Bu makale 30.04.2020 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.
Petrol fiyatları, özellikle WTI, yoğun volatilite göstermeye devam ediyor. 28 Nisan Salı günü WTI, Haziran sözleşmesinin majör bir satış görmesiyle %20 oranında kayıp yaşadı. Çarşamba günü, petrol talebinde düşüşe yol açan kısıtlamaların gevşetileceğine ve ABD ham petrol stoklarının beklenenden daha az büyümesine ilişkin gelişmeler ile WTI %30 üzerinde yükseldi.
Yine de hem WTI hem Brent fiyatları şiddetli bozulmalara devam ediyor. Petrol fiyatları yalnızca, talep tüm gücüne yaklaştığında önemli ölçüde artış yaşayacak.
Ekonomik kapatılmalar öncesinde küresel petrol talebi günlük 100 milyon varil civarıydı. Kısıtlamalar kademeli olarak kaldırılsa bile talebin o seviyelere yükseldiğini görmek aylar alacak. Talebin büyüme oranını tahmin etmeye çalışanlar için zorluklardan birisi, şimdiye kadar düşen talebin ne kadar büyük bir düşüş yaşamış olduğuna ilişkin net bilgi olmaması.
Bununla birlikte petrol piyasalarını etkileyen ve yakından izlenebilen bir faktör var: petrol arzı. Mevcut bolluğun çok büyük olduğu göz önüne alındığında, ufuktaki makul üretim düşüşlerinin fiyatları talebin büyümesini sağlayacak şekilde önemli ölçüde artıramayacağı anlaşılmalıdır. Bununla birlikte, düşen petrol üretimi fiyatların yükselmesine yardımcı olacaktır ve arz daralması haberi geldiğinde küçük sıçramalar görmeyi bekleyebiliriz.
Şimdiye kadar üretim düşüşü ve kesintilerinin geçerli olduğu yerler ve dünyanın en büyük petrol üreticilerinden gerçekçi bir şekilde umabileceklerimiz şu şekilde:
Suudi Arabistan
Petrol üretimi Nisan ayında günlük 12 milyon varili gördü ancak Aramco (SE:2222), Mayıs ve Haziran ayında üretimi günlük ortalama 8,5 milyon varile düşürme taahhüdünü karşılama hazırlığı içinde, bu haftanın başında üretimi azaltmaya başladı. Bununla birlikte Nisan başında uyardığım gibi, Suudi Arabistan Nisan’dan itibaren aşırı arza hapsolmuş olacak gibi görünüyor. ABD müşterileri Nisan ayında 7 dev tankere yüklenmiş Suudi ham petrolü için gelen siparişleri iptal ettikçe bu durum daha da görünür oluyor. Yine de Suudi Arabistan’ın Mayıs ve Haziran için OPEC+ taahhüdüne tamamen uyum sağlayabileceğini bekleyebiliriz. Tarihe baktığımızda Suudi Arabistan OPEC sözlerini tutuyor ve üretim kesintisi Aramco için lojistik olarak zor değil.
Rusya
Rusya petrol üretimini Mayıs ve Haziran ayında ortalama 2 milyon varil düşürmeyi kabul etti ancak bu kesintileri uygulamak zor. Bir Wall Street Journal haberine göre Sibirya’daki petrol boruları, yeterli petrol taşımadığı takdirde Mayıs ve Haziran ayında bile donma tehlikesi içinde. Dahası, üretim durursa pek çok eski kuyunun yeniden açılması çok pahalı ya da zor.
Rusya’nın pek çok petrol üreticisi var ve kesintileri orantılı olarak paylaşacakları düşünülüyor. Ancak bazı Rus üreticiler, Rusya enerji bakanına muafiyet için lobicilik faaliyetlerine başladı bile. Tatneft (MCX:TATN), kuyularının %40’ını kapatmayı planladığını duyurdu ancak diğer şirketler nasıl uyum sağlayacağına ilişkin bilgi sunmadı. Rusya’nın OPEC+ taahhüdüne uyum sağlamadaki başarısızlık tarihi kadar lojistik ve teknik zorluklara da bakılırsa yatırımcılar, Rus üretiminde bazı düşüşler beklemeli ancak günlük 2 milyon varilin tamamını değil.
Kuveyt
S&P Global Platts’e göre Kuveyt, Mart ayında günlük 2,9 milyon varil üretim yaptı. Üretimini %23 düşürme sözü verdi ve 23 Nisan’da kesintilere başladı.
Brezilya
Brezilya 10 Nisan’daki G20 enerji toplantısında petrol üretimini sınırlama yönünde sağlam bir taahhüt vermedi. Brezilya OPEC+ üyesi değil. G20’nin resmi tebliği basitçe şunu ifade ediyordu; üyeler “enerji piyasasındaki istikrarı sağlamak için gerekli ve acil tüm tedbirleri alacaktır.” İlk olarak devletin petrol üreticisi PetrobrasR (NYSE:PBR), petrol üretimini 1 Nisan’da günlük 200.000 varil düşürmeyi planlıyordu ancak 28 Nisan’da Petrobras, ilk çeyrek için güçlü yakıt talebine değinerek bu kesintileri uygulamaktan vazgeçti.
ABD
ABD, günlük 13 milyon varil ortalama ile 2020 yılına dünyanın en büyük petrol üreticisi olarak başladı. 29 Nisan’da Enerji Bilgilendirme Dairesi (EIA), 24 Nisan ile biten hafta için petrol üretiminin günlük 12,1 milyon varil olduğunu raporladı. EIA, ABD petrol üretiminin günlük 2 milyon varil düşüş yaşamasının beklenebileceğini öngörüyor ancak bu öngörünün kesinliğini kanıtlayacağından şüphe etmek için çok sebep var. RystadEnergy ABD’nin 6 enerji şirketinden gelen bilgiye dayanarak ABD petrol üretiminin Mayıs ve Haziran aylarında günlük 300.000 varil düşüş yaşayacağını öngördü.
Texas Demiryolu Komisyonu (TRC) eyaletteki petrol üretiminde %20 düşüş lehine oy verirse üretim daha da düşebilir. Texas varil başına 1.000 dolar ceza uygulaması ile kesintileri zorla yürürlüğe sokacaktır. Üç kişilik komisyon, 5 Mayıs’taki bir duruşmanın ardından teklifi oylayacak. Komisyon üyelerinden birisi teklifi destekliyor, diğeri son zamanlarda karşı çıktı ve üçüncüsünün bunu desteklemesi mümkün görünmüyor ancak ne yönde oy vereceğini belirtmedi. Oklahoma ve Kuzey Dakota’daki karşılaştırmalı düzenleyici kurumlar, yakın zamanda benzer düzenlemeler düşünebilir ancak TRC üretim kesintilerini düzenleme aleyhine oy verirse Oklahoma ve Kuzey Dakota’nın lehte oy vermesi mümkün değil.
Kanada
Kanada petrol üretimi, taşımadaki dar boğazlar yüzünden büyük miktarda Kanada petrolünün piyasaya ulaşamaması nedeniyle geçtiğimiz yıllar boyunca ciddi sorunlarla karşı karşıya kaldı. Bazı tahminlere göre, Kanada petrol üretiminin herhangi bir kesinti uygulanmadan, doğal bir şekilde 1 milyon varil civarı düşmesi beklense de şirketler resmi rakam paylaşmadı.
Norveç
Norveç petrol üretimi merkezi olarak devlet petrol üreticisi Equinor (OL:EQNR) tarafından yönetiliyor ve günlük 2,1 milyon varil civarında. 21 Nisan ile beraber Norveç petrol bakanı, ülkenin petrol üretimini gönüllü bir şekilde düşürüp düşürmeme kararını vermediğini söylemişti ancak 29 Nisan’da bakanlık, Haziran ayında başlamak üzere üretimi günlük 250.000 varil ve 2020 ikinci yarısında 134.000 varil düşüreceğini duyurdu.
