Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Bugün Zelenskiy ile bir görüşmem olacak. Putin ile hafta sonu yahut hafta başı bir görüşmem olabilir. NATO’daki görüşmelerin değerlendirmesini yapacağız.” dedi.
Erdoğan, NATO İnanılmaz Devlet ve Hükümet Liderleri Tepesi vesilesiyle Belçika’nın başşehri Brüksel’e gerçekleştirdiği ziyaretin dönüşünde uçakta gündeme ait değerlendirmelerde bulundu, gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Tepe münasebetiyle Brüksel’e gerçekleştirdiği ziyareti tamamladığını belirten Erdoğan, global güvenlik algısında önemli değişikliklerin yaşandığı bir devirde NATO müttefikleri olarak bir ortaya geldiklerini söyledi.
Dorukta ayrıyeten Rusya- Ukrayna
Krizin tırmanmaya başladığı noktadan itibaren NATO’nun rolünün ehemmiyetini vurguladığını anımsatan Erdoğan, “NATO’nun insicamının korunmasına dair halimizi burada da açıkça söz ettim. Günlük siyasi hesaplar uğruna NATO’nun yıpratılmaması gerektiğini lisana getirdim. Tepemiz her açıdan verimli ve başarılı geçti. Bu kapsamda pahalı dostum Genel Sekreter Stoltenberg’in vazife müddetinin bir yıl daha uzatılmasını memnuniyetle karşıladık. Bu, bizim de kuvvetle desteklediğimiz bir karardı. Gerçekten nitekim ittifakla alınan bir karar oldu ve bir yıl daha uzatıldı.” diye konuştu.
Toplantı marjında, Fransa Cumhurbaşkanı, İtalya, Estonya, İspanya ve Birleşik Krallık başbakanlarıyla ikili görüşmeler gerçekleştirdiğini hatırlatan Erdoğan, “Gelinen noktada Türkiye‘nin NATO müttefikleri ortasındaki müstesna pozisyonunun ve bölgesindeki kritik rolünün daha düzgün anlaşıldığı aşikardır. Hem müttefiklerimiz hem de dünyanın bunun idrakine artık daha fazla varmış olduğunu gördüm ve buna da inanıyorum.” tabirlerini kullandı.
Bu yıl haziran ayında NATO’nun Madrid Doruğu’nun düzenleneceğini aktaran Erdoğan, “Brüksel’deki Önderler Toplantısı, Madrid Doruğu’na giden süreçte kritik bir dönemeci teşkil etmiştir. Türkiye, her vakit olduğu üzere bu tepeler vasıtasıyla da NATO’nun geleceğinin şekillenmesinde değerli bir rol oynamaya devam edecektir. Ziyaretimizin ve temaslarımızın hayırlara vesile olmasını Rabb’imden temenni ediyorum.” biçiminde konuştu.
“Üzerimize düşeni imkanlarımız ölçüsünde yapmaya devam edeceğiz”
“Rusya- Ukrayna savaşı sonrasında NATO-AB alakalarını nasıl değerlendirirsiniz? Bu işgal bize neler gösterdi? NATO Genel Sekreteri ‘Güvenliğimiz konusunda yeni bir gerçeklikle karşı karşıyayız. Bu yüzden caydırıcılığımızı ve savunmamızı daha uzun vadede yine düzenlemeliyiz.’ biçiminde açıklaması olmuştu. Bu yeni devirde Türkiye‘nin rolü konusunda neler söylersiniz? Bir de kimyasal ve nükleer silahların kullanımı konusunda dünya adeta diken üstünde, karşılıklı açıklamalar geliyor, bu bahisteki görüşleriniz nedir?” soruları üzerine Erdoğan, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Her şeyden evvel bu kriz iki hususu gözler önüne serdi. Bunlardan birincisi Avrupa güvenliğinin temel taşı, temel yapısı NATO’dur. Bunu çok açık, net olarak görmüş bulunuyoruz. İkincisi, Türkiye bölgesel güvenliğin temini için vazgeçilmez bir müttefiktir. Gerek ikili görüşmeler gerekse tepe toplantısı esnasında başkanların birçoğu bunu lisana getirdiler. 70 yıllık üyeliğimizde NATO’ya en kapsamlı katkıları veren Türkiye, müttefiklerden farklı olarak bunu her tarafıyla karada, denizde, havada, siyasi etkinliklerinde ortaya koyan bir ülke oldu. İttifak dayanışması ruhuyla üzerimize düşeni imkanlarımız ölçüsünde yapmaya da devam edeceğiz. Bu süreci de Türkiye birebir kararlılıkla, güvenilirlikle yeniden sürdürüyor. Hatta bu mevzuda örnekliğini ortaya koyuyor. Bunu da bütün siyasi önderler olsun, komuta kademeleri olsun, bizimle paylaşıyorlar. Bunu da iftiharla gördük. Bundan ötürü da natürel memnuniyetimizi bilhassa tabir etmek isterim. Başka taraftan, kitle imha silahlarının kullanımını elbette insanlığa karşı işlenmiş hata olarak kıymetlendiriyoruz.”
“Rusya ile Ukrayna ortasında müzakere edilen 6 başlık var”
Türkiye’nin Ukrayna- Rusya savaşının başından beri aktif bir diplomasi yürüttüğü ve bu süreçte garantörlük ve arabuluculuk konusunun tartışmaya açıldığı söz edilerek, “Türkiye garantör ülke olacak mı? Garantörlük kelam konusu olduğu takdirde Ukrayna ve Rusya kaidelerini yerine getirmezse bu Türkiye için bir sorun teşkil eder mi?” soruları üzerine Erdoğan, savaşı sonlandırmak için başından itibaren büyük uğraşlar ortaya koyduklarını vurguladı.
Kendisinin başka önderlerle yaptığı görüşmelerin yanı sıra Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun da muhataplarıyla birçok sefer bir ortaya geldiğini aktaran Erdoğan, “Hatta Rusya ve Ukrayna Dışişleri Bakanlarını Antalya’da bir ortaya getirdi. Akabinde bir Moskova ziyaretini, bir Lviv ziyaretini de gerçekleştirdi. Yeniden bunun dışında Ulusal Savunma Bakanı’mın muhataplarıyla yaptığı birçok görüşme oldu. Bunları devam ettiriyorlar. Natürel bütün bunlar garantörlük, bunun dışında arabuluculuk vazifesini Türkiye’nin yapabileceğinin en hoş örneği oldu.” dedi.
Rusya ile Ukrayna ortasında müzakere edilen 6 başlık bulunduğunu fakat iki tarafın da sıcak yaklaştığı ya da kabul etmediği bahisler olduğunu anlatan Erdoğan, şöyle devam etti:
“Özellikle 4 başlık üzerinde mutabakat varmış üzere bir durum kelam konusu. Bunlardan bir tanesi bilhassa bu NATO sorunuyla ilgili. Ukrayna birinci başlarda bu bahse değerle asılıyordu ancak daha sonra NATO üyeliğinden çekilebileceğini Zelenskiy tabir etmeye başladı. Bir öteki mevzu, bilhassa Rusça’nın resmi lisan olarak kabul edilmesi sorunu. Zelenskiy bunu da kabul etti. Esasen Rusça Ukrayna’nın çabucak her yerinde konuşulan bir lisan. Bu noktada da bir sorun yok. Bir öteki mevzu silahsızlanma sıkıntısı. Doğal Ukrayna bir devlet, yani silahsızlanmayı A’dan Z’ye kabul kelam konusu değil. Ancak bu bahis da anlaşılamaz değil. Yani orada da muhakkak odunların verilebileceğini Ukrayna tarafı söz etti. Dördüncü mevzu, ki tekrar Ukrayna’nın da burada bir mutabakatı var; o da bu kolektif güvenlik dedikleri sorun. Bu bahiste da Ukrayna olumlu bir yaklaşım ortaya koydu. Fakat alışılmış Ukrayna Kırım ve Donbas hususlarında bu kadar rahat değil. Donbas sorununda en sonda hoş bir adım attı, bana nazaran akıllı bir liderlik diyebiliriz ve ‘Bu hususta referanduma gitmem gerekir’ dedi. Bu hususla orayı kestiler. Şu anda bu türlü bir durum var. Kaldı ki Rusya 2014’te Kırım’ı işgal ettiği vakit, biz çok açık, net bu işgale karşı çıkmıştık ve o günden sonra da Putin ile yaptığım her görüşmede bu işgale karşı çıktığımızı daima söylemiştim. Lakin o vakit Batı bu işgale bugün olduğu üzere çok açık, net bir hal koymamıştı.
Bu tutumu koymadıkları için işte bugün başımıza bunlar geldi. Natürel Kırım ile bir arada Donbas, Donetsk, Luhansk vesaire bütün bunlar Kırım’ın adeta bir çarpanı oldu. ve biz bu bahisteki halimizi bu formda ortaya koyduk. Alışılmış bu 6 başlığın 4’ü için şu anda Ukrayna tarafından olabilir deniyor lakin öteki ikisi hakkında olumlu bir yaklaşım kelam konusu değil. Artık benim bugün Zelenskiy ile bir görüşmem olacak. Putin ile büyük ihtimalle yeniden hafta sonu yahut hafta başı bir görüşmem olabilir. Bu görüşmelerde de bu NATO’daki görüşmelerin kendileriyle bir müzakeresini, değerlendirmesini yapıp, bundan sonraki sürece yönelik ‘Artık barış için atılacak adımın mimarı sen olmalısın.’ demeliyiz. ‘Buna bir onurlu çıkış yap.’ demek suretiyle bu işi tatlıya bağlamanın yolunu aramamız lazım.”
“Olumlu bir süreç devam ediyor”
“Türkiye’nin ABD ile sürdürdüğü yeni F-16’lar, F-16 modernizasyon kitleri konusunda olumlu gelişmeler var mı? Türkiye’nin Kiev’de kalan A400m uçaklarının geri getirilmesi konusunda bir süreç, teknik hazırlık var mı? Karadeniz’de döşenmiş kimi mayınların hür kalması sonucunda ortaya çıktığı argüman edilen tehlike, söz edildiği üzere önemli bir boyutta mıdır? NATO bu mevzuda Türkiye’ye teknik bir takviye verebilir mi?” soruları üzerine Erdoğan, F-16’larla ilgili görüşmeleri Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın muhataplarıyla yürüttüğünü ve bu hususta şu an prestijiyle olumlu bir sürecin devam ettiğini lisana getirdi.
Uçakların modernizasyonuyla ve yeni alımlarla ilgili olumlu yaklaşımlar bulunduğuna dikkati çeken Erdoğan, “Biden’ın bana ‘Ben kongreye bu hususla ilgili olumlu yaklaşımımı sunacağım ve hususun da takipçisi olacağım.’ istikametinde tabirleri oldu. Temenni ederim ki bu istikamette şayet sonuç devam ederse, noktalanırsa o vakit biz yeni alacağımız F-16’lar ve eldekilerin modernizasyonunu hızla bitirme fırsatını bulacağız.” sözünü kullandı.
Mayınlar konusunda bütün önlemlerin alındığını aktaran Erdoğan, “Gerek Ulusal Savunma Bakanı’mın gerek Deniz Kuvvetleri Komutanı’mın ortak kanaati, bunlar bu türlü başıboş bir durumda değil. Ayrıyeten bu mayınların kendilerini kilitleme durumu kelam konusu. Yani su yüzüne çıktığı anda bu mayınlar kendi kendini kilitliyor, adeta kendi kendini patlatıyor. Bu türlü bir özelliği de var. Bunun dışında da Deniz Kuvvetlerimiz her türlü önlemi almış vaziyette.” dedi.
A400m uçaklarıyla ilgili hem Ukrayna hem de Rusya ile temasları sürdürdüklerini lisana getiren Erdoğan, “Bize her türlü teminatı veriyorlar. Diyorlar ki (Şu an prestijiyle bunu çekmeye kalkarsak, hava alanında sorunlar var. Bundan ötürü bu türlü bir riski göze almayalım. Biz sizinle irtibat halindeyiz ve sağlıklı bir duruma girildiği anda bu uçakları sizlere göndereceğiz.)” diye konuştu.
“S400 konusunda bugün de tıpkı noktadayız”
“Biden ile ayaküstü sohbetiniz oldu, bunu merak ediyoruz. Amerika’nın S400’lerin Ukrayna’ya verilmesini istediği tezi Amerikan basınında yer aldı. Türkiye, bu ciddiye alınacak bir sav değil diyerek birebir yerden karşılık verdi. Hatta Fahrettin Beyefendi, ‘Batı dünyası bu çeşit temelsiz argümanlar yerine evvel şartsız F-35 programına Türkiye’yi katsın.’ dedi. Siz keza pek çok kere bu mevzu kapandı dediniz. ABD inatla, ısrarla neden bu mevzuyu tekrar gündeme getiriyor?” sorularına karşılık Erdoğan, şunları söyledi:
“Her şeyden evvel S400 konusunda nasıl en başta bizim için bu iş kapanmıştır dediysek, bugün de biz birebir noktadayız. Bu husus bizim için kapanmıştır. Bunlar savunma noktasında bizim kendi malımızdır, bu bitmiştir. Bir başka bahis Wall Street Journal’ın yazdığına karşı Bağlantı Başkanı’mız gerekli karşılığı bütün hassasiyetiyle esasen vermiştir. O karşılık onlara kâfi de artar bile. Daha fazlasına da bu mevzuda gerek yok. Zira bunların bütün işi ortalığı karıştırmak. ‘Buradan sanki Türkiye’ye nasıl bir darbe vururuz da onu ezaya sokarız’ bu türlü bir uğraşın içindeler. Anında müdahale ederiz, sonuç alamazlar.”
“Ülkemize gelenlere alışılmış ki kapımız açıktır”
“Amerikan şirketlerinin Rusya’dan çıkacak olması nedeniyle biraz bu türlü ıstıraplar yaşanırken tekrar de bu şirketlerin Türkiye’ye gelişi konusunda beklentiniz nedir?” sorusuna karşılık Erdoğan, yalnızca Amerikan şirketlerinin değil, dünyanın birçok markasının ve kümesinin Rusya’dan çıktığını belirtti.
Erdoğan, “Bunlardan ülkemize gelenlere doğal ki kapımız açıktır, buyursunlar gelsinler deriz. Bunun dışında yeniden muhakkak sermaye kümelerinden ülkemize gelip bizde imkanlarını park etmek isteyenler olursa onlar için de alışılmış ki kapımızı kapalı tutmayız. Buna da kapımız açıktır.” değerlendirmesini yaptı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yaptırımlar mevzusuyla ilgili şunları kaydetti:
“Yaptırımlar noktasında da BM’nin muhakkak çizgilerini biz de kıymetlendiririz lakin şunu da unutmayalım ki bütün bu adımları atarken bizim Rusya ile olan ilgilerimizi bir kenara koymamız mümkün değil. Bunu ben çok evvel de açıkladım biliyorsunuz. Çünkü bugün yalnızca doğal gaz düşünüldüğünde, kullandığımız doğal gazın yaklaşık yarısını biz Rusya’dan alıyoruz. Bunun yanında Akkuyu Nükleer Güç Santralimizi bugün Rusya ile yapıyoruz. Biz bunu da bir kenara koyamayız. Ben bunu bugün Macron’a da söylediğimde ‘haklısın’ diyor. Yani orada yapılacak rastgele bir şey kelam konusu değil. Bu bahisteki hassasiyetimizi korumak durumundayız. Birincisi ben halkımı karda kışta soğukta bırakamam. İkincisi sanayimizi büsbütün sıfırlayamam. Bunları korumak durumundayız. Biz devletiz, 85 milyon nüfusumuz var. Üzerimize düşen her türlü vazifesi de yaparız, yapıyoruz. Şu anda Ukraynalılar için 56 civarında insani yardım tırını biz bölgeye gönderdik. Bunların içerisinde besini var, giyeceği var, ilacı var. Bunlar hala artarak da devam ediyor.”
(Sürecek)