Türkiye’nin dört bir yanındaki orman yangınları ile ilgili tartışmalar savcılığa taşındı.
Avukat Figen Albuga Çalıkuşu, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, bakan yardımcıları, Orman Genel Müdürü ve yardımcıları ile 2019 tarihli yangın söndürme ihale koşullarını hazırlayan, onay veren kamu vazifelileri hakkında kabahat duyurusunda bulundu. Çalıkuşu, bu isimlerin, misyonu berbata kullanma, şuurlu taksir ile orman yangınına, can ve mal kaybına neden olmak kabahatlerinden soruşturulmalarını istedi. Dilekçede, Türk Hava Kurumu’nun 2019’dan itibaren söndürme ihalelerinde saf dışı bırakıldığı belirtilirken, bu boşluk nedeniyle kiralanan uçaklara, kurumun uçaklarının bakımı için gerekli paranın dört katı kadar masraf yapıldığı savunuldu.
Çalıkuşu, Ankara Başsavcılığı’na yönelik dilekçesinde, 10 Temmuz 2018 Tarihli ve 30474 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ni anımsattı.
Buna nazaran, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın, “Ormanların korunması, geliştirilmesi, işletilmesi, ıslahı ve bakımı, çölleşme ve erozyonla uğraş, ağaçlandırma ve ormanla ilgili mera ıslahı bahislerinde siyasetler oluşturulması maksadıyla çalışmalar yapmak” ile vazifeli olduğunu belirtti.
Yangın vazifesi bakanlığın
Dilekçede, kararnameye nazaran, “Ormanların geliştirilmesini, adapsız ve kanunsuz müdahalelere, natürel afetlere, yangınlara, muhtelif zararlılara karşı korunmasını ve gerekli denetimleri sağlamak” vazifesinin bakanlığa ve Orman Genel Müdürlüğü’ne verildiği kaydedildi.
2019’a kadar THK ile çalışıyordu
Dilekçede, şöyle devam edildi:
“2019 yılına kadar Orman Genel Müdürlüğü, 9 uçağı olan Türk Hava Kurumu ile çalışmıştır.Türk Hava Kurumu; 1929 yılında Memleketler arası Havacılık Federeasyonu (FAI)’ye tam üye olmuştur. Tıpkı vakitte Türkiye’deki Havacılık Federasyonu Yetkilerini de Taşımaktadır. 5 Ağustos 1925 tarihinden itibaren ‘kamu faydasına çalışan dernek’ statüsündedir. Merkezi Ankara’dadır. Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Konseyi THK’nın manevi koruyucularındandır. Cumhurbaşkanı onursal lideridir, Kuvvet Kumandanları, Ankara Valisi doğal üyeleri ortasında bulunmaktadır.
2019 yılında yangın söndürme ihalesini, idaresine kayyum atanmış THK ile CMC Savunma Sanayi A.Ş isimli şirketin aldığı görülmektedir. THK’nın yalnızca işletme ruhsatı ve uçakların bakımına takviye olup küçük bir kurul alacağı lakin asıl gelirin, CMC Savunma Sanayi A.Ş. tarafından tahsil edileceği bilgisi bulunmaktadır.
İsmi geçen şirket 15.01.2019 tarihinde kuruluşu tescil ve ilan edilmiştir. Tek ortaklı şirketin sermayesi 100 bin TL’dir. 25 bin TL si ödenmiş, geri kalan kısmın ödenmesi taahhüt edilmiştir. Havacılık ve yangın söndürme iştigal konusuna ilişkin deneyim ve birikimine, olumlu referanslarına dair bir bilgiye ulaşılamamaktadır.
Rusya’dan kiralandı
THK uçakları ve pilotları saf dışı bırakılan ve CMC Savunma Sanayi A.Ş iş iştirakinde kurulan sistemde Rusya’dan 3 uçak kiralanmıştır. THK’nın bakımı yapılmış uçuşa hazır 5 uçağı ihaleye sokulmamış, ihale şartlarına nazaran, 3 Rus uçağına günlük 1.3 milyon lira, 153 gün için toplam 203 milyon lira ödenmesine kararlaştırılmıştır. Bu gün dolar kuru karşılığı ödenecek sayı 23 milyon 882 bin 352 USD’dir. THK kayyum lideri ise THK uçaklarını kaldırmak için 4 milyon dolarlık bir yatırma gereksinim olduğunu bildirmiştir.
Tahrip gücü arttı
THK’nın devreden çıkarılmasıyla yangınların tahrip gücünün arttığı görülmektedir. Altısı uçabilir dokuz uçağı olan THK’nın en son vazife yaptığı 2018 yılında 5,3 bin hektar orman yanarken 2019’da 11,3 bin hektar, 2020’de ise 20,9 bin hektar ormanlık alan ziyan gördüğü bilgisi verilmektedir. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin açıklamasında; 2020 yılında ülke genelinde 3 bin 399 adet orman yangını meydana geldiğini ve 20 bin 971 hektar orman alanının ziyan gördüğünü bildirmiştir. Bakan açıklamalarına nazaran, 01 Ocak 2015 tarihinden 31 Aralık 2019 tarihini kapsayan 5 yıllık süreç zarfında da 12 bin 604 adet orman yangını sonucunda 41 bin 344 hektar orman alanının ziyan gördüğü belirtilmiş, Bakan’ın şimdiki olarak verdiği 2020 yılını kapsayan sayılarından orman yangını sayısı evvelki 5 yılın ortalamasına nazaran yüzde 34 artarken ziyan gören alan miktarının ise yüzde 153 arttığı anlaşılmıştır.
28 Temmuz 2021 tarihinde Manavgat ilçesinde başlayan yangınlarda, Antalya Manavgat’,a Muğla, İzmir, Osmaniye, Mersin, Adana, Çanakkale, Kayseri, Edirne, Kütahya, Aydın, Kilis, Kocaeli, Kastamonu, Sakarya, İstanbul, Hatay, Bursa, Diyarbakır, Karaman, Balıkesir, Manisa, Bingöl, Kırklareli, Bilecik, Şanlıurfa, Bitlis, Kahramanmaraş, Çorum, Isparta, Manisa vilayetlerinde çıkan yangınlar eklendi ve eklenmeye hala bu gün de devam etmektedir. Ülkemizin maalesef her yıl orman yangınları olan bir ülke olduğu her bir yurttaşın malumudur. Ölen insanlarımız, hayvanlarımız, ormanlarımız, orman içi canlıları hasılı ciğerimiz yüreğimiz yanmakta, büyük bir hüzün ve çaresizle izlemekteyiz.
Filo kurulmadı
Böylesine önemli yangın tehdit ve tehlikesi altına bir ülke iken, Türkiye’de devlete bağlı ünitelere ilişkin envanterlerde, havadan yangın söndürmede kullanılan bir araç bulunmadığı bildirilmiştir. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli 2019 yılında yangın filosu kurulacağını söylemiştir. Fakat hala kurulmamıştır. 2021 yılında Türkiye gelişmiş teknolojiye sahip bir filoyu kurabilecek durumda bir ülkedir. Cumhurbaşkanı 31 Temmuz Cumartesi günü yaptığı açıklamada da bir yangın filosu çalışmasının yapılacağını bildirmiş, devamla, ‘yangın uçağı konusunda sorun olduğunu’ ve uçak konusundaki zahmetlerin ana sebebinin de; THK’nın filosunu ve teknolojisini yenileyememiş olduğunu tabir etmiştir. Bu gereksinim şimdilik ihaleler yoluyla karşılanmaktadır. Sonuç olarak bu gün Türkiye’nin, 2021 yılında yapılan ihalelere nazaran yalnızca 3 adet amfibik kiralık uçağı vardır.
THK üzere yılların esaslı bir kurumunu devre dışı bırakacak bir ihale sonucunda yeni sisteminin yalnızca 3 uçaktan ibaret tutulması en kolayından misyonu berbata kullanmaktır.
THK elinde 9 uçak vardır ve kendi sözlerine nazaran 4 milyon dolarlık yatırıma muhtaçlık vardır. THK Cumhurbaşkanlığı, Bakanlar Heyetine bağlı bir dernektir. Doğal üye yapısı Prestijiyle 1925 yılından bu yana misyon yapan 9 uçağı olan bir kurum için 4 milyon dolar harcamak yerine 3 kiralık uçağa 23 milyon dolar vermekle en tesirli tedbir ve müdahale sağlanamayacağı ayan beyan ortadadır.
THK Onursal Lideri olan Cumhurbaşkanı tarafından öteki ülkelerden uçaklar istendiği ve uçakların geleceği bilgisinin verilmiş olması da bu hukukî gerçeğin ve yetersizliğin teyidi cümlesinden kıymetli asıllı kanıttır. Son olarak Pazar gecesi geç saatlerde Avrupa Birliği’ne acil yardım isteği ile müracaat edilmiştir. Tüm bu neden ve münasebetlere nazaran bildiğimiz sorumlu kuşkular ve Savcılığınız tarafından saptanacak öteki şüpheliler hakkında cezai soruşturmaya başlanılmasına ve ceza davalarının açılmasına karar verilmesini dilerim.”
