Charles Darwin, evrimin ürettiği birbirinden çeşitli formları inceledi ve bugün içinde yaşadığımız gezegen, bu kestirimi 1 trilyon çeşitle ve formla dolu. Pekala bu sayısız tıbbın evrimleşmesi ne kadar sürdü dersiniz? Ayrıntılar içeriğimizde… 🤓
Kaynak: https://www.livescience.com/how-long-…
Milyonlarca çeşidin var olduğu gezegenimizde vakte ve şartlara bağlı olarak yeni cinsler de ortaya çıkıyor. Lakin bu vakti ve süreci kesin olarak tespit etmek mümkün müdür?
Bu sorunun karşılığı sayısız tipe nazaran değişiyor.
Los Angeles’taki California Üniversitesi’nde ekoloji ve evrimsel biyoloji profesörü olan Thomas Smith, karşılığın ‘taksonlara ve çevresel şartlara bağlı olarak’ ömür formları ortasında büyük farklılıklar gösterdiğini söylüyor.
En kıymetlisi, evrim kalıtsal değişikliklerle gerçekleştiği için, bir canlının üreme suratı yahut oluşum müddeti, (türleşme suratı olarak bilinen) yeni cinslerin oluşma suratını sonlar.
Örneğin, New York’taki Amerikan Tabiat Tarihi Müzesi’ne nazaran bakteriler çok süratli üredikleri, birkaç dakikada yahut saatte bir ikiye bölündükleri için yıllar hatta günler içinde yeni çeşitlere dönüşebilirler.
Smith, hangi bakteri çeşitlerinin yeni cinsler olarak sayıldığını belirlemenin güç olabileceğine dikkat çekiyor.
Bilim insanları, cinsleri çiftleşip çiftleşemeyeceklerine nazaran tanımlıyorlar lakin bakteriler için birebiri mümkün değil zira cinsel olarak üremiyorlar.
Bununla birlikte, 2008 yılında yapılan bir araştırma, onlarca yıldır gözlemlenen bir E.coli (koli basili) bakterisinin, oksijenli bir ortamda sitratı besin kaynağı olarak kullanma yeteneğini geliştirdiğini ortaya koydu. Bu da yeni bir cinsin başlangıcını temsil ediyor aslında.
Poliploidi olarak bilinen bir fenomendeki bitkiler, tüm genomlarını tohumlarda çoğaltabilir, bu da her kromozomun ek kopyalarına ve her bir jenerasyonda yeni bir tipe neden olabilir.
Smith, ortaya çıkan üreme izolasyonunun otomatik olarak yeni bir cins oluşturduğunu belirtiyor.
Birçok bitki kendi kendine ürediği için, yeni poliploid organizma yeni cinslerin daha fazlasını yaratmaya devam edebilir. UCSB, ‘Bitkiler ekseriyetle kendi kendine gübrelenir, bu nedenle daha sonra bütün bir popülasyonu başlatabilir’ diyor.
Hayvanlar aleminde bile, bilhassa süratli üreyen böcekler ortasında olan tipleşme, insan tarafından gözlemlenebilir vakit ölçeklerinde gerçekleşebilir.
Örneğin ‘elma kurtçuk sinekleri’ (Rhagoletis pomonella) alıç bitkileriyle beslenir, lakin kimileri 1800’lerin ortalarında ABD’nin Kuzeydoğusuna geldikten sonra elmalarla beslenmeye başlamıştır.
O vakitten beri, 2006 yılında yapılan bir araştırmaya nazaran, iki küme üreme yoluyla izole edildi. Bu fizikî mahzurları olmayan bir tipleşmenin birinci adımı olarak görülüyor.
Türleşme ekseriyetle omurgalılarda daha yavaş gerçekleşir lakin süratli gerçekleşme ihtimali de vardır elbette.
Science mecmuasında 2017 yılında yapılan bir araştırma, bir Galapagos ispinozunun yeni bir adaya göç ettiğini ve yerli bir kuşla birlikte yetiştirildiğini ve üç jenerasyon içinde üreme açısından izole edilmiş yeni bir soy ortaya çıktığını bildirdi.
İsveç’teki Uppsala Üniversitesi’nde bir genetikçi olan Leif Andersson, bu soy, cinslerin melezleştirilmesi yoluyla tipleşmenin çok süratli başlatılmasını temsil edebilir. Andersson da, bu durumu yeni bir tıbbın nasıl oluşabileceğinin mümkün bir senaryosu olduğunu belirtiyor.
Smith’e nazaran, omurgalılar ortasında tam tipleşme için sürat rekoru büyük olasılıkla Afrika’daki Victoria Gölü’nde görülen ciklet balıklarına ilişkin.
Bu balıklar, 12 bin yıldan daha kısa bir mühlet evvel tek bir cinsten 300 çeşide ayrıldı. 2000 yılında yapılan bir araştırma üzere birtakım araştırmalar bu süreci araştırdı; ciklet türleşmesinin harikulâde boyutta olduğu görüldü.
Smith, tipleşme mühletleri için bir üst hudut bulmak ismine fizikî pürüzler nedeniyle oluşan türleşmeye bakılması gerektiğini söylüyor. Örneğin, daha evvelce Amerika’da bulunan boa yılanları ve Afrika ve Asya’ya mahsus pitonlar, Güney Amerika’nın Afrika’dan ayrılmasından sonra farklılaştı. Smith, bunun muhtemelen kıtasal bölünmeden tam türleşmeye kadar milyonlarca yılı temsil ettiğini söylüyor.
Andersson, ortalama yahut en yaygın tipleşme vaktini isimlendirmenin sıkıntı olduğunu, lakin bilim insanlarının en son ataları kestirim edebileceklerini ve bunun bir fikir verebileceğini söylüyor.
2015 yılında yapılan bir çalışma ise öbür bir varsayım ortaya koydu. Araştırmacılar, 50 binden fazla tipten elde edilen datalara dayanarak (buna çok az bakteri dahil olsa da), tipleşmenin ekseriyetle 2 milyon yıl boyunca mutasyonların birikimini gerektirdiğini buldular. Bu, omurgalılar, eklem bacaklılar ve bitkiler için geçerliydi.
Ancak başka araştırmacılar, yeniden de bu cins örneklerin birçok varsayım gerektirdiğini belirtiyorlar.
Smith, bilim insanlarının genel olarak türleşmeyi yavaşlatan yahut hızlandıran faktörler (yani çevresel faktörler ve üreme bariyerleri) konusunda daha sağlam bir temele sahip olduklarını söylüyor.
‘Tüm çeşitler ortasında seçim baskısı ne kadar büyük ve gen akışı ne kadar az olursa, tipleşme mümkünlüğü o kadar artar.’ diye de belirtiyor.
