Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, Kabine toplantısı sonrasında gazetecilere yaptığı açıklamalarda emeklilikte yaşa takılanlar ( Eyt ) konusuna değinmişti. Alım, bakanlık bünyesinde kapsam ve maliyet çalışması yapıldığını bildirmişti. Çalışma bitince bakanlıklar, kurumlar ve sendikalarla sonuçların paylaşılacağını belirten Alım karar kademesinde da kamuoyunun dikkatine sunulacağını söylemişti.
YOL HARİTASI AŞİKÂR OLDU
Bu açıklamalardan sonra Eyt‘liler mevzuyla ilgili yapılacak çalışmanın nasıl yürütüleceğini merak ediyor. Sabah’ın haberine nazaran; EYT’lilerle ilgili yapılan çalışmada yol haritası aşikâr oldu.
İşte EYT’liye emeklilik yolunu açacak 6 kıymetli evre;
• Kapsam: Kurulun birinci olarak ele aldığı mevzu kapsam oldu. Böylelikle öncelikle EYT yasasının kapsamı içine girecek sigortalıların tespiti sağlanacak. Böylelikle emeklilik hakkı kazanacakların sayısı da ortaya çıkacak. Bu sayının belirlenmesi ile birlikte maliyet hesapları daha kolay yapılabilecek. Lakin genel çerçeveye bakıldığında EYT’li kümesi 9 Eylül 1999 öncesinde birinci defa sigortalı olarak çalışmaya başlamış, yıl ve prim kuralını tamamlamasına karşın yaş koşulu getirildiği için emekli olamamış sigortalılar oluşturuyor. Bu tarihten evvel sigortalı olanlar için yaş dışında erkeklerde 25 bayanlarda ise 20 yıl sigortalılık mühleti kaidesi var. bu müddette çalışıyor olmak ya da sigortalı olmak gerekmiyor. Birinci sigorta olunan tarihten bu güne kadar erkekler için 25 bayanlar için ise 20 yılın geçmesi gerekiyor. Bu kurala bakıldığında 9 Eylül 1999 tarihi itibariyle bayanlar için 20 yıllık müddet 2019 yılının 9 Eylül tarihinde dolmuş durumda. Erkekler için ise 2021 yılına nazaran 1996 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar için 25 yıl tamamlanmış durumda. Daha sonra sigortalı olanlar için de 25 yılın geçmesi gerekiyor. Lakin bu tarihten evvel Emekli Sandığı’na girmiş ya da Bağ-Kur’lu olmuş EYT’liler de mevcut. Bütün bunlar farklı ayrı kıymetlendirilerek kapsamlı bir çalışma yapılıyor.
• Emeklilik kaidesi: komitenin ikinci konusu ise emekliliğin hangi kaidelerde gerçekleşeceği. Burada birkaç formül üzerinde çalışmalar devam ediyor. Yılını ve primini doldurup yaş kaidesini yerine getirmeyi bekleyenlerin bu kurala bakılmadan emekli edilmeleri kelam konusu olabilecek. Bu durumda işe giriş tarihine nazaran 5000 ile 5975 gün ortasındaki primi tamamlayanlar ve erkekler için 25 yıllık mühleti geçenler kapsamla giriyor. Bunun yanında 3600 gün ile kısmi emeklilik formülü de bulunuyor. Ayrıyeten Almanya ve Finlandiya’da uygulanmış olan aşikâr oranda kesinti ile maaş bağlanması da bir formül olarak duruyor. Bu ortada Ankara kulislerinden gelen haberler ortasında emeklilik için 50 ve üzeri yaş koşulu getirilmesi de bedellendiriliyor.
• Mali boyutu: Emeklilikte Yaşa Takılanlar’ın sayısı ile ilgili 5 milyon kişi üzere sayılar ortaya atılsa bile kesin bir sayı yok. Lakin çok homojen ve farklı kurumlardan sigortalıların olduğu bir yapısı olması hasebiyle çok sayıda insanı ilgilendiriyor. Bu noktada kapsam belirlendiğinde sayı da ortaya çıkacak. Bu istikametiyle kaç kişinin emekli olabileceği ve kaç lira maaş alacağı hesaplanarak hususun mali boyutu da ortaya çıkartılacak.
• Kaynak: Mali boyut ortaya çıktıktan sonra bu paranın bütçeleştirilmesi ve kaynağının da sağlanması ile ilgili de çalışma yapılacak.
• Uygulama biçimi: Düzenleme yapılırken uygulama ile ilgili ayrıntılar da ortaya çıkartılacak. Yani hak sahiplerinin belirlenmesi, onların müracaat halleri, bu müracaatların kıymetlendirilmesi üzere bürokratik hususlar da ortaya konulacak
• Taslak yazılması: Bütün çalışmalar tamamlandıktan ve alternatifler ortasından birisi seçildikten sonra taslak hazırlanarak Meclis’e sevk edilecek. Akabinde da yasalaşma ve yönetmeliklerle uygulanma süreci başlayacak.
