Dünya Sağlık Örgütü’nün COVID-19’u pandemi ilan etmesinin ardından süreç sadece halk sağlığını değil genel olarak ekonomiyi özellikle de havayolu şirketlerini tehdit eder hale geldi. Havayolları, talep düşmesi sonucunda uçuş frekanslarını azaltıyor ve hastalık görülen destinasyonlara yönelik seferler tamamen durduruyor.
Türkiye’nin yolcu taşımacılığına kapattığı ülke sayısı, salı akşamı itibariyle 20’ye ulaştı. Uçuşların durdurulduğu ülkeler arasında 9 Avrupa ülkesinin yanı sıra Orta Doğu ve Körfez’deki çok önemli pazarlar da bulunuyor.
Türkiye Özel Sektör Havacılık İşletmeleri Derneği (TÖSHİD) verilerine göre, Türkiye’de havacılık sektöründeki gelir kaybı, 100-120 milyon dolar olabilir.
Yirmi beş yıldır profesyonel havacılık editörlüğü yapan tolgaozbek.com havacılık sitesi Genel Yayın Yönetmeni Tolga Özbek, koronavirüs salgınından havacılık sektörünün ciddi şekilde etkilendiğine dikkat çekiyor.
Euronews Türkçe’ye konuşan Özbek, bayrak taşıyıcı ve bölgenin en büyük aktarma noktalarından birine sahip olan Türk Hava Yolları için bu sürecin ekonomik açıdan ciddi bir sorun oluşturduğunu belirtiyor.
“Türk Hava Yolları’na Mart ayında başlaması gereken Airbus A350-900 yolcu uçağı teslimatı ertelendi. İmalatçılar üretimlerini yavaşlatıyor. Örneğin, Airbus, koronavirüs salgını nedeniyle imalata ara vereceğini açıkladı” diyor Özbek.
Türkler Avrupa’dan tahliye ediliyor
Öte yandan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, en son yaptığı açıklamada, Türk Hava Yolları ve Pegasus Havayolları tarafından Avrupa’da yapılan tahliye operasyonları ile toplam 2 bin 807 vatandaşın Türkiye’ye getirildiğini ve bu yolcuların 14 günlük karantinaya alındığını açıkladı.
Özbek, “Dünyadaki bütün havayolları bir süreliğine sadece iç hat operasyonları yapabiliyor. Türkiye’de de bir süredir sadece tek yönlü tahliye uçuşları oldu” diyor.
Türk Hava Yolları’nın (THY) ikram şirketi Turkish Do&Co, bu süreçte toplam bin 200 kişiyi işten çıkarırken, Unifree Duty Free İşletmeciliği A.Ş. 400 personelini izne çıkardı, TGS Yer Hizmetleri A.Ş ise 200 sözleşmeli personelin sözleşmesini yenilemeyerek işten çıkardı.
Havacılık sektöründe yer hizmetleri, kargo ve antrepo işletmeciliği yapan Çelebi Holding de talebin azalmasıyla birlikte sefer sayının düştüğü bu süreçte küçülüyor.
Özbek, “Havacılık sektörüyle alakalı birçok sektörde ücretli, ücretsiz izin devam edecek gibi gözüküyor” diyor ve ekliyor:
“Pilot ve kabin memurlarının maaşlarının çok önemli bölümünü uçuş tazminatları oluşturuyor. Örnek vermek gerekirse THY’de geniş gövdeli uçaklarda uçan, tecrübeli, öğretmen bir kaptan pilotun maaşı tüm ay uçması, ek harcırahlarla gibi yan ödemelerle 90-95 bin TL’ye kadar çıkabiliyor. Ancak tüm ay hiç uçmadığında çıplak maaşı 6 bin 500 TL civarında. Benzer durum kabin memurları için de geçerli. Havayollarının uçuşlarını azaltması, hatta durdurması uçuş ekiplerinin ciddi gelir kaybına neden olacak.”
- Koronavirüsle mücadele için hangi ülkeler aşı ve ilaç üzerinde çalışıyor? İşte açıklanan 10 çalışma
- Koronavirüs: Türkiye’de kişi başına kaç yoğun bakım yatağı düşüyor? Avrupa’da durum ne?
- Türkiye’de koronavirüs vaka sayısı 7 günde 1’den 98’e çıktı: Diğer ülkelerin grafiği nasıldı?
THY’nin geçtiğimiz sene doluluk oranı yüzde 81
THY, 2019 yılında 788 milyon dolar net kâr elde etmiş, gelirini önceki yıla göre yüzde 3 artırarak 13.2 milyar dolara çıkarmış, yüzde 3.8 artışla 74.3 milyon yolcu taşımıştı. Bu süreçte, THY’ni dış hat yolcu sayısı ise yüzde 3.8 artarak 44 milyona çıkmış, doluluk oranı yüzde 81 olmuştu.
Özbek, havayolu şirketlerinin çökmesi durumunda bunun kartopu etkisiyle havalimanı işletmelerini, otelleri, mahalle bakkalını ve taksi şoförünü de etkileyeceğini belirtiyor.
“Devlet, kapsamlı bir yardım paketini devreye sokabilir. Bu, ülkelerin birbirine sınırlarını kapattığı bir dönemde, havacılık sektörünün 11 Eylül terör olaylarından sonra ilk kez küçülmesi anlamına geliyor” diye ekliyor Özbek.
Niş alanlarda kargo taşımacılığı devam ediyor
Öte yandan, yolcu taşımacılığının durmasına rağmen bazı ülkelerle ticari ilişkiler “hava kargo” aracılığıyla sürdürülüyor. Ama burada da hijyen malzemesi gibi “niş” taşımacılık alanları öne çıkıyor.
Türkiye-Ürdün arasında havayolu yolcu taşımacılığı durmasına rağmen, Ürdün havayolları yolcu uçaklarıyla kargo taşımacılığı yapmaya devam ediyor.
Özbek, “Büyük gövdeli yolcu uçaklarının büyük bir kargo hacmi var. Ticaret devam ediyor. Acil taşınacak tıbbi malzemeler bu yolla gönderiliyor. Kabininde kargo taşıyan uçaklar Atatürk Havalimanı’nı kullanırken, yolcu uçaklarının operasyonları İstanbul Havalimanı’ndan yapılıyor” diyor.
Örneğin, Singapur Havayolları, Mart ayı için 9 özel uçuş planladı ve bu uçuşlarda Türkiye’de üretilmiş el dezenfektanları Singapur’a götürülecek.
Türkiye’de ilk corona virüsü vakasının resmen açıklanmasının ardından Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksinde THY ve Pegasus hisselerinde sert satışlar kaydediliyor.
Türk Hava Yolları basın birimi, Euronews Türkçe’nin konuyla ilgili sorularını yanıtsız bıraktı.
