Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye ile Suudi Arabistan ortasında ilgilerin olağanlaşması konusunda kıymetli adımların mevcut olduğunu söyledi.
Çavuşoğlu, A Haber’de katıldığı canlı yayında şimdiki gelişmeleri kıymetlendirdi.
Suudi Arabistan’a bir ziyaretinin olup olmadığına yönelik Çavuşoğlu, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan’ın Türkiye’ye geleceğini söylediğini lakin şimdi bunu planlayamadıklarını lisana getirdi.
Çavuşoğlu, “Şu anda ilgilerin olağanlaşması konusunda da kıymetli adımlar var.” dedi. İki ülke ortasında yargı iş birliğinin bulunduğunu hatırlatan Çavuşoğlu, “Bu yargı iş birliği daha yeterli bir noktaya geldi.” sözünü kullandı.
Bakan Çavuşoğlu, ilgilerin olağanlaşması konusunda ise Suudi Arabistan’a yönelik ticari, ekonomik ve siyasi olumsuz bir hallerinin olmadığını vurgulayarak fakat şu anda bağlantılarda bir sakinliğin bulunduğunun görüldüğünü kaydetti.
Bunun tekrar canlanması için adımlar atıldığına işaret eden Çavuşoğlu, “Önümüzdeki süreçte bu bahiste somut adımların atılacağını söyleyebilirim.” değerlendirmesinde bulundu.
“En manalı sonuç İstanbul’da alındı”
Çavuşoğlu, Ukrayna ve Rusya heyetlerinin Antalya ve İstanbul’da gerçekleştirdiği görüşmelerde çıkan sonuçlarla ilgili “Türkiye’nin her iki tarafı bir ortaya getirmesi, yalnızca bir ortaya getirmesi değil o toplantılarda Türkiye’nin de olmasını her iki tarafın da istemesi, Türkiye’ye yönelik her iki tarafın da duyduğu inancın göstergesidir. Bu da izlediğimiz istikrarlı, unsurlu siyasetin bir sonucudur.” diye konuştu.
Türkiye’nin doğruyu ve yanlışı, yapabileceklerini ve yapamayacaklarını açıklayan bir tavır sergilediğinin altını çizen Çavuşoğlu, şöyle devam etti:
“Ama gerginliğin daha tırmanmaya başladığı günden bu yana da gerginliğin önlenmesi, bu mümkün olmadı. Artık de savaşın sona erdirilmesi konusunda efor sarf ediyoruz. Elbette kolay bir durumla karşı karşıya değiliz. Yalnızca biz değil, yalnızca bölgemiz değil, dünya kolay bir durumla karşı karşıya değil. Önemli bir tehdit, bir savaş var ortada ve bunun sonlandırılması için gayret ediyoruz. Dünyanın aldığı önlemler var, yaptırımlar var, öteki kararlar var, Ukrayna’nın beklentileri var lakin alanda ve masada samimi olarak bu mevzuda en çok uğraş sarf eden ülke, Türkiye.”
Rusya ve Ukrayna’nın başkanlarıyla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yanı sıra kendisinin de mevkidaşlarıyla temaslarının daima devam ettiğini aktaran Çavuşoğlu “En manalı sonuç, İstanbul’da alındı. Fakat her şey bitti mi? Bitmedi. Burada birtakım mevzularda bir uzlaşı, bir ortak anlayışa varıldı.” dedi.
Çavuşoğlu, Ukraynalı ve Rus heyetlerin müzakerelerde artık tarafsızlığı müzakere etmediğini ve tarafsızlığın sağlanması için garantiler konusunun tartışıldığını belirterek Ukrayna’nın tarafsız bir siyaset izlemeye hazır olduğunu lakin kendisine garantilerin verilmesini talep ettiğini aktardı.
Müzakerelerde, Ukrayna’da Rusçanın bir lisan olarak eğitimde önünde mahzur olmamasına, Ukrayna’nın Nazilerden ve silahtan arındırılması üzere mevzuların artık nispi olarak daha az tartışıldığına dikkati çeken Çavuşoğlu, kolektif güvenlik mutabakatının içeriği, Kırım’ın ve Donbas bölgesinin statüsünün ne olacağının konuşulduğunu ve bu hususlara da karar verecek bireylerin de iki ülkenin önderleri olduğunu söz etti.
İstanbul’daki görüşmelerden sonra gerginliğin azaltılmasıyla ilgili kimi adımların atıldığını anımsatan Çavuşoğlu, şunları kaydetti:
“Ama alanda tam bu kararların yansımasını görmüyoruz. Örneğin kimi bölgelerden Rus askerlerin çıkarılması…’Taktik manevra’ diyenler var. Kuşkucu optimist olanlar var. Biz de temkinliyiz zira (savaşın başlaması) 35 günü geçti yani müzakereciler, yaklaşık bir aydan sonra İstanbul’da bir ortaya geldi. Sonuçta burada kıymetli bir ara katedildi.”
Rusya Devlet Lideri Putin’in Türkiye’ye gelme durumunun olduğunu kaydeden Çavuşoğlu, şunları söyledi:
“Biliyorsunuz; Bizim Yüksek Seviyeli Stratejik İş Birliği Kurulu sistemimiz var. O hususta Rusya’dan bir tarih bekliyoruz. Fakat şu anda savaşın müddeti tam 35 günü geçti. (Savaşın) Ağır olduğu bir devirde ve gerginliğin azaltılması kalıcı bir ateşkesin ve insani koridorların açılması konusunda adımlar atılırken (Putin’in) ne vakit gelebileceği konusunda bir şey söylemek mümkün değil. Biz artık Sayın Putin’in Yüksek Seviyeli İş Birliği Kurulu Toplantısı için Türkiye gelmesini bekliyoruz. “
“Mariupol’de koridorlar her iki tarafa açılsın”
Çavuşoğlu, Mariupol’de bir günlük süreksiz ateşkes sağlanması ve insani koridor açılması konusunda Antalya Diplomasi Forumu’ndan bu yana Türkiye’nin iki tarafla da görüştüğünü fakat bu hususta tarafların mutabakat sağlayamadığını söz etti.
Bakan Çavuşoğlu, “(Mariupol’de süreksiz ateşkes ve insani koridorun açılması) Bu maalesef başarılamadı bugüne kadar. Zira her iki taraf birbirini suçluyor her iki taraf da koridorların kendi tarafına yanlışsız açılmasını istiyor. Burada haklılık hisseleri da olabilir ‘ama bu insani bir durum’ dedik. Öteki taraftan alanda her iki ülkenin askerlerinin yanı sıra her iki tarafta paralı askerler var. Çeçenler var her iki tarafta. Azov taburu/gücü var. Öteki yabancı savaşçılar da var. Yani orada her iki tarafın da gerçek manada bu alandaki kümelere tesirinin olmadığını da gördük.” diye konuştu.
Mariupol’de altyapının çökmesi nedeniyle telefon ile bağlantıda zorluklar yaşandığını söyleyen Çavuşoğlu, “Tüm bu zorluklara karşın 120 civarında vatandaşımız buradan ayrıldı. Memleketler arası Kızılhaç ve Kızılay örgütünün otobüslerine binen oldu. Bu konvoylara kendi araçlarıyla takılan vatandaşlarımız oldu. Bizim de şu anda orada 30 civarında vatandaşımız var. ” sözünü kullandı.
Çavuşoğlu, otobüslerin kentin dışında öteki bölgelerdeki Türk vatandaşlarını tahliye etmek için beklediğini tabir ederek “Dolayısıyla otobüslerimiz daima alanda bekliyor. O koridor açılırsa çabucak biz vatandaşlarımızı oradan çıkaracağız. Ayrıyeten mescitte mahsur kalan farklı beşerler da var. Burada Tatarlar var, Kazan Tatarları da var, Türkmen kardeşlerimiz de var.” dedi.
Mariuopol’da binlerce sivil olduğuna, bunların da tahliye edilmesi gerektiğine dikkati çeken Çavuşoğlu, şu sözleri kullandı:
“Koridorlar her tarafa, Rusya tarafına da açılsın, Ukrayna tarafına da açılsın. Burada insanları, ‘kimse bu taraf ya da o tarafa gideceksin’ diye zorlamasın. Ukraynalıların Rusya tarafına gitmesi kelam konusu değil. Varsa burada Rus ya da Rusça konuşandan gitmek isteyen onu da hür bırakmak lazım, onu da zorlamamak lazım yahut siviller ne tarafa gitmek istiyorsa o tarafa yanlışsız inançlı bir koridorun açılması lazım.”
Bu kademede tahliyenin gözlemlenmesi için Ukrayna ve Rusya’ya Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Uyum Ofisi, Milletlerarası Kızılhaç ve Kızılayın vazife yapması teklifinde bulunduğunu aktaran Çavuşoğlu,”Hatta Ukrayna bunu kabul etti. Rusya da BM teşkilatının dışındaki kurumların orada alanda olabileceğini söyledi. Sonuçta biz bu bahiste çok efor sarf ettik. Umarım bu sefer gerçekleşir, iki tarafın da alanda bu bahsettiğimiz kümelere kelamı geçer ve ihlaller olmaz.” diye konuştu.
Kiev’de mahsur kalan uçaklar için risk yok
Kiev’de mahsur kalan 2 A-400M uçağının durumuna değinen Çavuşoğlu, “Tabii Ukrayna havadan bu havaalanlarına indirme olmasın diye alanda güvenlik önlemleri almıştır. Mayınlama vesaire bunların temizlenmesi kolay lakin hava alanının açılması lazım. Her iki tarafla da temastayız. Hava alanı açıldığı vakit bizim uçaklarımız oradan kalkacaklar. Uçaklarımızın durumu ile ilgili şu anda rastgele bir tehlike yok, bir risk yok, görmüyoruz fakat hava alanının açılması lazım öncelikle.” sözlerin kullandı.
(Sürecek)
