Türkiye’de son yıllarda yok olan orta sınıf tartışması sürerken, beyaz yaka kesitin de maaş artışlarında taban ücretlileştirilmesini izliyoruz. Orta sınıf denildiğinde artık minimum fiyata yakın düzeylerin algılanması bakalım TÜİK’in Gelir Dağılımı İstatistiklerine nasıl yansımış?
Kaynak: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index…
TÜİK Gelir Dağılımı İstatistiklerinde, 5 yüzdelik kümeye ayrılan gelir sahiplerinin 2022 yılında en alt dilimde artış yaşandığı görüldü.
Son yüzde 20’lik olan kesim yani en alt gelir kümesi halk ortasında en yoksullar olarak tabir edilenler toplumun yüzde 48’ini oluşturdu. Alt-orta gelir kümesiyle birlikte toplumun yüzde 61’i alt gelir kümelerinden oluşuyor.
“Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, teğe yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı tabir etmektedir” halindeki tabirle gelir dağılımındaki bozulmanın pandemi sürecinin de üzerine çıktığı görüldü.
Sosyal transferler hariç tutulduğunda görülen artış yaklaşık son 10 yılda kendini gösterirken, yapılan yardımların toplumda istikrar sağlaması sayısal olarak görüldü.
Bir konutun ortalama geliri yükseldi. Lakin bu bilgilerin TL üzerinden olması enflasyon gerçeğini getiriyor.
Yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri 98 bin 416 TL olurken, aylık 8 bin 201 TL ile taban fiyat ortalamasına gelmesi ülkede ‘asgari fiyat tuzağında’ olduğumuzu net bir formda gösterdi. Yıllık ortalama eşdeğer (geliri kişi sayısına direkt bölerek değil de yetişkin dağılımıyla ağırlıklandırarak bulma hesabı) hanehalkı kullanılabilir fert geliri de 48 bin 642 TL oldu. Bu da kişi başı geliri aylık yaklaşık 4 bin 53 TL olduğunu gösterdi.
Gelirlerde en yüksek tek kişi yaşayanlarda olurken, çekirdek aile bulunmayan birden fazla bireyden oluşan hanehalkları yani konut arkadaşlığı üzere sistemlerde de yüksek artış gösterdi.
Toplam gelirden en yüksek hissesi her zamanki üzere “maaş ve fiyat geliri” alsa da geçen yıl yüzde 47,1 olan hisse bu yıl yüzde 46,2’ye geriledi.
En yüksek yıllık ortalama “esas iş geliri” 87 bin 451 TL ile yükseköğretim mezunlarının olurken, minimum fiyat artışlarının bu gelirlerdeki yansımaları da farklı oldu.
Yükseköğretim mezunlarının gelirleri geçen yıldan bu yana yüzde 28 oranında artarken, bir okul bitirmeyenlerin gelirlerindeki artış yüzde 34,1, lise altı eğitimde de artış 32,7 oldu. Bayanlardaki gelir artışı erkeklerin çok altında kaldı.
Yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış %41,3 ile tarım dalında olsa da endüstride gelirin 62 bin 200 TL, hizmetler kesiminde de 66 bin 72 TL olduğu görüldü.
Enflasyonla büyüme, piyasalarda belirsizlik, “yüksek” maaş artırımları tekrar işverenlere yaradı!
Tamamen TÜİK’in tabirleri durumu ortaya koydu:
Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla patronlarda 220 bin 482 TL, kendi hesabına çalışanlarda 58 bin 697 TL, maaşlılarda 56 bin 899 TL ve yevmiyelilerde 25 bin 632 TL olarak hesaplandı.
Geçen yıla nazaran en yüksek artış %61,8 ile patronlarda, en düşük artış ise %21,5 ile fiyatlı maaşlılarda oldu.
Türkiye’de gelir dağılımı haritaya bu biçimde yansıdı. Gelir adaletsizliğinin en yüksek olduğu bölge İstanbul oldu.
Gelir dağılımında değişimlerde de en yoksul yüzde 10’luk kesimde yüzde 70,5 yerini değiştiremezken, evvelki yıl bir basamak üstte olanların da yüzde 21,1’i daha yoksul oldu. En üst kesimde de değişimler süratliydi.