Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ zaferinin akabinde bölgedeki hareketlilik devam ediyor. İranlı yetkililer, 44 günlük savaş sonunda Dağlık Karabağ bölgesinin Azerbaycan’a geçmesiyle birlikte bölgedeki güvenlik tedbirlerini artırmıştı. Azerbaycan’ın sonda tatbikat yapmasının akabinde iki ülke ortasında tansiyon yükseldi. İran da bölgeye çok sayıda asker gönderdi.
“HER ÜLKE KENDİ TOPRAKLARINDA ASKERİ TATBİKAT YAPABİLİR”
Azerbaycan önderi İlham Aliyev, İkinci Dağlık Karabağ savaşının başladığı tarih olan 27 Eylül’ün birinci yıldönümünde İran’ın huduttaki gövde şovlarına dikkat çekmişti. İran’a ilişkin TIR’ların Karabağ’a gönderildiğini ve bunun üzerine Azerbaycan ordusunun denetime başladığını kaydeden Aliyev, şu sözleri kullandı: “İlk olarak söylemeliyim ki her ülke kendi topraklarında istediği askeri tatbikatı yapabilir. Bu onun egemenlik hakkı. Buna kimse kelam söyleyemez. Ancak bunu bir vakit kesitinde tahlil ettiğimizde bunun hiçbir vakit olmadığını görüyoruz. Neden artık ve neden bizim hududumuzda? Bu soruları ben değil, Azerbaycan toplumu soruyor. Bu soruyu dünyadaki Azerbaycanlılar soruyor.”
İRAN MEDYASI ASKER SEVKİYATININ İMAJLARINI YAYINLADI
Bakü’den yükselen tenkitleri ‘sürpriz’ olarak niteleyen Tahran idaresi ise, Azerbaycan hududunda yarın yeni bir tatbikat başlatacağını duyurdu. Kuzey hududundaki gövde gösterisinin ismi Hayber Fatihleri. İran Kara Kuvvetleri Kumandanı Tuğgeneral Kiyomers Haydari, ‘devasa’ tatbikatta zırhlı ve topçu birliklerine insansız hava araçları (İHA), elektronik savaş üniteleri ve helikopterlerin takviye vereceğini söyledi. İran medyası ise, Azerbaycan sonuna sevk edilen yüzlerce zırhlı araç ve binlerce askerin imajlarını yayınladı. Toplumsal medyada ise, füzelerin yer aldığı görüntüler oldukça revaçta.
İSRAİL GAZETELERİ TANSİYONUN YÜKSELDİĞİNİ YAZDI
İsrail’in Jerusalem Post gazetesi ise, gelişmeleri ‘İran hududa ordu yığarken Azerbaycan’la tansiyon yükseliyor’ başlığıyla sundu, her şeyin Bakü idaresinin denetim noktaları kurmasıyla başladığını aktardı. Dağlık Karabağ zaferi sonucunda Azerbaycan İran sonunun tümünü denetim etmeye başladı. Azerbaycan ordusunun işgal altında tutulan toprakları kurtardığı günlerde, İran’ın kuzeyinde yaşayan Azeriler hudut çizgisine gelerek sevinç şovlarında bulundu.
İRAN’IN TİCARİ TASASI ARTTI
Lakin değişen istikrarlar, İran’ı bilhassa ticari manada telaşa sevk etti. Çünkü, savaş sonunda Azerbaycan, Ermenistan ile imzaladığı mutabakat sayesinde Türkiye hududunda yer alan ve ülkenin geri kalanıyla kontağı bulunmayan toprağı Nahçıvan ile bir kara koridoru kurmaya hazırlanıyor. Öncesinde, Azerbaycan ve Nahçıvan ortasındaki ticaret 30 yıldır İran üzerinden yapılıyordu. İran bu sayede hem Azerbaycan üzerinde politik tesire sahip oluyor hem de bu ticaretten para kazanıyordu.
TÜRKİYE’NİN ROLÜ İRAN İÇİN KAYGI
Dahası, yeni devirde açılacak koridorla Türkiye ve Orta Asya ortasındaki ticaretin rotası büsbütün değişebilir. Türkiye-İran ortasındaki mevcut rota, Tahran idaresi için ziyadesiyle kârlı. Türkiye’den girip Türkmenistan hududundan çıkan bir kamyon, 1.800 kilometrelik bu yol için İran’a yaklaşık 700-800 dolar geçiş fiyatı ödüyor.
Türkiye’nin Güney Kafkasya’da büyüyen rolü ve Rus barış gücünün bölgede konuşlanması İran için alarm zillerini çaldıran öteki nedenler. Rusya’yı partneri olarak gören İran, bu ikinci olgudan daha az telaş duysa da Tahran’ın Kafkasya’da artan Türk tesirini kabullenmesi kolay değil.
“TÜRKİYE, RUSYA’NIN TESİRİNİ AZALTIYOR”
İslami İhtilal Muhafızları ile yakından bağlantılı muhafazakar Civan gazetesi, Dağlık Karabağ çatışmasında Türkiye’nin rolünü incelediği tahlilde “Türkiye bölgede Rusya’nın tesirini azaltmaya çalışıyor, jeopolitik, ekonomik ve güç alanında çıkarlar hedefliyor” sözünü kullanıp devam etmişti:
“Türkiye’nin yaklaşımı ABD’nin Rusya’yı kısıtlama stratejisiyle genel olarak uyumlu. İran’ın jeopolitik çıkarlarını yeni bir koridor kurarak ihlal etmek makul bir yaklaşım değil. İran Türkiye ve Azerbaycan tarafından yapılan bu teşebbüslere tolerans göstermeyecektir ve bu koridoru kabul etmeyecektir.”
İran’da Meclis açılışında konuşan Milletvekili Mahmut Ahmedi Bighaş ise, Türkiye’nin bölgedeki siyasi haritayı değiştirdiğini, NATO, İsrail ve ABD’nin Hazar Denizi’ne ulaşmasının yolunu açtığını ileri sürmüştü.
