Kabil Havalimanı’nda güvenlik noktalarını aşan yüzlerce Afgan, uçaklara atak etti. Kalkan uçaklara tutunan 3 Afgan ise uçak havalandıktan sonra yere düşerek feci biçimde can verdi. Çarpıcı imgelerin ortaya çıktığı Afganistan‘da 640 kişi ABD ordusuna ilişkin 150 kişi kapasiteli bir kargo uçağına binerek Kabil’den kaçmayı başardı. ABD’li yetkililer olayı doğruladı; lakin uçağın sivilleri nereye taşıdığına dair bir bilgi vermedi. Pazar gece saatlerinde çekildiği belirtilen kare ABD Savunma Bakanlığı yetkilileri tarafından Defense One mecmuasına verildi. Kelam konusu kare toplumsal medyayasın da gündemine oturdu. Kısa müddette binlerce kez paylaşılan fotoğraf viral oldu.
“ÇÖKÜŞ ÇOK SÜRATLİ GERÇEKLEŞTİ”
Afganistan Merkez Bankası Lideri ve Cumhurbaşkanı İktisat Danışmanı Ajmal Ahmady, ülkeden kaçış kıssasını Twitter’dan 18 husus ile anlattı. Geçen hafta Afganistan’da Hükümetin çöküşünün çok süratli bir formda gerçekleştiğini ve anlaşılmasının güç olduğunu söyleyen Ahmady, “Kırsal alanların birçok son birkaç ayda Taliban’ın eline geçmiş olsa da, düşen birinci eyalet başşehri yalnızca 1 hafta-2 gün önceydi!” dedi.
Afganistan Merkez Bankası Lideri Ajmal Ahmady
“AÇIKLANMAYAN BİR ŞEY VAR”
Ahmady süreci şöyle anlattı; “6 Ağustos Cuma günü Ziranj düştü. Sonraki 6 gün boyunca, bilhassa kuzeyde olmak üzere bir dizi öbür vilayet düştü. Savaşmama talimatının bir halde üstten geldiğine dair birçok söylenti vardı. Bu, Atta Noor ve Ismael Khan tarafından tekrarlandı. İnanması sıkıntı görünüyor; fakat Afgan Ulusal Güvenlik Güçleri’nin (ANSF) neden bu kadar çabuk misyondan ayrıldığına dair bir kuşku ve açıklanamayan bir şey var.”
“DAHA FAZLA DOLAR GÖNDERİSİ ALAMAYACAĞIMIZA DAİR BİR TELEFON ALDIK”
Döviz oynaklığı ve öteki göstergelerin kötüleştiğini aktaran Ahmandy, “Ancak Afganistan Bankası (DAB), berbatlaşan güvenlik ortamı göz önüne alındığında, makroekonomik ortamı geçen hafta boyunca nispeten düzgün bir biçimde stabilize edebildi. Sonra geçen perşembe günü geldi. Olağan toplantılarıma katıldım. Gazni sabah düştü. İşten ayrıldım ve meskene gittiğimde Herat, Kandahar ve Baghdis de düştü. Helmand da önemli hücum altındaydı. Cuma günü berbatlaşan ortam göz önüne alındığında, daha fazla dolar gönderisi alamayacağımıza dair bir telefon aldık. Beşerler cuma günü kaçtığım söylentilerini yaydı. DAB’nin cumartesi günü piyasalara daha az döviz arzı yapmak zorunda kalması paniği daha da artırdı” diye konuştu.
“GÜVENCE VERMEK İÇİN TOPLANTILAR YAPTIM”
Para ünitedeki değişikliği anlatan Ahmady, “Para ünitesi istikrarlı bir halde 81’den neredeyse 100’e, akabinde tekrar 86’ya fırladı. Cumartesi günü bankaları ve para değiştiricileri sakinleştirmek için, teminat vermek için toplantılar yaptım. Bunun Kabil’in düşmesinden bir gün evvel olduğuna inanamıyorum” tabirlerini kullandı.
“MECLİS LİDERİ HALİNDEN MUTLU GÖRÜNÜYORDU”
Cumartesi gecesi ailesinin kendisini aradığını ve hükümetin birçoklarının çoktan ayrıldığını söyleyen Ahmady, şunları kaydetti:
“Şaşkına dönmüştüm. Bir güvenlik değerlendirmesi, Taliban’ın 36 saat içinde Kabil’e varacağını ve 56 saat içinde düşüşünü hakikat bir biçimde varsayım etti. Endişelendim ve tedbir olarak pazartesi için bilet aldım. Pazar günü işe başladım. Sabah boyunca gelen raporlar giderek daha tasa vericiydi. Bankadan ayrıldım ve sorumlu vekilleri bıraktım. İşçiden ayrılma konusunda müthiş hissettim. Havaalanına vardık ve Mohaqeq, Rahmani, Massoud’un zati orada olduğunu gördüm! Meclis Lideri halinden mutlu görünüyordu. Lider Yardımcısı Danish’in ayrıldığını gördüm. Bildirildiğine nazaran Katar’a gidecekti. O vakte kadar Lider Yardımcısı Saleh’in ayrıldığı söylendi. Bakanlar ve başkaları Fly Dubai & Emirates uçuşlarını bekliyordu. İkisi de iptal edildi. Pazar akşam 7’de Kam Air uçuşunu ayarladım. Sonrasında Kabil düştü ve Lider çoktan gitmişti. O anda uçuşumun iptal edileceğini ve kaos olacağını biliyordum.
“MESLEKTAŞLARIM BENİ UÇAĞA İTTİ”
Beklendiği üzere çalışanlar ve askerler vazifelerden ayrıldı. Herkes Kam Air uçağının kapısından geçti. 100 kişilik uçağa 300’den fazla yolcu bindi. Uçağın yakıtı ve pilotu yoktu. Hepimiz ayrılacağını umduk. Lakin inmeye karar verdim ve öbür bir askeri uçak gördüm. Elçilik çalışanları uçağa binerken, güvenlik güçleri insanları geri tutuyordu. Uçağın etrafı uçağa binmeye çalışan beşerlerle çevriliydi. Bir tez vardı. Kimi atışlar yapıldı. Her nasılsa, yakın meslektaşlarım beni uçağa itti.
“DAKİKALAR İÇİNDE KAOSUN OLACAĞINI BİLİYORDUM”
Saraya tahliye planı/seferleri olup olmadığını sordum. 7 yıllık hizmetten sonra sessizlikle karşılandım. Son günlerde yalnızca Taliban ile ilgili risklerden değil, buyruk komuta zincirinin olmadığı bir geçiş devri kaygısından da korktum. Liderin ayrılacağı duyurulduğunda, dakikalar içinde kaosun izleyeceğini biliyordum. Bunu bir geçiş planı olmadan yarattığı için onu affedemem. Onları şimdiye kadar eleştirmedim, fakat kilit isimler Fazly ve Mohib rollerinde çok deneyimsizdiler ve Başkan’ın bu tıp zayıflıkları asla fark etmemesi başarısız oldu. Kendisinin olağanüstü fikirleri vardı lakin uygulaması zayıftı. Ben buna katkıda bulunduysam, sorumluluğu üzerime alıyorum.
“BİRÇOK ŞAHSÎ DÜŞMANIM VARDI”
Rastgele bir yardım talebini desteklemeye çalışacağım, fakat havaalanındaki ferdî tecrübeme bakıldığında, arkadaşlar ve meslektaşlar için rastgele bir dayanağın hudutlu olacağından endişeleniyorum. Endişelenmek için bir nedenim var mıydı? Birinin bana gönderdiği metin bu: ‘Taliban alana geldi ve sizi arıyordu. Ajmal Ahmady DAB Valisini soruyorlardı.’ Şahsî görüşleri ne olursa olsun, benim de birçok ferdî düşmanım vardı. Ya da tahminen yalnızca beni selamlamak istediler.”
