Sanılanın tersine dünyada dolar para ünitesini kullanan tek ülke Amerika değil. Avustralya, Kanada, Bahamalar ve Yeni Zelanda üzere pek çok ülke kendi dolarına sahip lakin bu dolarlar elbette ABD Doları’na eş değil.
Bu yazımızda kangurular ülkesi Avusturalya’nın resmi para ünitesine daha yakından bakıyor ve ABD Doları ile ortasındaki farkları masaya yatırıyoruz!
1. Menşei
İki para ünitesi ortasındaki birinci fark menşei yani hangi ülkeye ilişkin oldukları konusu. İsmi üstüne ABD Doları, Amerika Birleşik Devletleri’ne; Avustralya Doları ise Avustralya’ya ilişkin bir para ünitesidir.
2. İsim Kökeni
Biz her iki para ünitesini USD yahut AUD olarak kısaltıyor olsak da; Amerikalılar kendi para ünitelerine ‘Buck’, Avustralyalılar ise ‘Aussie’ der. Zira Avustralya halkı kendilerini de ‘Aussies’ olarak nitelendirir.
3. Kur
Amerikan Doları, ortada çok fark olmasa da Avustralya Doları’ndan daha kıymetli bir para ünitesidir. Ayrıyeten Avustralya Doları, USD karşısında daha güçsüzdür ve bu nedenle arz-talep istikrarına bağlı olarak kur dalgalanmaları yaşayabilir.
4. Güven
Amerikan Doları’na olan itimat çok daha fazladır, bu nedenle küresel yatırımcılar ve dünya halkları Avustralya Doları’na yatırım yapmak yerine ABD Doları’nı tercih eder. Sonuç olarak, ABD Doları dünya genelinde geçerliliği olan bir para ünitesi iken Avustralya Doları o denli değildir.
5. Ticaret Hacmi
ABD Doları, kripto para piyasaları da dahil olmak üzere pek çok süreç çiftinde etkin olarak kullanılır. Bu nedenle yalnızca alım, satım ve ticaret süreçlerinde değil yatırım süreçlerinde de devreye girer. Ayrıyeten para ünitesi ve enflasyonu dalgalı olan ülkeler, dış ticarette ABD Doları üzerinden hesaplama yapar. Bütün bunlara bağlı olarak, ABD Doları’nın ticaret hacmi ve ülke kasalarında rezerv olarak tutulma ölçüsü her geçen yıl artış gösterir. AUD ise bu türlü bir özelliğe sahip değildir.
6. Kullanım Alanı
Amerikan Doları dünyanın her yerinde geçer, hatta resmi olarak kendi para ünitesiyle birlikte USD kullanan pek çok ülke bulunur. Başka ülkeler ise resmi olarak ABD Doları kullanmasa bile günlük hayatta bu para ünitesiyle ticarete müsaade verir. Avustralya Doları ise Avustralya’nın yanı sıra Avustralya’ya bağlı topraklar olan Cocos Adaları, Norfolk Adası ve Christmas Adası dışında hiçbir yerde geçmez.
7. Global Etkiler
ABD Doları, Amerika Birleşik Devletleri’nin politik ve ekonomik gücü nedeniyle küresel ekonomiler üzerinde tesirli bir para ünitesidir. Bu nedenle pek çok kıymetli kur ve borsa, ABD Doları’ndaki hareketliliği baz alır ve buna nazaran dalgalanır. Avustralya Doları ise kendi bölgesinde tesirli olmakla birlikte bu kadar büyük bir global tesire neden olmaz.
8. Tasarım
Avustralya Doları bilhassa madeni para tasarımı konusunda en başarılı ülkelerden biridir. Fakat ‘coin’ olarak isimlendirilen bozuk para ünitelerinde, kıymet ve boyut yanlışsız orantılı değildir. Yani büyük ebatlı coin bedelsiz, küçük ebatlı ise daha kıymetlidir. Para ünitelerinin üzerinde ise bölgeye has koalalar, kangurular ve kokaburra üzere hayvanlar bulunur. USD üzerinde ise kartal üzere klasik desenler kullanılır.
Dip not: AUD banknotları üzerinde evvelce Kraliçe Elizabeth’in görseli yer alırdı. Fakat kraliçenin vefatı sonrası bu banknotlar piyasadan toplanmaya başladı lakin Avustralya, bunun yerine Kral Charles portresini kullanmayacağını açıkladı. Yani, yeni Avustralya Dolarları üzerinde de mahallî dizaynlar ve özgün desenler yer alacak.
9. Kurallar ve Düzenlemeler
ABD Doları’nın denetimi FED (Federal Rezerv) tarafından gerçekleştirilir, buna bağlı olarak bütün regülasyonlar, faiz oranları ve öteki kurallar FED tarafından belirlenir. Avustralya Doları ise kendi Merkez Bankası’nın denetimindedir. FED’in aldığı kararlar küresel ekonomileri de etkilerken, Avustralya Merkez Bankası bu kadar büyük bir tesire sahip değildir.
10. İstikrar
ABD Doları, Avustralya Doları’na karşı çok daha istikrarlı ve istikrarlı bir yapıya sahiptir. ABD Doları, yalnızca AUD karşısında değil, dünya üzerindeki pek çok para ünitesi karşısında da birebir etkiyi yaratır. Avustralya Doları ise küresel ve ekonomik değişikliklerden çok daha süratli etkilenir, bu nedenle gereğince istikrarlı değildir.
11. Likidite
ABD Doları anında lokal para ünitesine, altına yahut kripto para ünitesine dönüştürmeye uygun, likit bir eserdir. Avustralya Doları, kendi bölgesi dışında o kadar kolay dönüştürülemez. Örneğin; pek çok banka TRY-USD dönüşümü sunarken, birebir özelliği AUD için talep edilmediği sürece faal hale getirmez.