Milyonlarca insan hayatlarının uzun bir periyodunu çalışarak geçirir ve karşılığında da birtakım haklar elde eder. Kıdem tazminatı da bunlardan birisi. Kısaca belirtmek gerekirse, çalışanın belirli bir müddet boyunca verdiği hizmetlerin karşılığını maddi olarak almasını sağlayan yasal hak kıdem tazminatı olarak isimlendiriliyor. Biz de sizler için kıdem tazminatı ile ilgili bilinmesi gereken her şeyi anlatıyoruz 👇
1. Kıdem tazminatı almaya hak kazanmak için ne kadar çalışmak gerekir?
Bir personelin kıdem tazminatı almaya hak kazanabilmesi için tıpkı iş yerinde en az 1 yıl çalışmış olması gerekiyor.
2. Hangi durumlarda kıdem tazminatı almaya hak kazanılır?
Çalışanın, belirli sebeplerden dolayı iş mukavelesinin sona ermesiyle birlikte personel kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
3. İş mukavelesi hangi münasebetlerle sonlandırılabilir?
-
İşverenin emekçiyi haklı bir sebep olmadan işten çıkartması.
-
İşçinin haklı bir sebeple işten ayrılması.
-
Erkek çalışanların askerlik vazifesi nedeniyle işten ayrılması.
-
Emekli olmak gayesiyle çalışanın işi bırakması.
-
Emeklilikle ilgili öteki kuralları tamamlayıp, emeklilik yaşını konutunda beklemek maksadıyla personelin işi bırakması.
-
Kadın emekçinin evlendikten sonraki bir yıl içinde işi bırakması.
-
İşçinin ölmesi.
4. Kendi isteğiyle işten ayrılan bir çalışan kıdem tazminatı alabilir mi?
Kanuna nazaran istifa eden bir personel kıdem tazminatı alamaz. Tazminat hakkının doğması için emekçinin en az 1 yıl mühletle birebir iş yerinde çalışıyor olması ve bunun haricinde üstte iş mukavelesini sona erdiren koşullardan birinin gerçekleşmiş olması gerekir.
5. Kimler kıdem tazminatı alamaz?
İş Kanunu’nun 14. hususuna nazaran birtakım meslek kümelerinde çalışanlar personel sayılmadığı için kıdem tazminatı almaya hak kazanamazlar.
Bu meslek kümeleri ise:
-
Deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar.
-
50’den az personel çalıştırılan tarım ve orman işlerinin yapıldığı iş yerlerinde yahut işletmelerinde çalışanlar.
-
Aile iktisadı hudutları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri.
-
Bir ailenin üyeleri ve 3. dereceye kadar hısımları ortasında dışardan öteki biri katılmayarak konutlarda ve el sanatlarının yapıldığı işlerde çalışanlar.
-
Ev hizmetlerinde çalışanlar.
-
Çıraklar.
-
Sporcular.
-
Rehabilite edilenler.
-
Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu’nun 2. hususunun tanımına uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde çalışanlar.
6. Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?
Bir personel, çalıştığı birebir iş yerindeki her 1 yıl için 1 aylık brüt maaşı kadar kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Çalışanın brüt fiyatı 12’ye bölünür ve çıkan sayı ile kıdem sayısı çarpılarak hesaplanır. Kıdem tazminatı hesaplanırken çalışana maaş ile birlikte yapılan yol ve yemek parası üzere hakların da brüt meblağı hesaba katılır.
7. Kıdem tazminatı alabilmek için belirli bir müddet var mı?
Kıdem tazminatı, vakit aşımı kapsamında talep edilebilecek bir hak olduğu için bu mühlet iş akdinin feshinden itibaren 5 yıl ile sonludur.
8. Çalışan, kıdem tazminatını hangi durumlarda alamaz?
Kıdem tazminatı almak için gerekli olan tüm kaideleri taşıyan bir personel aşağıdaki durumlar kelam konusu olduğunda kıdem tazminatını alamaz:
-
İşçinin işe girerken deneyimi, yetenekleri yahut şahsî nitelikleri hakkında aldatıcı bilgiler vermesi halinde,
-
İşçinin iş yerinde kabahat işlemesi halinde,
-
İşçinin patron hakkındaki mesleksel sırları ifşa etmesi halinde,
-
İşçinin 7 gün mahpus cezası gerektiren bir kabahat işlemiş olması halinde,
-
İşçinin, patrona bilgi vermeden arka arda 2 gün müddetle müsaade kullanması halinde,
-
İşçinin iş güvenliğini tehlikeye düşürecek davranışlarda bulunması halinde,
-
İşçinin, iş münasebeti mühletince sadakatsiz davranışlar sergilemesi halinde iş veren iş akdini sonlandırabilir.
Kıdem tazminatına hak kazanamadıysa da en uygun faizli muhtaçlık kredilerini arayabilir, bunlardan yararlanabilir.
