başından itibaren bu katsallığa atıfta bulunarak işgal altındaki kenti aktarır. İşbirlikçi burjuvaların halktan nasıl bir kopuk hayat sürdüğünü en ince ayrıntılarına kadar aktarmıştır.
Karaosmanoğlu, hem İstanbul’un işgal günlüklerine hem de Anadolu’da başlayan Kurtuluş hareketine dair bilgileri okuyucusuna aktarmıştır. Savaş ve işgalin yanısıra genel kültüre, insani hislere ve hislere sıkça yer verilmesi de vaktinin en âlâ yapıtlarından birisi olarak gösterilmesine sebep olmuştur.
Sodom ve Gomore, teknik açıdan incelendiğinde de devrinin ileri gelen yapıtlarından birisi olduğu görülür. Roman, gözleme dayalı realist bir formda kaleme alınmış ve betimleme, gösterme, öyküleyici anlatım, özetleme üzere birçok tekniğe de yer verilmiştir. Fakat Karaosğmanoğlu’nun o vakitlerde kullanmış olduğu lisan, bugün ziyadesiyle eril ve cinsiyetçi olduğu için birtakım tenkitlere de maruz kalmıştır.
