Son günlerde bankadan kredi çekememe noktasından, dövizde limit ve randevu sistemine dönüşen sistemde mevduat oranlarında da gelişmeler ilgi çekiyor. Seçimlerin sonuçlanmasının uzaması sistemsel problemleri görünür hale getirirken, seçim sonrasına yönelik belirsizlik de sürünce piyasalarda bir dengesizlik oluşması kaçınılmaz oluyor. Cari açıkta büyüyen sorun ise milletlerarası kurumlar ve analistlerin ikazlarda bulunmasına neden oluyor. Uzmanlar ve yatırım kurumlarının değerlendirmeleri de birbirini izliyor.
Kredi derecelendirme kuruluşları seçim sonuçlarına yönelik varsayımlarında iktisat idaresini birebir siyasetlerle sürmesi halinde, “sürdürülemez” olduğuna yönelik kestirimlerini sıraladı.
Financial Times’ta yer alan Türk iktisadına yönelik varsayımlarda, “Kredi kıymetlendirme kuruluşları uyarıyor: Erdoğan’ın “sürdürülemez” para siyasetleri Türk Lirası’nı daha da geriye götürebilir. Türk iktisadının yumuşak karnı cari açık 40 milyar dolara çıkabilir. Kapatmak için dayanak gerekebilir” sözleri dikkat çekti.
Fitch Ratings’den Erich Arsipe, Türkiye’de yılın birinci çeyreğinde 24 milyar dolar ile rekor kıran yüksek cari açığı “büyük sorun” olarak nitelerken, genişleyen açığın finansmanı için milyarlarca dolar gerektiğini de ekledi.
Arispe, seçimler nedeniyle büyüme odaklı idarenin de rezervler üzerinde oluşturduğu baskıyı “son haftalarda kayda değer” artırdığını belirti.
HSBC geçen günlerde müşterilerin gönderdiği notta, Türkiye iktisadında “zayıf noktalardan” birini cari açık olarak işaret ederken, “yakın vadede güzelleşmeye dair bir işaret bulunmadığı”nı belirtti.
“Çoğunlukla rezervlerden finanse edilen bu boyutta bir açık sürdürülemez. TL’nin zayıflaması halinde yankı bulacaktır” diye belirtilen HSBC raporunda, TL’de yüzde 18 kıymet kaybı ile dolar/TL’nin 24 lira beklentisi de yer aldı.
Kurun 27 TL’ye çıkma ihtimali de vurgulanırken, bankacılık sistemi için ise yüreklere su serpildi.
Barclays’ten Ercan Ergüzel de gelecek 12 ay cari açığın 40 milyar dolara çıkmasını ve Türkiye’nin bu açığı kapatmak için yaklaşık 30 milyar dolara muhtaçlığı olduğunu söylerken, “Hata ve noksan kalemi”ni öngörülmediği için başka tutuyor.
Ergüzel’in hesabında altın rezervinin 15 milyar dolar kullanabilir seviyede olması dikkat çekerken, daha evvel de olduğu üzere ‘dost ülkelerden’ gelebilecek kaynaklar da bir o kadar olduğu takdirde dahi, ‘Kurulması çok sıkıntı bir istikrar üzere görünüyor” sözleri de dikkat çekti.
Goldman Sachs: “TCMB’nin şu an birinci telaşının sistemdeki sızıntıyı engellemek ve lirayı stabil tutmak olduğunu söyleyebiliriz.”
Goldman Sachs ekonomistleri, hem TL hem döviz mevduatlarındaki gerilemenin ‘fonların ikinci çeşit seçimler öncesi yüksek belirsizlik altında sistemi terk ettiklerine işaret ettiğini’ belirtti.
Bloomberght.com’un aktardığına nazaran, analistler Clemens Grafe ve Başak Edizgil, “TCMB’nin şu an birinci kaygısının sistemdeki sızıntıyı engellemek ve lirayı stabil tutmak olduğunu söyleyebiliriz. Bu durum ayrıyeten hem döviz hem de nakit TL’deki yüksek primi yansıtıyor” değerlendirmesini yaptı.
Raporda, TCMB’nin bankacılık kesimine olan yükümlülüklerinde görülen düşüşün de “bankaların TCMB’den döviz çekme ihtiyacının” bir işareti olabileceği belirtildi.
