Fosil yakıt kaynaklı karbon emisyonları, 2020 yılında Covid-19 salgını nedeniyle uygulanan kısıtlamalar nedeniyle yüzde 5,4 geriledi. Fakat rapor, emisyonların bu yıl sonuna kadar yüzde 4,9 artış göstererek (yüzde 4,1 ilâ yüzde 5,7) 36,4 milyar tona ulaşacağını öngörüyor.
Bianet’in haberine nazaran, Global Karbon Projesi’nin Exeter Üniversitesi, Doğu Anglia Üniversitesi, CICERO Enstitüsü ve Stanford Üniversitesi araştırmacılarıyla hazırladığı Global Karbon Bütçesi raporu, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı 26. Taraflar Konferansı’nda (COP26) açıklandı.
Hindistan’da artış
Dünyanın en yüksek emisyonlarına sahip ülkelerinden ABD ve Avrupa Birliği’nin (AB) 2021 yılında atmosfere saldığı emisyonların, global salgın öncesindeki düşüş eğilimine dönerken, Hindistan’ın karbondioksit (CO2) emisyonlarında artış görülüyor.
Çin’in Covid-19 salgını sürecinde güç ve sanayi kesimlerinde uyguladığı siyasetler, CO2 emisyonlarında artış yaşanmasıyla sonuçlanıyor.
Ülkeler ne durumda?
Bu yıl 16.’sı yayınlanan Global Karbon Bütçesi Yıllık Raporu, emisyon üretiminden sorumlu en önemli ülkeler için aşağıdaki tahlilleri sunuyor (değerler memleketler arası nakliyat, bilhassa havacılık dalının emisyonlarını kapsamıyor):
Çin: Emisyonların 2020’ye kıyasla yüzde 4 artarak, 2019 yılı emisyonlarından yüzde 5,5 daha fazla gerçekleşmesi bekleniyor – toplam 11,1 milyar ton CO2, global emisyonların yüzde 31’i.
ABD: Emisyonların 2020’ye kıyasla yüzde 7,6 artarak, 2019 yılı emisyonlarından yüzde 3,7 daha az gerçekleşmesi bekleniyor – toplam 5,1 milyar ton CO2, global emisyonların yüzde 14’ü.
AB: Emisyonların 2020’ye kıyasla yüzde 7,6 artarak 2019 yılı emisyonlarından yüzde 4,2 daha az gerçekleşmesi bekleniyor – toplam 2,8 milyar ton CO2, global emisyonların yüzde 7’si.
Hindistan: Emisyonların 2020’ye kıyasla yüzde 12,6 artarak, 2019 yılı emisyonlarından yüzde 4,4 daha fazla gerçekleşmesi bekleniyor – toplam 2,7 milyar ton CO2, global emisyonların yüzde 7’si.
Dünyanın geri kalan ülkeleri bir ortada ele alındığında, fosil yakıt kaynaklı CO2 emisyonları, 2019 düzeylerinin altında gerçekleşiyor.
Arazi kullanımı kaynaklı emisyonlar
Geçtiğimiz on yılda, global ölçekte arazi kullanımı değişikliğinden kaynaklanan net CO2 emisyonu 4,1 milyar ton olarak gerçekleşti.
Ormansızlaşma ve öteki arazi kullanımı değişiklikleri sonucunda 14,1 milyar ton CO2 atmosfere salındı. Ormanların ve toprağın geri kazanımı sonucunda 9,9 milyar ton CO2 tutularak, bu emisyonların atmosfere yayılması engellenmiş oldu.
Son yirmi yılda ormansızlaşma ve öteki arazi kullanımı değişikliklerinden kaynaklı emisyonlar nispeten sabit kaldı. Ormanların ve toprağın tuttuğu emisyonlar son yirmi yılda artış gösterdi. Bu durum, birçok belirsizlikle birlikte, arazi kullanımındaki değişimden kaynaklı net emisyonların yakın vakitte azaldığına işaret ediyor.
Fosil yakıt kaynaklı CO2 emisyonlarının ve arazi kullanım değişikliğinden kaynaklanan net emisyonların toplanmasıyla elde edilen toplam emisyon ölçüsü, son on yılda ortalama 39,7 milyar ton CO2 olarak gerçekleşerek nispeten sabit kaldı.
Kalan karbon bütçesi
Elde edilen bulgular, atmosferdeki CO2 konsantrasyonunun 2021 yılında 2,0 ppm artacağını ve ortalama 415 ppm olarak gerçekleşeceğini gösteriyor. Bu artışın, 2021 yılında oluşan La Niña’nın tesirleri nedeniyle, son yıllara kıyasla daha sonlu gerçekleşeceği öngörülüyor.
Global ısınmayı 1,5°C, 1,7°C ve 2°C ile sonlandırılması mümkünlüğünün yüzde 50 olarak gerçekleşebilmesi için araştırmacılar, kalan “karbon bütçesinin” sırasıyla 420 milyar ton, 770 milyar ton ve 1270 milyar ton olduğunu iddia ediyor. Belirtilen karbon bütçelerinin 2022’nin başından itibaren 11, 20 ve 32 yıl içerisinde tükenmesi bekleniyor.
Araştırmaya liderlik eden Exeter Üniversitesi Global Sistemler Enstitüsü’nden, Prof. Pierre Friedlingstein:
“Küresel ölçekte iklim değişikliğiyle ivedilikle harekete geçmemize yönelik muhtaçlığın kıymetini bir kere daha gösteriyor”
“Ekonomilerinin salgının tesirlerinden toparlandığı süreçte emisyonların süratle artması, global ölçekte iklim değişikliğiyle hemen harekete geçmemize yönelik gereksinimin kıymetini bir kere daha gösteriyor. 2021’de global ölçekte fosil yakıt kaynaklı CO2 emisyonlarındaki toparlanma, pandemi öncesindeki fosil yakıtlara dayalı iktisada döndüğümüze işaret ediyor. Kimi ülkelerin salgın sonrasındaki ekonomik toparlanma planlarında yeşil iktisada yönelik gerçekleştirdikleri yatırımların, salgın öncesi emisyon düzeyine ulaşmayı engellemek açısından kendi başlarına yetersiz kaldığı görülüyor.
2050 yılına kadar net sıfır CO2 emisyon düzeyine ulaşmak için, global ölçekte CO2 emisyonlarını her yıl ortalama 1,4 milyar ton azaltmak gerekiyor. Emisyonlar 2020 yılında 1,9 milyar ton azaldı. Bu nedenle, 2050 yılına kadar net sıfır düzeyine ulaşmak için, emisyonların her yıl pandemi esnasında gerçekleşen düşüş düzeyinde azaltmamız gerekiyor. Bu gereklilik, günümüzde atılması gereken adımların büyüklüğünü, münasebetiyle COP26 tartışmalarının kıymetini vurguluyor.”
Tahlile katkı sunan UEA Etraf Bilimleri Fakültesi’nden Prof. Corinne Le Quéré:
“Yeşil iktisadın desteklenmesi ve fosil yakıtları kullanılmaması gerekiyor”
“Covid-19’un yarattığı olumsuz tesirin global CO2 emisyonları üzerindeki yansımasını anlamamız biraz vakit alacak. 2015 yılında Paris Anlaşması’nın kabul edilmesinden bu yana, global ölçekte gücün karbondan arındırılmasında epey fazla ilerleme kaydedildi. Birebir vakitte salgın esnasında büyümeye devam eden yegâne güç kaynağı yenilenebilir güç oldu. Artık, yeni yatırımların ve güçlü iklim siyasetlerinin yeşil ekonomiyi daha sistematik formda desteklemesi ve fosil yakıtları denklemin dışında bırakması gerekiyor.”
