Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2021 yılı faaliyet raporunda, bir müddet evvel fiyatlarındaki fahiş artış nedeniyle kuyrukların oluştuğu ayçiçeği ile tahıl eserleri ve çiğ süt üretiminde “kendi kendine yeterlilik” maksadına kısmen ulaşıldığı; büyükbaş hayvan artış oranı ile takviye sağlanan bitkisel üretimde ise gayenin yakalanamadığı belirtildi.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2021 yılı faaliyet raporu, bakanlığın internet sitesinde yayınlandı. Rapor, vazifesinden alınan eski bakan Bekir Pakdemirli’nin imzası “Bu raporda yer alan bilgilerin sağlam, tam ve yanlışsız olduğunu beyan ederim” sözleri yer aldı.
Raporda; “Bitkisel eserlerin arz güvenliği” alt başlığıyla yer alan “Bitkisel eserlerin üretim alanının, üretim ölçüsünün artırılmasına ve bitkisel eserlerde fiyat değişimlerinin denetim altına alınmasına katkı sağlanacaktır” denilen program maksatlarına nazaran ayçiçeğinde kendine yeterlilik oranı için yüzde 69 oranında konan maksat yüzde 62 olarak gerçekleşti. Raporda, yüzde 90 gerçekleşme oranıyla bu maksada “kısmen” ulaşıldığı belirtildi.
Tıpkı alt başlık altında yer alan “destek sağlanan bitkisel eserlerde üretim artış oranı” için hedeflenen orana ulaşılamadığı üzere, “eksi” bir tablo ortaya çıktı. İhraç edilen bitkisel eser pahası ve eser ölçüsü, ithal edilen bitkisel eser kıymeti ve eser ölçüsü ile ilgili gayelerin üzerinde gerçekleşme oranlarına ulaşıldı.
Organize sanayi bölgeleri gayesi gerçekleşmedi
Tarımda çağdaşlaşma ismi altında birinci olarak 2005 yılında gündeme gelen Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ortasında imzalanan bir protokolle; “Tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgeleri” kurulmuştu.
Tarım Bakanlığı ve valiliklerin öncülüğünde, odalar, borsalar, “Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (TDİOSB)” kurmak için yarışırken, Organize Saniye Bölgeleri ile ilgili gaye gerçekleştirilemedi. Raporda, “Faaliyete geçen Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi sayısı göstergesi ile ilgili olarak; hedeflenen çalışmalarımız tamamlanamamıştır. Samsun TDİOSB projesinin alt yapısı tamamlanarak faaliyete geçmesi planlanmış, fakat yüklenici firma ile ilgili yaşanan sorunlardan dolayı altyapı işi feshedilmiş ve yine ihalesi yapılmıştır” denildi.
Kişisel tarım danışmanlığı yapan tarım danışmanı taban fiyatın altında çalışırken; bakanlık raporunda, tarım danışmanlarına hedeflenen dayanak ölçüsünün verildiğini aktardı.
Eski Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin “Kırsalda değişim kıssası yazılıyor. Yerinde üretim, yerinde sürece, yerinde kalkınma” diyerek duyurduğu Kırsal Dezavantajlı Kalkınma Projesi’ne yapılan harcama ise ayrılan ödeneğin yüzde 50’si ile hudutlu kaldı.
Avcılıkta belirlenen gayede aşma oldu
Av ve avcılık konusunda eğitim verilecek kişi sayısı (kümülatif) “174 bin kişi” olarak hedeflenirken, “Avcı eğitim kurslarına olan talebin artması ile amaçta sapma” olduğu sözleri kullanılarak, sayının 174 bin kişiyi aştığı belirtildi.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın faaliyet raporunda dikkat çeken birtakım kısımlar şöyle:
Patates siğiline ödeme yok: Patates siğili hastalığı ile çaba kapsamında, bulaşıklık tespit edilen alanlar ve etrafında oluşturulan güvenlik jenerasyonunda patates yetiştirilmesi yasaklanmaktadır. Hastalığın ülkede geniş alanlara yayılmasını önlemek ve denetim altına alabilmek emeliyle patates yetiştirilmesi yasaklanan alanlarda alternatif eser yetiştiren üreticilerin mağduriyetini gidermek gayesiyle üç yıllık münavebe kuralı dikkate alınarak üç yılda bir telafi edici ödeme yapılmaktadır. 2021 yılında ödeme yapılmamıştır.
Ayçiçeğine 50 kuruşluk dayanak: Yağlık Ayçiçeği Takviyesi Ödemeleri Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli kapsamında 2020 üretim yılında üretilen eserler için 945 havzada desteklenecek eserler belirlenerek ödemeleri 2021 yılında gerçekleştirilmiştir. 945 145 havza bazında en uygun yetişen eserler belirlenmiş olup, 21 eser destekleme kapsamına alınmıştır. 2021 yılı eseri fark ödemesi destekleme ölçüleri kilogram başına; yağlık ayçiçeği için 50 kuruş olarak belirlenmiştir.”
Hayvancılıkta amaçlar aşılamadı
Rapora nazaran; buzağı sayısında hedeflenen oran ile sığır karkas et-yem paritesine ulaşılamadı. Yumurta üretimi artış oranı belirlenen amacın çok altında kaldı. Hedeflenen çiğ süt/yem paritesi ve çiğ süt üretim ölçüsüne kısmen ulaşıldı. Küçükbaş hayvan sayısında hedeflenen artış oranına ulaşılamadı. Büyükbaş hayvan sayısındaki artış oranı hedeflenenin altında kaldıb
Büyükbaş hayvan başına karkas tartısında öngörülen amaç ise aşıldı. Büyükbaş hayvan başına süt randımanı de gayelerin üstüne çıktı.
Amaçlar ve gerçekleşmeler
Raporda bakanlığın yürüttüğü projelerde gayeler ve gerçekleşme oranları da tablolar biçiminde yayımlandı. “Bitkisel eserlerin üretim alanının, üretim ölçüsünün artırılmasına ve bitkisel eserlerde fiyat değişimlerinin denetim altına alınmasına katkı sağlanması” emeliyle yürütülen programda kimi eserlerdeki maksatlar ve gerçekleşmeler şöyle sıralandı:
-Ayçiçeğinde kendine yeterlilik oranı: “Kısmen ulaşıldı”
– Dayanak sağlanan bitkisel eserlerde üretim artış oranı: “Ulaşılamadı”
– Kaba yem üretimi: “Ulaşıldı”
– Kota karşılığında gerçekleştirilen şeker üretimi: “Ulaşıldı”
-Tahıl eserlerinde kendine yeterlik oranı: “Kısmen ulaşıldı”
-Yağlı tohumlu bitkiler üretim ölçüsü: “Aşıldı”
-Yem bitkilerinde kendine yeterlik oranı: “Kısmen ulaşıldı”
– Bal üretimi: “Ulaşıldı”
-Bal üretimi yapılan kovan sayısı: “Ulaşıldı”
-Çiğ süt-yem paritesi: “Kısmen ulaşıldı”
-Çiğ süt üretim ölçüsü: “Kısmen ulaşıldı”
-Kanatlı hayvan eti üretimi artışı: “Aşıldı”
– Kırmızı et üretim ölçüsü: “Aşıldı”
-Küçükbaş hayvan başına karkas tartısı: “Ulaşıldı”
Raporun “Değerlendirme” bölümünde, 2021 yılında tarım ve besin eserleri ihracatının 25 milyar dolar, ithalatın ise 17,8 milyar dolar olarak gerçekleştiği belirtildi. Üreticilere 2021 yılında 24 Milyar TL nakit hibe ziraî takviye sağlandığı belirtilen raporda, bu yıl toplam 29 Milyar TL dayanak sağlanacağı bildirildi.
Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri’nce üreticilere faiz oranı sıfır ila yüzde 12,75 aralığında 2021 yılında 97,3 Milyar TL, 2003-2021 devrinde ise toplam 479,7 Milyar TL ziraî kredi kullandırıldığı, Ziraat Bankası’nca kullandırılan ziraî kredilerin geri dönüş oranının 2021 yılında yüzde 99,02’ye, Tarım Kredi Kooperatifleri’nde de yüzde 93,30’a yükseldiği belirtildi.
Rapordaki bilgilere nazaran; 2021 yılında bitkisel üretimde 61,7 milyon ton tarla, 24,9 milyon ton meyve ve 31,8 milyon ton zerzevat olmak üzere, toplam 118,4 milyon ton bitkisel üretim gerçekleşti. Buğday üretimi 17,7 milyon ton, mısır üretimi 6,8 milyon ton, çeltik üretimi 1 milyon ton, ayçiçeği üretimi 2,4 milyon ton olarak gerçekleştiği aktarıldı.
2021 yılında canlı hayvan sayıları ise 18 milyon büyükbaş, 57,5 milyon küçükbaş, et tavuğu sayısı 270,4 milyon, yumurta tavuğu sayısı 121 milyon oldu. 2021 yılında hayvansal üretimde; bal üretimi 96,3 bin ton, tavuk eti üretimi 2,2 milyon ton, yumurta üretimi 19,3 milyar adet olarak gerçekleştirildi.