Gölge bankacılık (shadow banking), son on yılda büyük bir süratle büyümeye devam ediyor. Birebir vakitte gölge bankalar, mali kriz sonrası ülkelere pek çok yararı dokunan bir sistem. Pekala, gölge bankacılık tam olarak nedir? İşte, gölge bankacılığa dair ayrıntılar.
Gölge bankacılık (shadow banking) nedir?
Gölge bankacılık, klasik bankacılık sistemi ile yakın alaka içerisinde bulunur. Bilanço dışı süreçlerden oluşan bankacılık sistemine denir. Klâsik bankacılık sistemine yasal arbitraj, vergi arbitrajı ve ek fonlama avantajı imkânlarını sunar. Yani klasik bankacılık sistemi kredi isteyen şahıslara aracı olan kurumlar olarak bilinir. Lakin gölge bankacılıkta nakit paralar mevduat hesabına aktarılmaz. Bununla bir arada, kişisel bankacılık eserleri müşterilere sunulmaz. Hasebiyle gölge bankacılık daha çok hedge fonlar, türev araçlar ve repo piyasası ile ilgileniyor.
Gölge bankacılık sistemi, klâsik bankaların tabi olduğu düzenlemeler çerçevesinde denetlenmez.
Gölge bankacılık sistemi, klâsik bankacılık sistemlerinde olduğu üzere yasal açılardan denetlenmez. Ticari bankalarla birebir hizmeti sunar. Klasik bankalar üzere borç alıp verebilir. Tıpkı vakitte yatırım yapılabilir. Ama bankacılık denetlemelerine ve düzenlemelerine tabi tutulmayan finansal kuruluşlar içerisindedir.
Birbirine bağlı zincirleme süreçlerin gerçekleşmesi ile ortaya çıkar.
Küreselleşme ile bir arada finansal bölümün yükselen piyasa ekonomilerindeki yeri kıymet kazandı. Yani finansallaşmanın yükseldiği makroekonomik sistemde dünyanın yaşadığı en büyük ekonomik kriz 2008 yılında yaşanmıştı. Bu beraberinde kimi sorgulamaları getirmişti. Gölge bankacılık sistemi de 2008 ekonomik krizinden sonra daha çok değer kazandı. Bu sebeple, faaliyetleri günümüzde daha da ivme yakaladı.
2019 yılı prestijiyle gölge bankacılığın toplam faal pahasının 100 trilyon doları aştığı kestirim ediliyor.
Gölge bankacılık 21.yüzyılda muazzam bir formda genişlemeye devam ediyor. 2019 yılında da toplam etkin pahasının 100 trilyon doları aştığı kestirim ediliyor. Kurumlara verilen tüm kredilerin %80’inden fazlasının gölge bankacılık kurumları tarafından sağlandığı düşünülüyor.
“Gölge Bankacılık” tabiri 2007 yılında Paul McCulley tarafından ortaya atılıyor.
Gölge bankacılık tabiri, birinci olarak 2007 yılında Paul McCulley tarafından ortaya atılır. Gölge bankacılıkta klâsik bankalara göre daha düşük faizle kredi alınabiliyor. Ayrıyeten gölge bankacılığın ana kaynağı repo piyasası. Bankaların ellerinde olan araçları ileri bir tarih ve fiyat karşılığında yatırımcıya satış yaptıkları süreç cinsine repo piyasası denir. Öte yandan ABD, gölge bankacılığın en büyük oyuncusu pozisyonunda. Avrupa da gölge bankacılığı konusunda bölümde en süratli büyüyen pazarlar ortasında.
Teminatsız kredi vermesinden ötürü tercih edilir.
Gölge bankacılık, yalnızca düşük faiz oranları ile bilinmez. Tıpkı vakitte teminatsız kredi verir. Bundan ötürü tercih edilir. Aslında gölge bankacılıkta sıradan tüketicilerden mevduat kabul edilmez ve tutulmaz. Hasebiyle gölge terimi, devlet düzenlemelerinden muaf tutuldukları için kullanılır. Yani bu tabirle kamuya karşı şeffaf olmadığını gösterir.
Gölge bankacılık sistemi içinde yer alan kuruluşlar, kısa vadeli fonlar ile likit olmayan uzun vadeli varlıklara yatırım yapar.
Gölge bankacılık sistemi içinden yer alan kuruluşlar, kısa vadeli fonlar ile likit olmayan uzun vadeli varlıklara yatırım yaparak vade ve likidite dönüşümü faaliyetinde bulunur. Gölge bankacılık süreçleri; alternatif finansman sistemleri aracılığı ile finansal derinleşmeye katkı sağlar. Lakin yeni risklere sebep olmaması için gölge bankacılık süreçlerinin ve gelişimlerinin takip edilmesi önerilir. Risklerin hakikat tespit edilmesi için bilgi eksikliklerinin giderilmesi de kaide.
