Türkiye’de çıkan orman yangınlarının birçok denetim altına alındı lakin iklim değişikliğinin tesirlerine ait tasalar büyüyor. DW Türkçe’nin konuştuğu uzmanlara nazaran, güç üretiminde kömürden vazgeçilmesi gerekiyor.
Türkiye’nin güney ve batısındaki ormanlık alanlarda çıkan yangınlar üzerinden bir hafta geçmesine karşın şimdi söndürülemedi. Uzmanlara nazaran Türkiye tarihinin en büyük felaketlerinden biri olan bu yangınlar, hem iklim değişikliğinin tesirlerinin görülmeye başladığını hem de kimi alışkanlıkların değişmesi gerektiğini gösterdi.
Geçen yıllarda Avustralya’da çıkan orman yangınlarında şaşkınlık yaratan çıkarma gemileriyle halkın tahliye edilmesi manzaraları bu sefer Muğla’da yaşandı. En büyük kaygı ise alevlerin Milis-Ören’de bulunan Kemerköy Termik Santrali’ne sıçraması oldu. Hem etrafa hem de insan sıhhatine tehdit oluşturabilecek gaz ve partiküllerin saçılabilecek olması gözleri de yine termik santrallere çevirdi.
Pekala, son yıllarda yaşanan devasa yangınlar, seller ve kuraklık ne manaya geliyor? DW Türkçe’ye değerlendirmeler yapan uzmanlar yaşananları “iklim krizi” olarak tanımlıyor.
“Yaşadığımız tam olarak iklim krizidir”
Tarım ve Orman Bakanlığına nazaran son 10 günde başta Antalya ve Muğla olmak üzere 47 vilayette 200’ün üzerinde orman yangını denetim altına alındı. Toplam yanan alan büyüklüğü ölçümü hakikat ölçümlerin yapılabilmesi için yangınlar söndürüldükten sonra yapılacak. Lakin çeşitli hesaplamalara nazaran 50 ila 150 bin hektar ortasında bir orman alanı son haftalarda küle döndü.
Son yıllarda Türkiye’de başta Güneydoğu olmak üzere birçok bölgede kuraklığın tesirleri hissediliyor. Bunun yanında hem ülke içinden hem de dünyadan sel haberleri de peş peşe geliyor. Geçtiğimiz haftalarda Almanya’da 170’den fazla kişinin hayatını kaybettiği sel felaketi yaşanırken Türkiye, İtalya ve Yunanistan’da devasa yangınlar çıktı.
İklim konusunda uzman isimlerin baskın görüşü ise yaşananların “iklim krizi” olduğu…
DW Türkçe’ye konuşan Greenpeace İklim ve Güç Proje Sorumlusu Onur Akgül, iklim krizinin şimdi “tam kapasite görülmediğini” vurgularken, yaşananların “beklenmedik yahut sürpriz olmadığı” görüşünde. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin 6. kıymetlendirme raporuna değinen Akgül, Pazartesi günü açıklanması planlanan raporda “1,5 derecenin üzerindeki ısınma için bile ‘ileri derecede önemli, asırlarca süren ve birtakım durumlarda geri döndürülemez sonuçlar’ saptamasının” yaptığını söyledi; “Mevcut durumda dünya en düzgün ihtimalle 3°C ısınmaya gerçek gidiyor” dedi.
“Türkiye iklim değişikliğinde en hassas bölgelerden biri”
Onur Akgül’le benzeri görüşleri paylaşan Etraf Bilimci Dr. Uygar Özesmi ise son 10 yılda artan afetlere dikkat çekti.Afet oranlarının çok süratli bir biçimde arttığını söyleyen Özesmi, araştırmaların “bunların şiddetlenerek artacağını” gösterdiğini tabir etti.
Bilim insanları ve modellemelere nazaran “Türkiye’nin iklim değişikliği açısından en kritik, en hassas, en kırılgan bölgelerden bir tanesi” olduğunu belirten Özesmi, son periyotlardaki sıcaklık artışlarına da bakıldığında da “ortalama sıcaklık artışları açısından Türkiye’nin en fazla ortalama sıcaklık artışı yaşayan ülkelerden biri olduğunu” söyledi.
Tarım ve Orman Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün “Türkiye 2020 İklim Değerlendirmesi Raporu” ülkede yeni sıcaklık rekorlarının kırıldığını söylüyor. Türkiye’de 2020 yılı sıcaklık ortalamasının 14.9°C olarak gerçekleştiğinin belirtildiği raporda, bu değerin 1981-2010 normali olan 13.5°C’ni 1.4°C üzerinde olduğunu ortaya konuyor. Yani 2020 yılı 1971’den bu yana gerçekleşen 3. sıcak yıl oldu. Yağış ortalaması ise 2020 yılında 1981- 2010 normaline nazaran %13 altında gerçekleşti.
Pekala sıcaklık artışı yalnızca kuraklığa mı neden oluyor?
Daha evvel TEMA ve Greenpeace Akdeniz Genel Yöneticiliği de yapmış olan Özesmi, sıcaklığın artmasının “sadece kuraklık olacağı” manasına gelmediğini; “aşırı hava olaylarının artacağı manasına geliyor. Gezegenin ısısının artmasıyla buharlaşma artar ve daha çok yağış olur. Sel de kuraklık üzere büyük felaketlere neden olabilir. Seller tıpkı vakitte içilebilir su ölçüsünü azaltabilir. Kanalizasyonların taşmasıyla birlikte sıhhi içme suyu azalabilir. Yani bol suda susuzluk çekebilirsiniz” dedi.
Türkiye’nin iklim siyasetleri kâfi mi?
Türkiye, uzun vakittir hem iklim siyasetleri nedeniyle hem de güçte kömürlü termik santrallerin faaliyette olması ve nükleer güç alanında teşebbüslerde bulunması nedeniyle tenkitlerin odağında. Öteki taraftan da sıcaklık artışı ve bireylerin alışkanlıklarıyla birlikte elektrik tüketimleri artıyor.
Geçtiğimiz haftalarda Türkiye genelinde birçok noktada elektrikler kesilmiş, Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı “hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi nedeniyle elektrik talebinde çok bir artış meydana gelmiştir. Artan talep nedeniyle son birkaç haftada elektrik tüketiminde Cumhuriyet tarihinin rekor düzeylerine ulaşılmıştır” açıklamasını yapmıştı.
Türkiye’nin güç siyasetinin iklim krizine karşılık verebilir hale gelmesinin önünde “büyük bir pürüz var” diyen Onur Akgül, fosil yakıt kullanımına dikkat çekti.
Bunun yanında Türkiye’de yenilenebilir güç kaynaklarına geçişte de değerli adımlar atılıyor. Güç Bakanı Fatih Dönmez, geçtiğimiz aylarda yaptığı açıklamada “2002’de 12 bin 305 MW olan yenilenebilir güç heyeti gücünün nisan sonu itibariyle yaklaşık 52 bin MW’a çıkarıldığını” söylemişti.
Bodrum’dan bir imaj
“Fosil ve kömürden çıkılmalı; güç verimliliğini öncelemeli”
Türkiye’nin imzacısı olduğu fakat şimdi TBMM’den geçirerek onaylamadığı Paris İklim Mutabakatı’nın da bir an evvel onaylanması gerektiğini belirten uzmanlar, fosil yakıtlardan ve kömürden de bir an evvel uzaklaşılması gerektiğini söylüyor.
Türkiye, Paris İklim Mutabakatını imzalayan lakin Eritre, İran, Irak, Libya, Yemen ile birlikte onaylamayan 6 ülkeden biri…
Etraf Bilimci Dr. Uygar Özesmi, son yıllarda yenilenebilir güç konusunda atılan adımları “sevindirici” bulduğunu söylese de “daha fazlasının yapılması gerektiğini” belirtti; “Türkiye’nin büsbütün kömür ve fosil yakıtlardan çıkması lazım. Ayrıyeten güç verimliliğine öncelik vermesi lazım” dedi. Bireylerin de üzerine düşen misyonu yapması gerektiğini söyleyen Özesmi, “Özellikle tüketimden kaçınarak, mevcut tüketim iktisadını körüklememesi gerekiyor. İklim değişikliğinin bir numaralı nedeni mevut tüketim iktisadı. Yani bizim gezegenin varlıklarını onu yenileyebilmesinden süratli bir formda tüketmemiz” dedi.
Greenpeace’den Onur Akgül’e de “kömürlü termik santrallerin makul bir plan dahilinde kapatılması ve kömürden çıkış sürecinin gündeme alınması” gerektiğini belirtiyor.
Adnan Ağaç
© Deutsche Welle Türkçe