Çiğdem AKBAYRAK
Karadeniz’de farklı tarihlerde onlarca kişinin vefatıyla sonuçlanan sel felaketlerinin akabinde, taşkınların büyük tahribata yol açtığı dere yataklarında yapılaşmaya devam edilmesi tartışma konusu. Karadeniz’deki felaketi yakından takip eden uzmanlar, dere yataklarında yıkılan binaların olduğu bölgelerde yine mesken ve dükkanların inşa edildiği, acil afet planları hazırlanmadığı takdirde yeni felaketlerin önüne geçilemeyeceği konusunda hemfikir.
Dere yatağında yine yapılaşmaya gidilen yerlerden biri Giresun’un Dereli ilçesi. 22 Ağustos 2020’de ilçe merkezinde yaşanan ve ismi artık afet değil felaket olarak anılan sel nedeniyle Aksu çayının kenarlarında bulunan onlarca konut ve dükkân yıkıldı, kent genelinde 11, ilçenin geri kalanında ise bir kişi hayatını kaybetti. Bu yıl ise Artvin, Rize, Düzce, Kastamonu, Sinop ve Bartın’da çok yağışlar nedeniyle yaz ayları boyunca dere kenarlarında yıkıcı taşkınlar gerçekleşti. Onlarca kişi hayatını kaybederken, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ortadan bir aydan fazla mühlet geçmesine karşın 15 kişinin hâlâ kayıp olduğunu geçtiğimiz günlerde açıkladı.
Dereli ilçesinde dere yatağına yapılan binalar ve çarpık yapılaşma ağır biçimde eleştirildi. İktidarın felaketin üzerinden yalnızca bir yıl geçtikten sonra yıkılan konutların yerine TOKİ aracılığıyla yeni binalar dikmesi toplumsal medyada büyük reaksiyon topladı. Kastamonu’nun Bozkurt ilçesinde bu sene gerçekleşen taşkınların Dereli’deki sel felaketi ile en dikkat çeken ortak noktası dere yatağına yapılan yapılaşma.
Konuştuğumuz uzman ve tabiat savunucuları, dere yatağında yapılaşmanın ölümcül sonuçları olacağının ikazında bulunuyorlar. Etraf ve Ekoloji Hareketi’nden avukat Yakup Okumuşoğlu, “Dere yataklarını daralttığınız ve dere yataklarının etrafına konut yaptığınız vakit bu yıkımlar her vakit olacak demektir. Zira o dere, vaktinde da gelmiş olduğu için biz oraya dere yatağı diyoruz” kelamlarıyla eleştiriyor bu yapılaşmanın tabiata tersliğini. Lakin mevzuyu öncelikle, tekrar yapılaşmanın gerisindeki sebepleri Dereli’nin en üst seviye yetkilisine, Adalet ve Kalkınma Partisi’nden (AKP) seçilen Dereli Belediye Lideri Zeki Şenlikoğlu’na sorduk.
Belediye lideri: Tehlike tekrar var lakin dere oraya gelmiyor
Şenlikoğlu, dere yataklarında yapılaşmayla ilgili “radikal kararların alınması ve uygulanması” gerektiğini kabul ediyor. Lakin, TOKİ tarafından inşa edilen binaların da belli ölçüde inançlı olduğunu savunuyor. Şenlikoğlu’nun yetkililerin tavsiyelerine “rağmen” yapıldığını söylediği bu yapılaşma HES’lerle bezenen derelerin kenarında yer alan merkezlere örnek teşkil edebileceği için kritik. Şenlikoğlu’na dere yatağındaki yine yapılaşmayla ilgili gündeme gelen tenkitleri teker teker sorduk:
Tekrar yapılaşmada tedbirler neler?
Binalar dereye sıfırdı. Artık o binalar 20 metre geriye çekildi. 2 metre 25 cm yükseltildi. 2 metre daha inançlı bir kota çekilmiş oluyor.
Pekala, burada tekrar tehlike yok mu?
Var yeniden fakat dere oraya gelmiyor. Cumhurbaşkanımız buraya geldiğinde “burayı büsbütün taşıyın” dedi. Buradaki vatandaş bırakın taşınmayı, tıpkı yere yapılsın diye ısrar etti.
Siz nereye taşımayı planlıyordunuz? Felaketin akabinde planınız neydi?
Daha inançlı uzak bir alana taşımayı planladık. Vatandaş istemez, burası ticari bir merkez olmuş. Şayet Dereli’nin merkezi dedikleri üzere 15-20 km uzağa götürülmüş olsa Dereli ilçe vasfını yitirmiş üzere olur. Aslında niyet olarak hoş. Ancak biz vatandaşın güvenliğini sağlamak, fakat tıpkı vakitte ticaretini ve olağan hayatını etkilememesi ismine yaptık. Buna karşın tenkit aldık. Bir taşımadan, iki daha inançlı bir alandan bahsediyoruz. Daha inançlı alana yapma vatandaşın da gönlünü alarak olur. Vatandaş “biz tıpkı yerimizde kalalım” dedi. Ben kulağımla duydum. Etraf Bakanımız Murat Kurum konuşma yaparken İçişleri Bakanımız Süleyman Soylu da vardı. Esnaf dedi ki “Allah razı olsun bizi kurtardınız, bizi tıpkı işyerlerimizde rahat bırakın biz çalışalım.” Bakan beyefendi “biz sizi artık es geçtik. Lakin biz iki sene, on sene sonra biz nasıl bir vicdanla kalacağız,” dedi. Cumhurbaşkanımız ve bakanlarımız büsbütün insanların can güvenliğini sağlamaya odaklandılar, sonrasında ise mal güvenliğini sağlamaya odaklandılar.
Bu türlü bir sel felaketinin akabinde vatandaşın isteğine mi odaklanılmalıydı yoksa can güvenliğinin sağlanmasına mı öncelik verilmeliydi?
Bakanımız dedi ki Etraf ve Şehircilik, DSİ, Karayolları olarak üçümüz ortak kotlar oluşturup yüzyıllık su debisinin akışının suratını alacağız dediler. Bu, ona nazaran oluşturuldu. Bazen bilim, teknik bile yetersiz kalıyor. Hayat deneyimiyle ikisini birleştirerek bir şeyler yapıyoruz. Bazen belediye olarak kimi projeleri eleştiriyoruz. Bizim için evvel can güvenliği diyoruz. Dereli bizim için bir dersti lakin Kastamonu’dan Sinop’tan sonra hiç latifesi yok.
Dereli Belediye Lideri Zeki Şenlikoğlu. | Fotoğraf: Çiğdem Akbayrak
Yeni oluşan alanlarda muhakkak kırmızı çizgilerimizi oluşturuyoruz. Kırmızı sınırlara katiyen imar müsaadesi vermeyeceğiz. Bizim emelimiz dere yataklarına değil, daha çok yamaç yerlerine yerleşilmesini sağlamak. Artık bakanlığın müsaadesi yok, dere yatağına yerleşmeyi engelleyeceğiz. Afetler, travmalar çok büyük. Ben canlı olarak bu afeti yaşadım. Biz yöneticiler olarak duygusal kararları bırakıp radikal kararlar almamız gerekiyor. Radikal kararların yalnızca alınması değil, uygulanması gerekiyor.
“Dereli’de zahmetli bina çoktu; kentsel dönüşüme sokmamız gerekiyordu; bu afet sonrasında sağlandı”
Pekala, dere yatağında şu an bulunan yeni yapılan binalar tehlike arz etmiyor mu?
Dere yatağında yalnızca dükkanlar var, yerleşim yok. Birincisi, tehlikenin geldiği vadide 13 tane tersip bendi yapılıyor. Bu bentler baraj görevi görüp, oradaki kayaları ağaçları tutarak gelecek. Çarşı merkezindeki su akışı sağlanacak. Bu su akışının da suyu kesilerek gelecek. Birinci önlem bu. İkinci önlem dere kotlarından kent yükseltildi. Üçüncü olarak da dereler 20 metre çekildi. Bu en sıkıntı kaidelerde da muteber olacak mı? Biz bunun koruyacağını düşünüyoruz.
Bizim Dereli merkezde düşünceli bina çoktu, kentsel dönüşüme sokmamız gerekiyordu. Bu afet sonrasında sağlandı. Hazır olduğu vakit o caddedeki binaları bile hazır olduğu vakit ikinci etaba sokmamız lazım. Etap etap dertli binaları kentsel dönüşüme sokmamız lazım.
Bu binalar afet planına nazaran mi yapıldı?
Olağan. Yerde sondaj yapıldı. Yerde evvel fore kazık yapılması düşünüldü. Gerek duyulmayınca temelleri olağan binaların dört-beş katını taşıyacak formda yapıldı. Temeli büsbütün doldurdular. Şu anda dere yataklarında eksik kalan duvarları yapıyorlar.
Buradaki yıkılan köprünün daha sonra daha alçak bir formda yapıldığı tenkitleri var. Ne söylersiniz?
O köprüde yanılgı varsa düzeltmek için talimat verdik vatandaşlarımızın şikayetleri doğrultusunda.
Paleosismolog Demirtaş: Taşkın yatakları yerleşime açılmamalı
Belediye Lideri Şenlikoğlu, TOKİ’nin öncülüğündeki yapılaşmanın Dereli sakinlerinin teşvikiyle, hukuka uygun ve inançlı biçimde yapıldığını öne sürüyor. Fakat bilim insanları ve tabiat savunucuları, dere yataklarının hiçbir şartta yapılaşmaya açılmaması gerektiğini belirtiyorlar.
“Burası bir hukuk devleti; yasalar, yönetmelikler ve genelgeler çerçevesinde yapılaşmaya gidilir”
Dereli’deki yapılaşmayla ilgili görüşlerini aktaran uzman paleosismolog ve yer bilimci Dr. Ramazan Demirtaş’a nazaran taşkının yaşandığı bölgedeki yine yapılaşma önemli bir risk ve maddelere alışılmamış. “Dereli’de kimi konutlar taşkın yatağından çıkıp eteklere yapıldı. Taşkın yatakları muhakkak yerleşim ve yapılaşmaya açılmamalıdır,” diyor Demirtaş. Gelecekte, mümkün benzeri 22 Ağustos 2020 sel afetini siz görmeyebilirsiniz, lakin çocuklarınız-torunlarınızın göreceğini sakın unutmayın,” diye kelamlarına ekliyor.
Demirtaş, tehlikenin afete dönüşmemesi için risk artırıcı etkenlerin ortadan kaldırılması gerektiğini söylüyor. “Tehlikenin afete dönüşmesindeki en değerli etken insanoğlunun kendisidir,” diyen Demirtaş yetkililerin sorumluluğunun belirleyici olduğunu, yapılaşmanın bölge sakinlerinin istekleri doğrultusunda değil, yasa ve yönetmeliklere nazaran gerçekleşebileceğini vurguluyor: “Karar verici pozisyonundaki yöneticilerin halka ve lokal idarelere riskli yerlere bina yapıp yapmayacaklarını söyleme hakları olamaz. Burası bir hukuk devleti. Yasalar, yönetmelikler ve genelgeler var. Bu yasal düzenlemeler çerçevesinde yapılaşmaya gidilir.”
Etraf ve Ekoloji Hareketi’nden avukat Yakup Okumuşoğlu
Tabiat savunucusu Okumuşoğlu: Bentler kabahatin kabullenilişi
Etraf ve Ekoloji Hareketi’nden avukat Yakup Okumuşoğlu da Şenlikoğlu’nun açıklamalarını gereğince tatmin edici bulmuyor. Türkiye’de yapılaşmaya bağlı bir yarar tertibi üzerinden iktisadın döndüğünü söyleyen Okumuşoğlu, kararların ticari korkular ve insanların talepleri doğrultusunda değil, imar planları, imar müsaadeleri ve ruhsatlar çerçevesinde alınması gerektiğini söylüyor. Okumuşoğlu, Dereli Belediye Lideri Zeki Şenlikoğlu’nun açıklamaları doğrultusunda Aksu çayındaki yapılaşmayı şu biçimde kıymetlendirdi:
Karadeniz’de sel felaketleri son yıllarda daha sık ve ölümcül. Karadeniz’de çarpık yapılaşma mı kelam konusu, evvelden beri süregelen afetler mi bunlar?
Karadeniz’de evvelden de sel olurdu, lakin artık seller ölümcül olmaya başladılar. Yağışların şiddeti ve sıklığı arttı. Ve Karadeniz bölgesinin yapısına hiç uygun olmayan yapılaşma, yollar, ağaç bölümleri, HES’lerden ötürü şiddetli ve sık yağışlar meydana geldiğinde, inşaatlarda oluşan hafriyatlar dere yataklarına doluyor. Dere yataklarına dolduğu vakit da kelam konusu seller çok ölümcül ve yıkıcı olabiliyor. Olağan ki Karadeniz’deki çarpık yapılaşma temel sebeplerinden bir tanesi. Ne gerçek dürüst imar planı, ne de imara uyanlar var. Dileyen dilediği yerden meskenine yol geçiriyor. Dileyen dilediği yerde tarla açıyor. Sonucunda de bunlar karşımıza geliyor, zira orman vasfını azalttığımızda toprağın ve ormanın su tutma yapısı bozuluyor. Şiddetli ve sık yağış halinde de yüzey akışları çok süratli bir biçimde burada biriken hafriyatları dere yatağına taşıyıp, bir müddet sonra da o dere yatağında oluşan birikintinin depolama yapmasına yol açıyor. Suyun gücüyle o depolanan materyal bir sel halinde dere yatağından aşağı akıyor.
Karadeniz’deki sel felaketlerinde büyük resmi görebildik mi?
Büyük resmi görebildiğimizi düşünmüyorum. 2019’da Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Global İklim Değişikliği kapsamında Karadeniz Acil Aksiyon Planı diye bir aksiyon planı açıklamıştı. Bu Acil Hareket Planı’nda “Küresel iklim değişikliğine ahenk sağlayabilmemiz için dere yataklarına bütün konutların kamulaştırılıp uygun ve inançlı yerlere taşıyacağız,” deniyordu. “Dere yataklarına katiyen yapılaşmasına müsaade verilmeyecek. 1/ 100.000 ölçekli etraf sistemi planlarında yapacağımız değişikliklere uyduracağız kentlerdeki imar planlarını ve bu formda vatandaşlarımızın can ve mal güvenliğini sağlayacağız,” deniyordu.
“Karadeniz’de yeni yapılara artık müsaade verilmemesi gerekiyor”
Lakin bugüne kadar rastgele bu manada bir değişikliğe rastlamadığımız üzere, örneğin bu yıl Çamlıhemşin’de dere yatağında yeni konutların TOKİ aracılığı ile yapılması için Çamlıhemşin Belediyesi bir imar planı hazırladı. Büyük resmi göremiyoruz zira bana nazaran büyük fotoğrafın gerisinde büyük bir rant var ve ülkedeki iktisadın temeli bu rant. Ve bu rant olduğu surece de ne yazık ki beton sevdası ve inşaatlardan yapılaşmadan uzak duramayacağımızı görüyorum. Yıkılan köprülerin yerine tekrar tıpkı köprüler muhtemelen yapılacak, yıkılan konutların yerine muhtemelen tekrar meskenler dikilecek. Tahminen dere yatağına ıslah manasında birtakım çalışmalar yapılacak fakat özü şu: Dere yataklarını daralttığınız ve dere yataklarının etrafına konut yaptığınız vakit bu yıkımlar her vakit olacak demektir. Zira o dere, vaktinde da gelmiş olduğu için biz oraya dere yatağı diyoruz. Buraya yapı yapıldığı vakit sel bugün gelmezse on sene sonra, on sene sonra gelmezse 20 sene sonra gelecek demektir. Münasebetiyle burada rantın öne çıktığı, bilimin ve mühendisliğin geri planda kaldığı, siyasi ve ekonomik rantın birlikte yürüdüğü bir süreç Türkiye’deki yapılaşma.
Sel bölgesinin yaşandığı yerde yapılaşma nasıl olmalı, ya da olmalı mı?
Sel bölgesinde yapılaşma muhakkak olmamalı. Karadeniz’de kentlerin durması gerekiyor artık. Büyümemesi de gerekiyor. Zira Karadeniz’in kent yapılaşmasına uygun alanları dolmuş vaziyette ve artık bundan sonrası tabiatta dokunulmaması gereken noktalar. Ya dere yatakları ya yamaçlar. Karadeniz’de yeni yapıların yapılmasına artık müsaade verilmemesi, dere yataklarında ve yamaçlarında olan yapıların kamulaştırılıp yapılaşmaya son verilmesi gerekiyor.
Dereli’de belediye lideri sel felaketinden sonra dere yataklarından konutların 20 metre daha geriye çekildiğini ve bentler yapıldığını söyledi. Bu bahiste ne düşünüyorsunuz, sizce kâfi mi?
Bu hatanın kabullenilişi. Bu türlü bir şey olamaz. Dere yatağındaki meskenleri 20 metre geriye çekmekle oradaki sellerden kurtulma bahtımız yok. Dere yatağı dereye aittir. Tabiata ilişkin olan bu alanlarda muhakkak meskenler yapılmamalı. Bundan on sene sonra yağışların yüzde kaç artacağı, şiddetinin ne olacağını bilemiyoruz. Zira dünyanın bilemediği bir bahis global iklim değişimi. Konutları 20 metre geriye çekmek orada kâfi bir tedbir olmayacaktır.
HES’ler, dere yatağında bulunan meskenleri etkileyebilir mi?
Etkileyebilir. Lakin HES’ler büyük barajlar biçiminde yapılmıyor, setlerle oluyor. Gerisinde çok büyük de olmayan bir göl ağını oluşturuyor. Hasebiyle gelecek ani selleri bir müddet için durdurma tesiri olabilir. Proje tasarım evraklarında, ÇED (Çevre Tesir Değerlendirmesi) raporlarında, kapakların açılması durumunda aşağıya alarm vermek üzere birtakım yararları olabileceği belirtiliyor. Ama herhalde bu alarm sistemleri de konseyi değil. Bu türlü büyük yağışlarda, o göl ağına gelen taşkının tabanı tutulamazsa, odun ve taşlar kapaklara ziyan verme noktasına gelirse bu kapaklar açılmak durumunda kalıyor. Kapaklar açıldığı vakit gölle bir arada, taşkın suları da çok süratli bir halde dere yatağına dolabiliyor ve orada oluşacak sele bir çarpan tesiri olabiliyor. Bu bakımdan daha dikkatli yapılması gerekir HES’lerin. Kaldı ki bizdeki HES’ler standartlarına uygun biçimde yapılmıyor. Münasebetiyle bu HES’ler yapılırken yolların açılması, dinamit atımları, dere yatağındaki çalışmalar daima bir hafriyat oluşumuna sebebiyet veriyor. Ve bu hafriyatlar da gelen taşkın suların süratiyle büyük bir güce dönüşüyor. Ve suyla birlikte önüne ne katarsa onları yıka yıka devam ediyor. HES’lerin o manada inşa edilirken tabiata bırakmış olduğu yıkım, selleri tetikleyen çarpan tesiri yapan bir yan.
“İdare, faal hukuk uygulamayıp vatandaşı bir nevi esir alıyor”
Dere yataklarında muhtemel bir felaket için risk tahlili yapılmamışsa yeni felaketlere kapı aralanmış mıdır?
Türkiye’de bu türlü bir tahlil risk tahlili hiçbir yerde yok. Havza bazında idare dediğimiz birtakım Avrupa Birliği tarafından geliştirilmiş su havzalarını yönetme biçimi var ancak uygulaması yok. Türkiye de 26 havzaya bölünmüş vaziyette. Onlar da hangi havzada hangi baraj yapılabilir formunda değerlendirmelerle dolu. Fakat onun dışında şu havzada şu riskler var, hasebiyle da şu önlemleri alalım denmiyor. Denmiş olsa aslında o ıslah projeleri yapılmaz ve o dere yataklarından çıkartılmış olurdu o beşerler. Ya da imar planı yapılmaz, ruhsat verilmezdi. İmarları, ruhsatları veren orada olan biteni görmeyen bütün yönetim aslında vazifesini berbata kullanma hatasını işlemiş vaziyettedir bana nazaran.
Dereli Belediye Lideri, “Cumhurbaşkanımız buraya geldiğinde ‘burayı taşıyın’ dedi. Buradaki vatandaş bırak taşınmayı sıfırı tıpkı yere yapılsın diye ısrar etti” halinde bir açıklama yaptı. Bununla ilgili ne söylemek istersiniz?
Bunun yasası var hukuku var, imar planı var ruhsatı var. Kalkıp da ruhsat verilmeyecek olan bir yere vatandaş konut yapmaya kalkıyorsa derhal devletin harekete geçip oradaki o yapıyı durdurması gerekir. Şayet durdurmuyorsanız bir suça ortak olmuş olursunuz. Yarın, öbür gün ölecek olan insanların vebali de üzerinize kalır. Maalesef, bilhassa Doğu Karadeniz’de dileyen dilediği yere mesken yapıyor. Kimse ruhsat yahut imara bakmıyor. Cumhurbaşkanının ‘yapılmasın’ dediği yerde rant durmuyor. Orada devletin tedbir alması, cezaların caydırıcı olması gerekiyor. Yönetimin hukuku uygulaması gerekiyor. Yönetim, aktif hukuk uygulamayıp oradaki ruhsatsız yapı yapan vatandaşı bir nevi esir alıyor. Gerisinden ona dilediğini yaptırıyor. “İmar affı çıkartacağız” diyebiliyor. Oradaki siyasi rant budur.
Karadeniz’deki bu felaketlerin ortak noktası nedir, önlemenin yolu nedir?
Türkiye’de yalnızca betona bağlı bir ekonomik model var. Bu ekonomik rant durmadığı surece, tabiat kelamını sakınmadan söyleyecek üzere duruyor. Felaketler tabiatın bir lisanıdır diyebiliriz. Tabiat ufak ufak ihtarlarını yapmıştır geçmişte. Fakat artık direkt doğruya karşılığını veriyor. Ranta değil akla bilime dayalı, Avrupa standartlarında şehircilik unsurlarına uygun planlarla Karadeniz bölgesini düşünmek lâzım. Karadeniz bölgesi çok dik yamaçlardan oluşan bir bölge. Global iklim değişimi, HES’lerden ötürü suların döngüsünün bozulması, pek çok barajın yapılması nedeniyle, yamaçlara, dere yataklarına yollar yapılması, yollarla birlikte betonlaşmanın artması, üzerine dere yataklarının daraltılmasıyla ıslah projelerinin genişlemesi ve ağaçların kesilmesi, tarlaların açılmasının çarpan tesiriyle oluşan sellerden bahsediyoruz. Bütün bunların ele alınıp bilimsel asıllarla tahlil geliştirilmesi gerekiyor.
Bugün Kastamonu Bozkurt’ta, dün Rize’de, Dereli’de: Karadeniz kıyısı boyunca şiddeti artan yağışlar, yamaçlarda ve dere yataklarında plansız yapılaşmanın tesiriyle taşkınlarda önemli yıkımlara sebep oluyor. 2015’te Hopa’da meydana gelen sel felaketinde 11 kişi ölmüştü. Yeşil Artvin Derneği’nden Parıltı Sevinç Karahan, bu sene de bir sel felaketinin yaşandığını belirterek, sürdürülen siyasetlerin yanlışlığına işaret ediyor. “Bu felaketlerin hepsi yanlış yapılaşma, yanlış orman kesitinin etkilediği felaketler. Doğayı çok tahrip etmemek gerekiyor. Yıllardır bunlarla çaba ediyoruz. Evvelden bu kadar büyük felaketler yaşamıyorduk,” diyor Karahan. Artvin vilayetini uzunluktan boya kat eden Çoruh ırmağı üzerindeki HES’lerin tesirleri ve Cerattepe’deki madencilik projesi Artvin halkını bir epey endişelendiriyor. “Doğayı tahrip etmenin geri dönüşü çok sıkıntı,” diyor Karahan. “O yüzden kendimiz ve öbür canlılar için gelecek jenerasyonlar için bu yanlışlardan dönülmesi gerekiyor. Hayat alanları yalnızca biz beşerler için değil dünyadaki tüm canlılar içindir. Herkesin ortak akılla hareket etmesi lazım. Başta yöneticilerin.”
Dereli, Karadeniz’de taşkınların yaşandığı kritik alanlarda tabiata ve iklim koşullarına uygun bir hayat alanı yaratabilmek için bir model oluşturabilirdi. Belediye Lideri Zeki Şenlikoğlu, her ne kadar TOKİ projesini savunsa dahi bu emelden birtakım odunların verildiğini kabul ediyor. Lakin biliminsanları ve tabiat savunucularının görüşü, bu ödünler verilmeye devam ettikçe Karadeniz’de bu felaket görüntülerinin tekrar edeceği tarafında. Dereli, Bozkurt’ta meydana gelen felaketlerin yenileri yaşanmaması için sel felaketlerinin akabinde burada yapılacak yine inşaat çalışmalarını izlemek kıymet taşıyor. Dereli özelinde ise, her ne kadar daha inançlı olması için önlem alınsa da tıpkı yapılaşma modelinin sürdürüldüğü ve tabiatla daha uyumlu bir yenileme fırsatının kaçtığı göze çarpıyor.
Bu haber birinci olarak Gezegen24’te yayımlanmıştır.