(Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın açıklaması, görüşler ve ayrıntılar eklendi)
Behiye Selin Taner
İSTANBUL, 9 Ağustos (Reuters) – Cari işlemler dengesi ekonomik aktivitede yavaşlamaya paralel azalan ithalatın dış ticaret açığını düşürmesi ve artan turizm gelirlerinin etkisiyle Haziran'da yıllık bazda 2002'den beri ilk kez fazla verdi.
Analistler Temmuz ayında da ekonomideki mevcut seyir ve turizmin destekleyici etkisiyle fazla verilebileceğini belirtirken, yılın kalanında cari açığın seyri özellikle de son çeyrekte canlanması beklenen ekonomik aktiviteye bağlı olacak.
Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre 12 aylık cari işlemler hesabı Haziran'da 538 milyon dolar fazla verdi. Öte yandan cari işlemler Haziran'da aylık bazda beklentilerin üzerinde 548 milyon dolar, Ocak-Haziran döneminde ise 3.26 milyar dolar açık verdi.
Reuters'ın 12 kurumun katılımı ile yaptığı ankete göre cari dengenin Haziran'da 265 milyon dolar ile geçmiş yıllara kıyasla aylık bazda çok sınırlı bir açık vermesi, ekonomik aktivitedeki ve ithalattaki yavaşlamaya paralel 2002'den beri ilk kez 12 aylık kümülatif bazda cari fazla verilmesi bekleniyordu. açıklamasında, “Söz konusu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 1.82 milyar dolar azalarak 2.6 milyar dolara gerilemesi ve hizmetler dengesi kaynaklı girişlerin bir önceki yılın aynı ayına göre 754 milyon dolar artarak 3.17 milyar dolara yükselmesi etkili olmuştur” denildi.
QNB Finansbank Ekonomisti Deniz Çiçek, dış ticaret açığının Temmuz'da zayıf iç talebe bağlı olarak ithalatta devam eden düşüş ve ihracattaki ılımlı artışın etkisiyle 2.9 milyar dolar daraldığını söyleyerek, “Bu da 12 aylık cari dengede daha fazla artışa neden olacak ki Temmuz'da yaklaşık 1.2 milyar dolar fazla vermesini bekliyoruz. Turizm gelirlerindeki artış da önümüzdeki dönemde iyileşmeyi destekleyecektir. Yılın son aylarında aylık bazda açık görülse de cari işlemler dengesinin yıllık bazda Kasım'a kadar fazlada kalmasını, ekonomik aktivitedeki toparlanmanın bir sonucu olarak yılsonunda ise sıfıra yakın olmasını beklemeye devam ediyoruz” dedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, twitter'dan yaptığı açıklamada, “Yaşanılan tarihi kur ataklarına rağmen dengelenme sürecini hedeflerimizin de ötesine taşıdık. Türbülanstan çıktık, ithalattaki köpüğü azaltırken, ihracatı artırarak 17 yıllık AK Parti iktidarlarında ilk kez yıllık cari fazla verdik” dedi ve şöyle devam etti:
“Katma değerli üretime ve ihracata dayalı ekonomi için dönüşümü sağlayarak, cari fazladaki bu başarıyı kalıcı hale getirmeyi amaçlıyoruz. Sağlıklı ve sürdürülebilir büyüme için gerekli tüm adımları atacak ve ekonomide arzu ettiğimiz seviyeye ulaşacağız.”
Altın ve enerji hariç cari işlemler fazlası bir önceki yılın Haziran ayına göre 1.69 milyar dolar artarak 2.28 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, bir önceki yılın aynı ayına göre 646 milyon dolar artarak 2.53 milyar dolara yükseldi.
İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın yansıması ve turizm cephesinden gelen güçlü destek ile dengelenmenin devam ettiğini söyleyerek, “İlk hesaplamalarımız Temmuz ayında da cari fazla vereceğimize ve yıllık cari fazlanın artacağına işaret ediyor” dedi.
Yılın son çeyreğinde ise cari dengenin seyrini iktisadi faaliyetin belirleyeceğine işaret eden Kömürcüoğlu, “İktisadi faaliyette beklediğimiz canlanmanın yansıması ile cari açığın kademeli olarak tekrar genişlemesini bekliyoruz. Ancak mevcut durumu dikkate alarak 2019 toplamında cari açık tahminimizi 13 milyar dolardan (milli gelirin %1.7'si) 5 milyar dolara (milli gelirin %0.7'si) güncelliyoruz” dedi.
Kömürcüoğlu, finansman tarafında banka ve şirketlerin tahvil ve uzun vadeli kredi tarafında toplamda 4.7 milyar dolar borç geri ödemesinin dikkat çektiğini söyleyerek, “Diğer yatırım kalemlerinde sermaye girişi sağlayan ana kalemler yurtiçi bankaların yurtdışındaki döviz mevduatlarını 2.4 milyar dolar azaltmaları ve TCMB'nin 1.1 milyar dolarlık muhtemelen Katar'la yaptığı swap anlaşması oldu. Bunlar toplam sermaye çıkışını sınırlasa da toplam finansman için rezervlerde 2.5 milyar dolarlık erime oldu” dedi.
TCMB verilerine göre net hata noksan kalemi Haziran'da 2.78 milyar dolar açık verirken, resmi rezervlerde 2.48 milyar dolar azalış oldu.
Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler, bir önceki yılın aynı ayına göre 471 milyon dolar azalarak 581 milyon dolar olurken, portföy yatırımları 2.1 milyar dolar net çıkış kaydetti.
Verilere göre birincil gelir dengesi kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre 102 milyon dolar artarak 1.06 milyar dolar oldu.