“Altın gemisi” olarak da bilinen SS Central America, ABD’nin California eyaletinde yeni bulunan kimi zenginliklerle birlikte 1857 yılında Güney Carolina eyaletinin kıyılarında battı. ABD’nin doğu kıyısına dönen 425 kişi, çıkan bir kasırganın akabinde geminin batmasıyla Atlantik Okyanusu’nun derinliklerine gömüldü.
Gemidekiler mal varlıkları olduğu düşünülen 21 ton altın sikke ve külçe ile birlikte battı.
Batan gemideki hazineler sade altınla sonlu değildi. Kimi yolcular birebir vakitte daha ferdî kıymete sahip bir şey taşıyorlardı: Fotoğraflar.
2014’te yapılan keşif esnasında geminin enkazından kurtarılanlar, fotoğrafçılığın birinci başarılı ticari biçimi olan dagerreyotipler (metal bir plaka üzerinde tutulan tek seferlik bir resim) ve bir tıp cam plaka fotoğrafçılığı olan ambrotiplerdi. Fotoğraflar birinci defa artık yayınlandı.
Öteki taraftan SS Central America’nın batığı birinci defa 1988 yılında bulundu. Akabinde enkazdaki kıymetli maden ve eşyaları kurtarmak için çalışmalar başlatıldı. SS Central America Projesi’nin eski baş bilimcisi ve tarihçisi Bob Evans, fotoğrafların on yıldan uzun bir müddet evvel kurtarıldığını, lakin okyanus tabanında gemiyle birlikte bulunan altın üzerinde “çetin bir yasal savaş” olduğunu söyledi.
Bu durum ise bir asırdan fazla bir müddet deniz yatağında yattıktan sonra bile hala bozulmamış olan fotoğrafların yayınlanmasının gecikmesine neden oldu.
Evans, 1983’ten beri SS Central Amerika’yı araştırıyor ve onu “Kaybedilmiş Amerika tarihinin değişik bir parçası” olarak nitelendiriyor. Evans, “Yolcular için kıymetli olan şeylerin paraları ve fotoğrafları olduğunu görmek inanılmaz bir andı. Son nefeslerini verirken bunlara tutunmuşlardı” diye konuştu.
Öte yandan, 1850’lerde fotoğrafçılık ABD’de son derece tanınan hale geldi ve California’ya altın aramaya giden beşerler konutlarındaki sevdiklerine fotoğraf gönderirdi. Evans, “Belki de kimi taraflardan yepisyeni bir modaydı. Beşerler, bir yağlı boya ressamı tutmak yerine, bir yahut iki dolar vererek fotoğraf çektiriyordu. Ekonomik statülerini ve güzel giysilerini böylelikle sergileme imkanı buluyorlardı. O vakitler San Francisco’da onlarca fotoğraf stüdyosu vardı” dedi.
Başka taraftan Evans, fotoğrafların bu kadar âlâ korunmasının bir nedeninin o zamanki fotoğrafçılık prosedürleri nedeniyle, bir kasada sulu ortamdan kapatılmış olmaları olduğunu söyledi. Bunlar, deri kaplı ahşap da dahil olmak üzere çeşitli kaliteli materyallerden üretilmişti. Okyanusun tabanındaki sert tuzlu ve yüksek basınçlı bir ortam olsa da, fotoğrafları koruyan bir öteki faktör de Atlantik sularının serinliğiydi. Öte yandan, bahtsız gemiyi 2. kategori bir kasırganın batırdığına inanılıyor. Yaklaşık 150 kişi kurtarıldı, lakin kaptan da dahil olmak üzere 425 kişi gemiyle birlikte battı.
