Emperyalizm, tarih boyunca milletlerarası ilgilerde değerli bir rol oynamış olan bir kavramdır. Bu kavram bir devletin, öbür bir devletin topraklarını ve kaynaklarını denetim etme yahut etkileme hedefiyle politik, ekonomik ve askeri güç kullanmasını tabir eder. Biz de bu içerikte sizlere ’emperyalizm nedir’ sorusunu yanıtlayarak hakkında bilgi vereceğiz.
Emperyalizm, bir devletin, diğer bir devletin topraklarını ve kaynaklarını denetim etme yahut etkileme maksadıyla politik, ekonomik ve askeri güç kullanmasını söz eder.
Emperyalizm, ekseriyetle güçlü ve gelişmiş bir devletin, zayıf yahut az gelişmiş bir devlete hükümran olmasıyla ilişkilendirilir. Bu egemenlik, çoğunlukla ekonomik çıkarlar, pazar genişletme yahut stratejik pozisyon elde etme üzere nedenlerle gerçekleşir.
Emperyalizm terimi, Latince “imperium” sözünden türetilmiştir, bu da “hükümet” yahut “otorite” manasına gelir.
Emperyalizm, bir devletin öbür bir devletin topraklarına yönelik politik, ekonomik yahut askeri denetim sağlama gayreti olarak da tanımlanabilir. Bu denetim çoklukla kolonizasyon, işgal, ekonomik bağımlılık yahut kültürel asimilasyon üzere usullerle gerçekleştirilir.
Emperyalizm, tarih boyunca farklı devirlerde ortaya çıkmıştır.
İlk çağlarda antik imparatorluklar, topraklarını genişletmek ve kaynaklarını denetim etmek için emperyalist siyasetler izlemişlerdir. Daha sonra, keşifler ve sömürgeciliğin yükselişiyle birlikte Avrupa devletleri ortasında emperyalist rekabet artmıştır. Sanayi İhtilali’nin tesiriyle güçlenen Batı Avrupa ülkeleri, kaynaklara ve pazarlara olan taleplerini karşılamak için sömürgeler kurmuşlardır.
Emperyalizm, çoklukla güçlü bir devletin zayıf bir devlete hakimiyet kurmasıyla gerçekleşir.
Bu hakimiyet, askeri güç, politik baskı, ekonomik bağımlılık yahut kültürel etkileme üzere farklı metotlarla sağlanabilir. Emperyalist devletler, amaç ülkenin kaynaklarını sömürerek kendi ekonomik çıkarlarını garanti altına almaya çalışır. Ayrıyeten, amaç ülkenin siyasi yapısını ve idaresini etkilemeye çalışarak kendi stratejik çıkarlarını korurlar.
Emperyalizm, ekonomik açıdan güçlü olan devletlerin zayıf devletlerin kaynaklarını ve pazarlarını denetim etmesine yol açar.
Emperyalist devletler, sömürdükleri ülkelerden hammaddeleri düşük maliyetle elde eder ve bu kaynakları kendi sanayi üretimlerinde kullanır. Tıpkı vakitte, amaç ülkelerin pazarlarını da denetim ederek kendi mallarını satma imkanı elde ederler. Bu durum, emperyalist devletlerin ekonomik büyümelerini ve zenginliklerini artırırken, sömürdükleri ülkelerin kaynaklarını tüketmelerine ve bağımlı hale gelmelerine neden olur.
Emperyalizm, güçlü devletlerin zayıf devletlerin siyasi yapılarını etkilemelerine ve denetim altına almalarına yol açar.
Bu denetim, kolonizasyon yahut işgal yoluyla gerçekleşebilir. Emperyalist devletler, gaye ülkelerde kendi politik sistemlerini ve idare biçimlerini dayatır yahut mahallî yöneticileri kendi çıkarları doğrultusunda belirler. Bu durum, sömürülen ülkelerde bağımsızlık çabalarına ve çatışmalara neden olur.
Emperyalizm, sömürdüğü ülkelerin toplumsal yapısını ve kültürünü tesirler.
Emperyalist devletler, amaç ülkelerdeki lokal kültürleri asimile etmeye yahut değiştirmeye çalışabilir. Ayrıyeten, sömürgeleştirilen topraklarda lokal halka karşı ayrımcılık ve baskı uygulanabilir. Bu durum da, toplumsal huzursuzluklara ve lokal kültürlerin ziyan görmesine neden olabilir.
Emperyalizmin sonuçları karmaşık ve çeşitlidir.
Sömürülen ülkeler, kaynaklarının sömürülmesi ve ekonomik bağımlılık nedeniyle geri kalmışlık yaşar. Ayrıyeten bu ülkeler siyasi ve toplumsal istikrarsızlık, kültürel asimilasyon ve lokal direniş üzere problemlerle karşılaşabilirler. Bununla birlikte, emperyalizm birebir vakitte teknoloji, altyapı ve eğitim üzere alanlarda da ilerlemeler sağlayabilir.
Emperyalizme karşı çeşitli duruşlar bulunmaktadır.
Tarih boyunca bağımsızlık hareketleri, sömürgecilik aykırısı aktivizm, kültürel ve siyasi direnişler üzere çeşitli formlarda emperyalizme karşı bir duruş sergilenmiştir. Tıpkı halde milletlerarası bağlarda de emperyalizme karşı istikrar ve eşitlik arayışı kıymetli bir mevzu olmaya devam etmektedir.
Emperyalizm, tarih boyunca milletlerarası ilgilerin kıymetli bir ögesi olmuştur.
Güçlü devletlerin zayıf devletlerin topraklarını ve kaynaklarını denetim etme eforu olarak tanımlanan emperyalizm, ekonomik, siyasi ve toplumsal tesirleriyle değerli sonuçlara yol açmaktadır. Hasebiyle, günümüzde emperyalizme karşı çeşitli direnişler ve milletlerarası müdahaleler hala devam etmektedir.