Rusya lideri Vladimir Putin’in, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı telefon görüşmesinde, Montrö Sözleşmesi’nin korunması çağrısı yaptığı belirtildi.
BBC Türkçe’nin haberine göre Putin ve Erdoğan’ın dünkü telefon görüşmesinin ardından Kremlin’den yapılan açıklamada “Türkiye’nin Kanal İstanbul’u yapma planları ışığında, Rus tarafı, bölgesel istikrar ve güvenliğin sağlanması için 1936 tarihli Montrö Sözleşmesi’nin maddelerine uygun olarak, Karadeniz Boğazları’ndaki mevcut rejimin korunmasının önemini vurguladı” denildi.
Reuters’ın haberine göre Kremlin’in açıklamasında ayrıca, telefon görüşmesinde Putin’in Ukrayna’yı ülkenin doğusundaki Donbass bölgesinde “tehlikeli provokatif hamleler yapmakla” suçladığı duyuruldu.
Erdoğan ve Putin’in Rusya’nın Kovid-19 aşısı Sputnik V’in üretimini de ele aldıkları kaydedildi.
ABD Karadeniz’e iki savaş gemisi gönderecek
Montrö Sözleşmesi, sivil gemilerin hem savaş hem de barış dönemlerinde Boğazlar’dan özgürce geçmelerini garanti ediyor. Sözleşme aynı zamanda, Moskova’nın dönem dönem gerginlik yaşadığı ABD ve Karadeniz’e kıyısı olmayan NATO üyesi ülkelere ait savaş gemilerinin geçişlerini düzenliyor.
Anlaşmaya göre yabancı savaş gemileri geçişlerinden önce bildirimde bulunmak zorunda ve Karadeniz’de 21 gün kalabiliyorlar.
Ankara, Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilim arttığı bir dönemde, ABD’nin Karadeniz’e gelecek hafta iki savaş gemisi göndereceğini bildirdiğini duyurmuştu.
Kanal İstanbul tartışmaları Montrö’yü nasıl etkiliyor?
Montrö Sözleşmesi konusu, Kanal İstanbul ile ilgili tartışmalarda da zaman zaman gündeme geldi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Aralık 2019’da yaptığı açıklamalarda bu konuya değindi. Erdoğan, ilk açıklamasında “Bir İstanbul boğazımız var. Siz Independenta olayını unutuyor musunuz? Hepsinden öte Montrö Anlaşması Türkiye’ye ne kazandırmıştır ne kaybettirmiştir? Bunu hiç düşündünüz mü?” dedi.
Bundan yaklaşık bir hafta sonra yaptığı bir başka açıklamada ise, Erdoğan, “Montrö Sözleşmesi’nin siyasi tehdidine” dikkat çekmiş; sonrasında ise katıldığı bir televizyon programında konuyla ilgili soruya “Montrö’yü kafaya takmayın” yanıtını vermişti.
Bu açıklamalardan kısa bir süre sonra, Ocak 2020’de 126 emekli büyükelçi Montrö’nün tartışmaya açılmaması gerektiğini belirten ortak bir açıklama yaptı.
Büyükelçilerin ortak açıklamasında, Kanal İstanbul projesinin Montrö Sözleşmesi’ni tartışmaya açacağı ve bu durumun Türkiye’nin boğazlar ile Marmara Denizi üzerindeki mutlak egemenliğini kaybetmesine yol açacağı belirtildi.
Açıklamada, “Montrö Sözleşmesi’nin tartışmaya açılması, Türkiye’ye bütün bu kazanımlarını kaybettirebilecek yaşamsal bir egemenlik ve güvenlik, kısacası gerçek bir beka sorununa yol açacaktır. Türkiye Cumhuriyeti üzerinde çeşitli emelleri olan devletlerin çıkarına hizmet edecek olan Kanal İstanbul’dan vazgeçilmelidir” denildi.
Emekli Amiraller bildirisi
Türkiye’de 104 emekli amiral geçen haftasonu , TBMM Başkanı Mustafa Şentop’un “Bir Cumhurbaşkanı Montrö’yü feshedebilir mi?” sorusuna “Teknik olarak evet” yanıtını vermesi ile Deniz İkmal Komutanı Tuğamiral Mehmet Sarı’nın gittiği bir tarikat evinde sarık ve cüppe ile fotoğraflarının ortaya çıkması üzerine başlayan tartışmalarla ilgili olarak bir bildiri yayımlamıştı.
Bildiride, “Montrö; sadece Türk Boğazlarından geçişi düzenleyen bir sözleşme değil, Türkiye’ye İstanbul, Çanakkale, Marmara Denizi ve Boğazlardaki tam egemenlik haklarını geri kazandıran, Lozan Barış Antlaşmasını tamamlayan büyük bir diplomasi zaferidir” denildi. Tuğamiral Sarı’nın görüntülerine ilişkin olarak da “Kabul edilemez nitelikteki bazı görüntüler, haber ve tartışmalar ömrünü bu mesleğe adamış bizler için çok derin bir üzüntü kaynağı olmuştur” ifadesi kullanılmıştı.
Ayrıca bakınız
