Bozburun Yat Kulübü ve Türk Deniz Araştırmaları Vakfı tarafından 22 Ekim’de gerçekleştirilen çalıştayın sonuçları paylaşıldı.
Çalıştaya, 21 kurum ve kuruluşu temsilen 35 uzman katıldı. Bozburun Yarımadası’nın doğal hoşluğu, arkeolojik potansiyeli, her geçen yıl gelişen ve çeşitlenen turizmi, deniz kaynakları potansiyeli beraberinde kimi sorunlara de yol açtığı belirtildi. Bunların başında gelen taşıma kapasitesi, kirlilik, kontrol, bütünleşik idare planları geliştirilmesi üzere bahislerin ilgili paydaşlarla bir ortada ele alınması ve tahlile kavuşturulması gerektiğinin altı çizildi.
Yelkenci ve turizmci Edhem Dirvana açılış konuşmasında, .” dedi.
Dirvana konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Soluduğumuz havanın yüzde 70’i denizler sayesinde”
Hepimiz yanan ormanları gördüğümüzde kahrolduk, akciğerlerimiz yandı dedik. Lakin unutmamalıyız ki soluduğumuz havanın %70’i denizler sayesinde temizleniyor, çok sevdiğimiz yemyeşil ormanlar da su olmadan yaşayamıyor.
“Su insanoğlunun ömrünü sürdürebilmesinin anahtarı adeta”
Tüm ormanlar yansa bile suyumuz denizlerimiz olduğu surece daha gür daha hoş ormanlar üretebiliriz lakin suyu kirletmeye devam edersek aslında deniz sıcakalıkları artacak ve global ısınma hızlanacak. Ne orman kalacak ne hayvan ne de insan. Uzun lafın kısası vefatına bir kısır döngü içindeyiz bunu kırmak için bir an önce harekete geçmemiz lazım. Tatlı su kaynaklarının giderek yetersizleştiği bu çağda denizlerden elde edilen tatlı su insanoğlunun hayatını sürdürebilmesinin anahtarı adeta.
“Şu anda Türkiye denizleri en çok kirleten ülkelerden biri ne yazık ki”
Şu anda Türkiye denizleri en çok kirleten ülkelerden biri ne yazık ki. Ve hepinizin farkında olduğu üzere denizlerini tahrip etmekten ötürü en fazla kaybedecek şeyi olan ülke de biziz. Etraf ve sürdürülebilirlik için, denizlere boşaltılan kentsel, zirai ve endüstriyel atıkların büsbütün yasaklanması gerekiyor. Dünyanın en hoş denizlerinin bekçileriyiz. Bize verilen bu emaneti gözümüzden sakınmamız gerekli. Son yıllarda tüm dünyada yaşanan tabiat felaketleri gösteriyorki sürdürülebilirliğin anahtarı su.
Su eserleri çoklukla en son tercih olan fakültedir lakin bu türlü deniz zengini bir ülkede konusuna hâkim bilim insanlarının geliştirebilecekleri eserler bize sonsuz zenginliklerin kapısını açmayı bekliyor. Gelişen genetik bilim sayesinde denizlerde yetiştirilen bir grup yosun ve sünger tipleri bize medikal/ ilaç, kozmetik besin ve petro kimya üzere alanlarda hammadde sağlama potansiyeline sahipler. Ayrıyeten savunma endüstrinde de biyolojik silah olarak dizayn edilebilen istilacı çeşitte yosunların aşikâr bir bölgedeki balıkların besinlerini yok etmesiyle o bölgenin balık sürülerini kaybetmesine sebep olabiliyor. İşin özü denizde herkese ve her şeye yetecek kadar kaynak var. 200 sene evvel Jules Verne yazdığı romanında deniz eserlerinden öbür hiç bir hammaddeye muhtaçlık duymadan nasıl yaşanabileceğini anlatmış. Bizim üzere deniz zengini bir ülkede bu mevzuda en düzgün fakültelerin en büyük fonların en düzgün ve yetenekli beyinleri yetiştirip ülkemizin bu kaynağından faydalanması gerekmez mi!
Bir anda her şeyi yapmak sıkıntı olabilir fakat imkânsız değil. Kâfi ki isteyelim. İstemek için de pahasını bilmek lazım. Bedelini anladığımızda da aslında denizleri müdafaa refleksi doğal olarak gelişecektir.
“Bozburun’u daima Türkiye’nin bir mikro ölçekli versiyonu üzere düşünmüşümdür”
Hisarönü Körfezi yalnızca Türkiye değil dünyanın en özel bölgelerinden bir tanesi. Mahallî idarelerin merkezi idareyle bu bahiste iş birliğini arttırdığı ve ortak bir hedef için çalıştığı bir sürecin Bozburundan başlayabileceğine yürekten inanıyorum. Bozburundan başlaması benim için mana taşıyor çünkü Bozburun’u daima Türkiye’nin bir mikro ölçekli versiyonu üzere düşünmüşümdür. Eşsiz hoşluktaki ülkemiz üzere Bozburun da yer yüzündeki en hoş, en verimli ve korunaklı noktalardan bir tanesi. binlerce yıllık tarihileri boyunca birçok farklı uygarlıklara yuva olmuşlar. İkisi de şimdi potansiyelinin çok çok altında bir noktada. İkisi de en büyük doğal kaynağı olan denizlerinden gereğince yararlanmıyor ve bu kaynağı bir de kirletiyoruz.
Bize hayat veren suyu….. Su bazlı canlılarız. Dünya üzerindeki yaşayan en şanslı canlılarız en hoş memlekette yaşıyoruz. Dünyanın en hoş su ülkesi. Her tarafımız eşiz sularla çevrili. O denli varlıklı deniz ve suyumuz varki öbür hiç bir şeyimiz olmasa da yalnızca kıyılarımız ve onları değerlendirebilen denizcilerimiz olsa, bu ülke tekrar dünyanın en varlıklı ülkelerinden biri olurdu. Bi de üstüne endüstrisi ziraatı ve hizmet kesimiyle, devasa endüstriyel potansiyeliyle koskoca anadolunun zenginliği eklendiğinde bu ülke hepimizin hayalindeki güçlü pozisyona ulaşabilir ve insanlığa da büyük katkılar sağlayabilir.
Bizler işte bu çok özel deniz ülkesinin bu çok özel süngerci köyünde Mavi Vatan’nın pak kalması için artık dünyaya örnek olacak bir uygulamaya geçmemiz ve denizlerin daha fazla kirlenmemesi için elimizden gelen ne varsa yapmamız gerektiğine inanıyorum. Burada alacağımız kararlar ve tahlil planımız, ülkemizin başka kıyı bölgelerinde de örnek olabilir. Kamu, özel kesim ve sivil toplum örgütlerinin dayanağı ile bunu başarabiliriz!
Maliye Bakanlığ’ından bir hocamızla yaptığım istişare sonucunda teoride bir kanun ile kıyı beldelerinde deniz sayesinde ticaret yapabilen herkesin kurumlar vergisinin bir kısmı denizin temizlenmesi ve pak tutulması için yapılacak faliyetlere aktarılabiliyor. Biliyorum çok ütopik lakin mümkün. Dahası dünyanın ortak problemi olan su kirliliği konusunda memleketler arası fonlar mevcut.
Bugün buradan ayrılırken ümit ediyorum ki, şahsî yahut siyasi ajandaları bir kenara bırakıp hayatlarımızı geri dönüşü olmayacak formda etkileyecek bu meseleye tahlil üretmek şu an hepimizin mesuliyeti ve bahtı.”
“Bozburun Mahallesi’nde bir kanalizasyon ve arıtma sisteminin planlanmalı”
Sonuçlar:
1- Bozburun Mahallesi’nde bir kanalizasyon ve arıtma sisteminin planlanması, acilen gündeme alınması ve hayata geçirilmesi. (İmar planı oluşturulması – öncelikle kıyı şeridinin %50’sine varan yapılaşmış alanda özel plan değişiklikleri yapılması.)
2- Bozburun’da yatçılığın ve deniz turizminin gelişme trendi devam etmektedir. Bu gelişimin denetimli olması için yöre halkı, lokal idareler ve ilgili resmi kurumların iştirakiyle çok istikametli bir planlama yapılması.
“Bozburun bölgesinde teknelerin uğrak yaptığı yerlerin belirlenmeli”
Bozburun bölgesinde teknelerin uğrak yaptığı yerlerin belirlenmesi. Buna nazaran demirleme yerlerinin, tekne taşıma kapasitesinin ortaya çıkarılması, balıkçılık avlanma alanları da göz önünde bulundurularak tabiat dostu (zemine çakılacak / vidalanacak demir ve halat şamandıra irtibatı ile) tonozlama yapılması. Beton bloklar ve demir zincir kullanarak kurulmuş eski tonoz sistemlerinin tabiat dostu sistemlere dönüştürülmesi.
Sıvı atık alım yerlerinin sayısının arttırılması, kontrolün artırılması. Balıkçı barınağındaki mevcut atık alım sisteminin işler hale getirilmesi. i. Bilhassa ticari yatlar tarafından kullanılmakta olan köy rıhtımlarında belediye tarafından atık alım sistemlerinin acilen kurulması ve böylelikle alım yerlerinin sayısının arttırılması.
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından iki teknenin belediyeye hibe edilerek, bunların öncelikle bölgede çalışacak taşınabilir sıvı ve katı atık alım teknesi haline getirilmesi.
Bozburun’da uzun vadeli konaklayan teknelerin giderek arttığı gözlenmektedir. Bu konakçı tekneler için bir kontrol ve izleme sistemi oluşturulması. Teknelerin bölgede konaklama mühletlerine sınırlama getirilmesi ve uzun periyodik konaklamaların yarattığı sorunlarının giderilmesi. Çekek alanları değerli bir deniz kirlilik kaynağıdır.
“Bozburun’daki koy içi çekek bölgelerinin açık deniz kıyısına taşınmalı”
Deniz İzciliği ve denizcilikle ilgili çocukların / gençlerin deniz muhafaza farkındalığının arttırılması emeliyle eğitim çalışmaları planlanması ve Deniz Ticaret Odası, STK’lar ve Belediyenin mevzuyu ele alması.
“Ekosistem izleme ve onarım çalışmalarının başlatılmalı”
3. Ekosistem izleme ve onarım çalışmalarının başlatılması ve bu hedefle ilgili resmi kurumlar, üniversiteler, STK’lar ve mahallî idareler ortasında uyum ve işbirliğinin geliştirilmesi.
Akdeniz’in hayatiyeti için kilit tıp olarak kabul edilen ve yakın vakte kadar 40 metreye kadar dağılım gösterdiği bildirilen deniz çayırlarının birçok bölgede 30 metre derinliğe kadar çekildiği tespit edilmiştir. Deniz çayırı ekosistemlerinin korunması için ilgili kurumlar tarafından gerekli tedbirlerin ivedilikle alınması ve izleme programı oluşturulması.
Bu çerçevede öncelikle deniz çayırı haritalarının oluşturularak Balıkçılık ve Su Eserleri Genel Müdürlüğüne gönderilmesi. Bilhassa yüksek tonajlı teknelerin bu bölgelerde demirlemesinin acilen yasaklanması. Yıl uzunluğu su kalitesi parametrelerinin izlenebilmesini sağlayacak bir izleme programı oluşturulması; turizm, balıkçılık, yatçılık üzere denize bağlı kesimlerin ekosistemle uyumlu geliştiğini gösteren sürdürülebilirlik indikatörlerinin belirlenmesi ve bu hedefle izleme çalışmalarının başlatılması. Denizel ömür üstündeki olumsuz tesirlerin giderilmesi için Bozburun Koyu içinde (Liman Başkanlığı tarafından) hız hududu / limiti konması, ilan edilmesi, denetlenmesi.
4. Bozburun bölgesinin arkeolojik kıymetinin araştırılması ve tarihi miras envanterinin oluşturulması, kollayıcı tedbirlerin alınması. Bölgeye ait tüm arkeolojik çalışmaların derlenmesi. Bir bölge envanteri oluşturulması. Arkeolojik kalıntıların ağır olduğu bölgelerde öncelikle bir yüzey araştırması başlatılması için Kültür ve Turizm Bakanlığı ve üniversitelerle temas kurulması.Yeşilova Körfezi güney kıyılarının kıymetli bir sualtı arkeoloji alanı olduğu son yıllardaki araştırmalarla ortaya çıkmıştır. Bu çerçevede Söğüt-Bozukkale ortasında kalan bölgenin sualtı arkeolojik hazinesini koruyacak, saha çalışmalarını kolaylaştıracak demirleme ve seyir planlanma çalışmalarının yapılması.
5. Datça-Bozburun ÖÇK hudutları içinde sürdürülebilir balıkçılık için ekosistem yaklaşımını benimseyen bir idare planı hazırlanması
Bozburun Bölgesi 2020 yılında balıkçılığa yasak alan ilan edilmiştir. Lakin Gökova’daki üzere özel bir kontrol alt yapısı kurulmamıştır. Botla daima kontrol için ilgili kurumlar ortası uyum sağlanması (Tarım ve Orman Bakanlığı, Kıyı Güvenlik, lokal idareler ve STK’lar). Artış eğilimi gösteren amatör balıkçılık baskısının planlanması ve bu hedefle sorumlu amatör balıkçılık prensiplerinin benimsenmesi, farkındalık ve izleme çalışmaları başlatılması ve gerekli tedbirlerin alınması.
Balıkçılığa kapalı alanlar başta olmak üzere tekne/yat kaynaklı yasa dışı gece ışıklandırması kirliliğinin gündeme alınması, ışıklandırmanın özel müsaadeye tabi olması. Klâsik balıkçılık başta olmak üzere denizel kültürel mirasın korunmasına ihtimam gösterilmesi, bu kapsamda müze açılması, şenlik ve etkinlikler düzenlemesi, deniz gastronomisine kıymet veren işletmelerin teşviki büyük değer arz etmektedir.
6. Bozburun 1. Deniz Çalıştayı belirlenen amaçlar doğrultusunda muvaffakiyetle tamamlanmıştır.”