İtalya’nın eğitim kurumlarından biri olan Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti’nin (IVSLA), bu yıl 26’ncısı yapılacak olan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP) öncesi İtalya Başbakanı Mario Draghi’ye “Venedik’i deniz düzeyinin yükselmesinden kurtarın” davetini yaptı. Nobel ödüllü yazar Orhan Pamuk ise kurum ismine Başbakan Mario Draghi’ye bir mektup yazdı. Pamuk, mektubunda bir vakitler Venedik’teki Ca Foscari Üniversitesi’nde edebiyat dersleri verdiğini yani İtalya Başbakanı’na yalnız bir İstanbullu değil, bir Venedikli olarak seslendiğini hatırlatarak, “Venedik’i ve dünyanın başka bütün görünmez kentlerini kurtarmak sizin elinizde!” dedi.
Yapılan davette İtalya’nın lagün kenti Venedik’in global iklim değişikliği nedeniyle bu yüzyılın sonuna kadar sular altında kalabileceği uyarısı yapıldı. Tanınan kanının tersine Venedik’in sular tarafından süratle yutulmayacağını fakat yavaş yavaş parçalanıp çökeceğinin belirtildiği davette, iklim değişikliğinin neden olduğu önemli insani ve ekolojik felaketlerin global ısınma denetim altına alınmadığı takdirde katlanarak daha da kötüleşeceğinin altı çizildi.
İhtar metninde hava sıcaklıklarındaki artışla birlikte, 2100 yılına kadar deniz düzeyinde 44- 76 cm.’lik bir yükselme olacağı ve bu durumun kentte sürdürülemez ekolojik hasara neden olacağı belirtildi.
“Venedik’i kurtarmak sizin elinizde!”
Pamuk’un mektubu şöyle:
2009 yılının baharında bir sömestir Venedik’te Ca Foscari Üniversitesi’nde mukayeseli edebiyat dersleri verdim. Yaşadığım yerin hoşluğundan ötürü o günlerin hayatımın en sihirli günleri olduğunu belirtmek için söylemiyorum bunu. Sizlere Venedik’te yaşamış, orada ekmeğini kazanmış biri olarak, bir Venedikli olarak kentin içinden de seslendiğimi tabir etmek için belirtiyorum. Yalnız bir İstanbullu olarak değil, Venedikli olarak da size en içten hislerimle sesleniyorum.
Sayın Başbakan, Venedik’i kurtarmak sizin elinizde!
Ca Foscari’ye derse giderken sabahları San Samuele durağından bir gondolla çabucak karşıya Ca Rezzonico durağına geçer, Ca Macane’de durup, bahar sabahının sessizliğinde bir kahve içer, bu kentte olmanın beni neden bu kadar büyülediğini düşünür, büyük bir Palazzo’nun aynalarla kaplı salonunda ders verirken tarihin yaşatılmasının ve geçmişi müdafaanın insanoğlunun en büyük faziletlerinden biri olduğunu zaten anlardım.
“Venedik sokaklarında kaybolmak coğrafyada değil, tarihte kaybolmak üzere sarsıcı bir duyguydu”
Dersten sonra, konuk edildiğim Palazzo Malipiero’ya dönüş yolunu ayaklarım bizatihi uzatır, Rialto’ya yanlışsız yürürdüm. Ancak her seferinde olduğu üzere Do Draghi’de ya da San Pantalon’da, San Tomà Kilisesi civarında bir yerde orta sokaklarda kaybolurdum, o denli ki en sonunda çok daha karmaşık yollardan orta sokaklardan Rialto Köprüsü’ne vardığımda ortadan saatler geçmiş olurdu. Rialto’dan konuk edildiğim Palazzo’ya giden yolu da iki ayda ezberlememe karşın, bu sokaklardan her seferinde güya birinci kere geçiyormuş üzere, gördüğüm her şeye hayran olarak ağır ağır yürür, bazan bu kısa yolda bile kaybolurdum. Zira daha sonra anladığım üzere, Venedik sokaklarında kaybolmak coğrafyada değil, tarihte kaybolmak üzere sarsıcı bir histi.
Başım bu metafizik değişimin (transformation) ve bu hissin tesirindeyken gördüğüm yerlerin isimlerini aklıma zaten gelen bir şiirin mısraları üzere tekrarlardım.
“İşte Santa Maria Della Salute!” derdim kendi kendime. “İşte bir konuşma yaptığım Teatro La Fenice… İşte Della Madonna Dell’Orto Kilisesi… Accademia Köprüsü, San Giorgio Maggiore, Palazzo Santa Sofia… San Marco Meydanı… San Zaccaria Kilisesi, Correr Müzesi…”
Bazan da Venedik’e benden çok evvel gelmiş muharrirlerin kitaplarını okur, uzun yürüyüşlerimde hayaller kurardım. Byron işte burada Palazzo Mocenigo’da kalmıştı. Thomas Mann’ın kahramanı, Venedik’te Ölüm’de, Lido’dan ayrılmak için bunun üzere bir vaperottaya binmiş olmalıydı. Burası da Venedik’te geçen romanların en hoşlarından birini, Aspern Papers’i yazan Henry James’in kaldığı Palazzo idi.
Sayın Başbakan, bildiğiniz üzere en âlâ “Venedik romanını” bir İtalyan, Italo Calvino yazmıştır. Lakin olaylar öteki bir yerde geçer. Görünmez Kentler’de bir Venedikli, Marco Polo, Çin İmparatoru, Kubilay Han’a (Kublai Khan) Venedik’ten Pekin’e giderken yolda gördüğü kentleri anlatır. Benim üzere Venedik’in labirentlerinde ve tarihin içinde kaybolmayı sevenler, dikkatli okurlar, dar sokaklara asılmış çamaşırlardan, kulelerden ve diğer belirtilerden anlatılan her kentin aslında Venedik olduğunu anlarlar.
İşte bunu sırf bir İtalyan düşünebilirdi!. O halde büyük İtalyan müellifi Italo Calvino’nun verdiği ilhamla söyleyelim:
Venedik Pekindir… Venedik Boston’dur, Venedik Kyoto’dur, Venedik Kalküta’dır, Venedik St. Petersburg’dur, Venedik, Madrid, Hamburg, Paris ve İstanbul’dur. Ve Venedik’i kurtarmak, bütün insanlığı, bütün kentleri, Lagos’u, Kahire’yi, Sao Paulo’yu, New York’u, Hong Kong’u kurtarmak olacaktır.
“Venedik’i ve dünyanın öbür bütün görünmez kentlerini kurtarmak sizin elinizde!”
Zira Sayın Başbakan vereceğiniz kıymetli karar, yalnız Venedik’i kurtarmaya yaramayacak… Bütün insanlık için örnek olacak ve bundan sonra kentlerimizi kurtarmanın, koruma etmenin, hafızamızı, zekâmızı ve kimliğimizi kurtarmak olacağını anlayacağız.
Sayın Başbakan, Venedik’i ve dünyanın öteki bütün görünmez kentlerini kurtarmak sizin elinizde!
