Yüz yüze eğitimin başlaması, üniversitelerin açılışı ve aşıyla hızlanan olağanlaşma süreciyle kiralık Konut talepleri son aylarda süratli bir yükseliş gösterdi. Lakin başta büyük kentler olmak üzere Türkiye genelinde kiraların olağan artış bandının çok üstüne çıkarak astronomik sayılara ulaşması reaksiyonlara neden oldu. Konut sahiplerince talep edilen ve kimi semtlerde yüzde 100’lere yaklaşan artış talepleri, kiracıların büyük mağduriyet yaşamalarına yol açtı. Altınbaş Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğr. Üy. Doç. Dr. Umut Yeniocak, kira bedelinin yüksek oranda arttırılması için mesken sahipleri tarafından baskıya maruz kalan kiracıların yasal hakları ve bu türlü bir durumda atabilecekleri türel adımları anlattı.
Türk hukuk sisteminin, kira mukavelesi yapılırken bir konut ya da iş yerinin ne kadara kiralandığına kural olarak müdahale etmediğini belirten Doç. Dr. Yeniocak, “Ancak Kanun, kira mukavelesi bir sefer yapıldıktan sonra kira bedelini çok artırmak ve eski kiracıyı konuttan ya da iş yerinden çıkarıp yerine yeni bir kiracıya daha yüksek bedelle kiralamak isteyen mesken sahiplerine karşı değerli hudutlar koyar. Bu hudutlardan en çok bilineni de kira artışıyla ilgili TÜFE sınırlamasıdır” dedi.
KİRA ARTIŞINDA 12 AYLIK TÜFE ORTALAMASI ÜST HUDUT
İlgili Kanun’un, kira müddeti sona erdikten sonra yeni devir kirası belirlenirken uygulanacak artışta on iki aylık TÜFE ortalamasını üst hudut olarak belirlediğini hatırlatan Doç. Dr. Yeniocak, “Burada dikkat edilmesi gereken nokta, bu oranın üst hudut yani tavan ölçü olduğudur. Yapılacak artış bu oranın altında olabilir ancak üstünde olamaz. Mesken sahibi, kiracıyı buna zorlayamaz. Örneğin, kontratta yüzde 20 artış yapılacağı yazıyor fakat TÜFE yüzde 15 olmuşsa, mukaveledeki oran değil TÜFE oranı uygulanır. Kiracı, en fazla TÜFE oranında artış yaparak, kiracı olduğu konutu ya da işyerini kullanmaya devam edebilir” açıklamasını yaptı.
MESKEN SAHİBİ KİRACIYA TAZMİNAT ÖDEMEK ZORUNDA KALABİLİR
Mevcut kiracıyı çıkarıp yerine yüksek bedelle yeni kiracı almak isteyen mülk sahiplerinin, meskende kendisinin ya da çocuğunun oturacağını, konuta ya da işyerine gereksinimi olduğunu söyleyerek kiracıyı çıkarmak istemelerinin sıkça başvurulan bir yol olduğunun bilindiğini belirten Doç. Dr. Umut Yeniocak, “Kanun, bu durumu berbata kullananlar için değerli bir kural koymuştur. Örneğin, çocuğunun gereksinimi olduğunu söyleyip kiracıyı çıkaran berbat niyetli mesken sahibi, bu yeri diğerine kiralarsa, kanuna nazaran, eski kiracı dava açarak 12 aylık kira bedelinden az olmamak üzere konut sahibinden tazminat hakkı kazanabilir” diye konuştu.
MESKEN SAHİBİ KİRA BEDELİNİN ARTIRILMASI İÇİN DAVA AÇABİLİR
Kira bedellerinin çok artmasıyla istedikleri kira gelirini elde edemeyen konut sahiplerinin de faydasına olan kimi kurallar olduğunu söz den Doç. Dr. Umut Yeniocak, şunları söyledi:
“Örneğin, kira başlangıcından itibaren beş yıl geçmiş ve kira bedeli, emsalleri karşısında çok düşük kalmışsa konut ya da işyeri sahibi, kira bedelinin arttırılması için dava açabilir. Ayrıyeten, 2012’de getirilen bir kurala nazaran, kira müddeti bittikten sonra birebir meskende yahut işyerinde kiracı olarak kalan kiracıyı konut sahibi, on yıl sonra haklı bir sebep bildirmeden çıkarabilir. Örneğin, bir yıl periyodik bir konut kirasında konut sahibi, bir yılın dolmasının akabinde on yıl bekleyecek ve sonrasında kiracıyı çıkarabilecek. Bu kural sebebiyle eski kiracılar, kirayı mesken ya da iş yeri sahibinin istediği üzere TÜFE oranının çok üstünde arttırmak ya da meskenden yahut işyerinden çıkmak ikilemi ortasında sıkışıp kalıyorlar.”
