Bulgulara nazaran sarsıntı, yaklaşık 3 bin 800 yıl evvel tektonik bir plaka kırılması nedeniyle, bugünkü Şili’nin kuzeyinde meydana gelmişti.
Sarsıntının akabinde meydana gelen tsunaminin 20 metre yüksekliğinde dalgalar yaratmıştı. Bu dalgaların Yeni Zelanda’ya kadar ulaştığı ve burada yüzlerce kilometre içeriye araba büyüklüğünde kayalar fırlattığı düşünülüyor.
Şimdiye kadar tespit edilmiş en büyük sarsıntı, yeniden Şili’nin güneyinde 9,4 ila 9,6 şiddetindeki Valdivia sarsıntısıydı. 1960’ta meydana gelen ve 6 bin kişinin vefatına sebep olan bu zelzeledeki kırılma 800 kilometreye kadar uzanıyordu.
Fakat 6 Nisan’da hakemli bilimsel mecmua Science Advances’ta yayımlanan araştırma, yeni keşfedilen kadim mega sarsıntının daha da büyük olduğunu ortaya koydu. Bulgulara nazaran bu zelzelede kırılma yaklaşık bin kilometreydi.
Valdivia sarsıntısı üzere, bu kadim zelzele de dünyadaki en güçlü sarsıntı tipi olan “mega bindirme” sarsıntısıydı. Bu sarsıntılar, Dünya’nın tektonik plakalarından birinin oburunun altına girmeye zorlandığında meydana geliyor.
Kelam konusu dev zelzelenin ispatları, Şili’nin Atacama Çölü’nde iç kısımlarda olağanda kıyı bölgelerine has kayaçlar, deniz kabukları ve fosillerin bulunmasıyla ortaya çıktı.
Birleşik Krallık’taki Southampton Üniversitesi’nden jeolog ve araştırmanın ortak muharriri James Goff, “Denizde ve çökeltilerde sessizce yaşayan çok sayıda canlının delillerini bulduk” diye konuştu: Ve bunların hepsini çok yükseklerde tespit ettik. İç kısımda uzun bir yol kat etmişlerdi. Bu yüzden bir fırtınayla savrulmuş olamayacaklarını anladık.”
Kelam konusu kalıntıları denizden bu kadar uzaklaştıranın ne olduğunu daha yeterli anlamak için radyokarbon tarihleme tekniği kullanıldı.
Şili’nin kuzey kıyısının 600 kilometre üzerindeki 7 başka hafriyat alanında 17 tortuyu inceleyen araştırmacılar, iç kısma savrulan gereçlerin yaklaşık 3 bin 800 yıl evvel bu noktaya taşındığını belirledi.
Hafriyat alanında eski insanlara ilişkin taş yapılar da öteki çeşitten ispatları oluşturdu. Taş duvarlar, tsunami nedeniyle eğrilmişti. Kimileri geriye gerçek uzanmış, denize dönmüştü. Bu da tsunaminin geri çekilme sürecine işaret ediyordu.
Goff, “Orada lokal nüfusa dair hiçbir şey kalmadı” tabirlerini kullandı: Arkeolojik çalışmamız, toplulukların tsunamilerin erişemeyeceği iç kısımlara gerçek hareket etmesiyle birlikte büyük bir toplumsal karışıklığın çıktığını gösterdi. Kaynak: Independent Türkçe
