Çip kriziyle boğuşan araba pazarına bir darbe de artan döviz kurundan geldi. Kurun son bir ayda yüzde 10’a yakın artmasıyla markalar, kasım ayında arabalara yüzde 3 ila yüzde 5 ortasında artırım yapmaya hazırlanıyor. Artırım oranının Ocak 2022’ye kadar kademli olarak yüzde 12’ye çıkabileceği söyleniyor. Başka yandan, kur nedeniyle yapılacak bu güncelleme, yüzde 50 ÖTV bareminde olan birçok modeli yüzde 80’lik vergi dilimine sokacak. Yani fiyata bir de 60 bin TL’lik vergi farkı eklenecek. Bölüm temsilcileri, çip sorunu çözülse de artan fiyatların talebi aşağı çekeceğini lisana getiriyor. Sıfır araçlarda yaşanan bu gelişmelerin son aylarda düşüşe geçen ikinci el pazarını hareketlendirmesi bekleniyor.
ARTIRIM MOLASI KISA SÜRDÜ
Türkiye, dünyada araba vergisinin en yüksek olduğu ülke pozisyonunda. Yüksek ÖTV oranları nedeniyle birçok modelde fiyatın yarıdan fazlasını vergi oluşturuyor. Kimi modellerde ise bu oran aracın çıplak fiyatının üç katına ulaşıyor. Arabanın Türkiye’de ulaşılabilir olmasını zorlaştıran bir öbür neden de döviz kurundaki yükseliş. Otomotiv kura en bağımlı kesimlerden biri. Fiyatlar kur artışına paralel daima yükseliyor. Son 4 yılda arabalardaki fiyat artışı yüzde 200’ü geçmiş durumda. Yalnızca ocak ayından bu yana fiyatlar yüzde 20’nin üzerinde arttı. Ağustos ayında hükümetin ÖTV matrahlarında güncellemeye gitmesi ile fiyatlarda indirim gündeme gelmişti. Yüzde 50 ÖTV dilimine girmeyi başaran modellerde indirim oranı 60 bin TL’ye kadar çıkıyordu. Fakat, tüketici çip krizi nedeniyle bu indirimlerin avantajını yakalayamadan yeni artırımlar gündeme geldi. Matrahı değişimi ile fiyatların ağustos öncesini bile aratması kaçınılmaz görünüyor.
“MARKALAR İÇİN FİYAT ARTIŞI KAÇINILMAZ”
Otomotiv Distribütörleri Derneği’nin (ODD) Genel Koordinatörü Dr.Hayri Erce, ister ithalatçı ister yerli üretici olsun, vergi ve faizlerin yanı sıra bölümü en olumsuz etkileyen parametrelerden birinin döviz kuru olduğunu vurgulayarak, “Markalar kur artışını çabucak birebir yansıtmıyorlar. Fakat ay sonu geldiğinde, kurdaki yükselişle artan maliyetler katlanılamaz düzeye geldiğinde, artırım da kaçınılmaz oluyor. Rekabetin ağır olduğu bu bölümde, markalar o günkü stratejisi, stoğu ve pazar hissesi maksadına bağlı olarak farklı oranlarda fiyatları güncelliyor” diye konuştu.
“MATRAH DEĞİŞİYOR, FİYAT SIÇRIYOR”
Artan fiyatlar ile matrah değişiminin kelam konusu olduğunu ve birtakım modellerde fiyatların bir anda sıçradığını söz eden Erce, “Fiyatlardaki küçük değişimler nedeniyle bir model yüzde 50 ÖTV diliminden yüzde 80’e çıktığında fiyat bir anda 60 bin TL’ye yakın artıyor. Yani yalnızca kur artışı kaynaklı artırım değil vergi yükü de ekleniyor ve çarpan tesiri yapıyor” dedi.
1 MİLYON ADETLİK TEMPO, 700 BİNE DÜŞTÜ
Erce, kur artışı devam ettiği sürece talepteki aşınmanın devam edeceğini tabir ederek, satış beklentilerini şöyle özetledi:
“Yıla yeterli başladığımız pazarda, birinci çeyrekte yılsonu için 1 milyon adetlik satışın üzerine çıkabileceğimiz bir tempomuz vardı. İkinci çeyrekte 800 bine düştük. Üçüncü çeyrekte ise bu tempo 700 bin adede geriledi. Artık ne olacak bilemiyoruz. Çip bulunurluğu da burada tesirli olacak. Fakat çip krizi gevşese bile bu yüksek kur gidişatı ve faizin yüksek olması talebi eninde sonunda olumsuz etkileyecek. Öte yandan talep konusunda yanlış bir algı var. Araç olmadığı için bir tüketici 10 bayi birden gezebiliyor. Bu da talebin çok yüksek olduğu algısı yaratıyor. Arz biraz arttığında, bayileri ziyaret eden tüketici gereksinimlerini giderdiğinde, iş realitesine dönecek.”
Şanlı Auto Skoda Genel Müdürü Zafer Başar da araba fiyatlarında bilhassa belirleyici ögenin kur gelişimi olarak dikkat çekerek, “Mevcut kurallarda kur düzeyi son bir haftadır dalgalı bir formda seyrediyor. Aylık fiyat stratejileri de bu dalgalanma hissesi gözetilerek belirlendiği için kısa vadede çabucak bir fiyat artışı olmayabilir. Kurun bilhassa ayın son devrinde kalacağı düzey bir sonraki devir için fiyat artışı ihtiyacı olup olmayacağını netleştirecek” diye konuştu. Honda Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Bülent Kılıçer de kur artışının maliyetleri artırdığına ve markalar üzerinde bir baskı oluştuğuna vurgu yaptı.
MARKALAR SİPARİŞTE UCUZ VERSİYONA YÜKLENİYOR
Kimi markalar kur artışı sonrası daha ulaşılabilir olması açısından düşük donanımlı araçları Türkiye’ye getirmeye odaklandı. Bilhassa fiyatı daha uygun olan ve yüzde 50 ÖTV dilimine girme bahtı olan modellerde bu alt donanım paketleri tercih ediliyor. Kesim temsilcilerine nazaran, kur artışı devam ederse esasen sonlu sayıda olan yüzde 50 ÖTV dilimindeki araç sayısı, birkaç aya kadar neredeyse sıfırlanacak.
SIFIRDA ARTAN FİYAT, 2. EL PAZARINI HAREKETLENDİRECEK
Sıfır kilometre araç fiyatlarındaki artışın son aylarda düşüşe geçen ikinci el pazarını yine canlandırması bekleniyor. Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, çip krizi, global tedarik sorunları ve daima artan döviz kurları nedeniyle kasım ayından itibaren tüketicilerin tekrar ikinci el araç almaya yöneleceğini tabir etti. Bu durumun ikinci elde fiyatları da üst çekeceğini belirten Yalçın, şöyle devam etti: “Kur artışı nedeniyle sıfır kilometre araç fiyatlarının Ocak 2022’ye kadar yüzde 12 artacağını öngörüyoruz. Ekonomik nedenlerden dolayı tüketiciler ikinci eldeki gereksinimlerini bir ölçü ötelemişti. Kasım ayından itibaren ikinci el araç pazarındaki talebin kademeli olarak artacağını öngörüyoruz. Bu durum da doğal olarak ikinci el araç fiyatlarını bir ölçü artıracak. Münasebetiyle şu anda ikinci el araç almak için çok hakikat bir zamandayız.” Ekim ayından itibaren ikinci el araç ticareti yapan kurumların 2022 yılı için hazırlanmaya başladığının da altını çizen Hüsamettin Yalçın, “Yaşanan gelişmeler 2022 yılının ikinci el araç pazarı açısından hayli hareketli geçeceğini gösteriyor. Bunu fark eden bayi ve kurumsal ikinci el araç firmaları hatta büyük galeriler, yeni yıla hazırlık için şu anda araç toplamaya başladı. Muhakkak bir havuz oluşturup gereksinimlere süratli karşılık vermek istiyorlar” dedi. Öte yandan, Otomist Otomotiv’in Genel Müdürü Savaş Açıkgöz, talep artışına bağlı olarak ikinci elde aralık ayına kadar yüzde 8 fiyat artışı beklediklerini söyledi. Açıkgöz ayrıyeten, aralık ayı prestijiyle ikinci el pazarında da arz sıkıntısının başlayabileceğini tabir etti.
