Sivas Cumhuriyet Üniversitesi (SCÜ) Mühendislik Fakültesi Harita Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. İsmail Ercüment Ayazlı öncülüğündeki takım, İstanbul’un ‘2040 Yılı İçin Kentsel Yayılma Riski Haritası’nı çıkarttı. Doç. Dr. Ayazlı, “Çalışmamızdan elde ettiğimiz sonuçlara nazaran, İstanbul’da tarım topraklarının yüzde 37’si, ormanlarınsa yüzde 21’i kentleşme tehdidi altında” dedi.
Kentsel yayılma, etrafa tesirleri ve simülasyon modellerini üretilmesi konusunda çalışmalar yapan SCÜ Mühendislik Fakültesi Harita Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. İsmail Ercüment Ayazlı öncülüğünde Bursa Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ömer Bilen ile Çorum Hitit Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Yüksek Mühendis Ahmet Emin Yakup, 2000, 2006, 2012 ve 2018 bilgileri kullanılarak İstanbul için 2040 yılı kentsel yayılma simülasyon modeli oluşturdu. Hazırlanan harita ile İstanbul’un 2040’a kadar kentsel yayılma riskinin sonuçları ortaya konuldu.
“2050’de kentli nüfus yüzde 70’e yaklaşacak”
İstanbul’u bir laboratuvar olarak gördüklerini belirten Doç. Dr. İsmail Ercüment Ayazlı, “Şu anda hepimizin konuştuğu bahis; tarım ve orman. Zira pandemi bize bunu gösterdi. İnsanoğlunun muhtaçlığı en kıymetli iki şey; pak hava ve bağışıklık sistemini güçlendirecek organik beslenmedir. Bunları da tarım topraklarımız ve ormanlarımızla sağlıyoruz. Bunların üzerindeki en değerli baskı; kentleşme baskısı. Dünya nüfusunun her yıl artmasına karşın kırsal alan nüfusu daima azalmakta ve 2050 yılına gelindiğinde kentli nüfusun yüzde 70’e yaklaşması beklenmektedir. Bu da şu demek; 2050 yılına gelindiğinde kırsal alanda yaşayan her bir kişi, 3 kat daha fazla emek sarf etmeli ki; hem kendi hem de kentte yaşayan insanların karnını doyurabilsin” dedi.
İki sorun; arazi kullanımı ve örtü değişimleri
Bilhassa çevresel sıkıntılara dikkati çekmek istediklerini tabir eden Doç. Dr. Ayazlı, “Çevresel problemlerin başında; arazi kullanımı ve örtüsünde meydana gelen değişimler yer alıyor. Arazi kullanımı ve örtü değişimleri nedeniyle meydana gelen ormansızlaşma, tarım topraklarının ve sulak alanların yok olması sonucunda bilhassa iklim değişikliği, global sınma, kuraklık ve sel baskınları, salgın hastalıklar, hava ve su kirliliği, beslenme ve besin güvenliği üzere problemler ortaya çıkmaktadır. Birebir vakitte bilhassa mahallî idareler açısından artan güç maliyetleri ve mahallî idareler tarafından sunulan kamu hizmetlerinin aksamasının yanında yoksulluğun artması, yoksullukla uğraş, demografi ve hayat kalitesinin değişmesine neden olmaktadır” diye konuştu.
“Gerekli tedbirler alınırsa hasarlar minimuma inebilir”
2040 yılını neden seçtiklerini de açıklayan Doç. Dr. Ayazlı, “İstanbul’da etraf düzenlemesi planı, en son 2010 yılında yapıldı. Bu planlar 30 yıllıktır. O nedenle kestirim tarihini 2040 yılı olarak belirlediğimiz çalışmamızdan elde ettiğimiz sonuçlara nazaran, İstanbul’da tarım topraklarının yüzde 37’si, ormanlarınsa yüzde 21’i kentleşme tehdidi altında. Buna ek olarak beklenen İstanbul zelzelesini de göz önünde bulundurarak elimizdeki etraf düzenlemesi planının içinde yer alan jeolojik riskli alanlar dataları var. Bir de bununla ürettiğimiz modeli çakıştırdık. Burada da jeolojik riskli alanlardaki muhtemel kentleşme baskısı yüzde 60 olarak hesaplanmıştır. Bu sayılar artabilir, azalabilir. Gerekli tedbirler alındığı takdirde buradaki hasarlar minimuma inebilir” sözlerini kullandı.
“Kent için proje hazırlayanlar, bu bilgilere de baksın”
2020 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Sarsıntı Mühendisliği Anabilim Kısmı’nın ortaklaşa bir rapor hazırladığını hatırlatan Doç. Dr. Ayazlı, şunları söyledi:
“Bu raporda 7,5 büyüklüğündeki bir zelzele senaryosuna nazaran, İstanbul’daki binaların ortalama yüzde 17’sinin orta ve üstü düzeyde hasar göreceği, 12 bin 400-14 bin 150 ortasında insanın ömrünü yitireceği varsayım ediliyor. Bu da çok önemli bir sayıdır. 15 milyar dolar civarında bir mali kaybın meydana geleceği hesaplanmıştır. Kur artışıyla şu an bu oran 2 katına çıkmış vaziyette. İstanbul’da kentsel yayılmayı denetim altında tutmak için gerekli tedbirler alınmadığı takdirde oluşabilecek ziyanlar, bu sayıların üzerinde olacaktır. Gayemiz; kentle ilgili karar vericiler proje geliştirdiğinde, hazırladığımız bu haritayı göz önüne alması.”
